ودەسساداعى بۇلىك. «انتيمايدان» مەن «ەۋرومايدان» قاقتىعىسى قالاي تەرگەلىپ جاتىر؟

2014 جىلى 2 مامىردا ودەسساداعى قاقتىعىستا 48 ادام قازا تاۋىپ، 250-دەن استامى زارداپ شەككەن.

ۋكرايناداعى بي-بي-سي  قىزمەتى ودەسساداعى وسى جاعداي بويىنشا ۋكراينالىق تەرگەۋشىلەر جۇرگىزىپ كەلە جاتقان قىلمىستىق ىستەر جاعدايىنا شولۋ جاسادى.

قاقتىعىستار حرونولوگياسى

 قالاداعى قاسىرەتتى جاعدايدى ەكى ەپيزودقا بولۋگە بولادى: «انتيمايدان» جاقتاۋشىلارى مەن گرەتسيالىق الاڭ ماڭىنداعى بەلسەندىلەر اراسىنداعى قاقتىعىستار جانە كۋليكوۆو الاڭىنداعى، سوڭى كاسىپوداق ۇيىندەگى ورتكە ۇلاسقان قاقتىعىستار.

كۋليكوۆو الاڭىندا لاگەردە بولعان كوپتەگەن رەسەيلىك «انتيمايداندىقتار» ءدال 2 مامىر كۇنى  ۋكرايندىق «ءوزىن-ءوزى قورعاۋشىلاردان» جانە فۋتبول جانكۇيەرلەرىنەن شابۋىل كۇتتى، سوندىقتان دا العا جىلجي بەرگەن.

الايدا، بۇل نۇسقامەن بارلىق «انتيمايدانشىلار» كەلىسپەيدى. ودەسسا كوممۋنيستەرىنىڭ جەتەكشىسى، كۋليكوۆ الاڭىنداعى نارازىلىق باسشىسى موريس يبراگيمنىڭ ايتۋىنشا، گرەك الاڭىنا بارعانداردىڭ اراسىندا (سوڭى قاقتىعىسقا ۇلاسقان) ارانداتۋشىلار دا بولعان.

«مەنىڭ ويىمشا، شايقاسقا ەرتەدەن دايىندالعان»، –  دەيدى يبراگيم.

دۋلىعامەن جانە شوقپارمەن جاراقتانعان ونداعان «انتيمايدانشىلار» ودەسسانىڭ ورتاسىندا «ۋكراينا بىرلىگىنىڭ مارشى» ماڭايىندا پايدا بولدى.

قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەرلەرى وپپونەنتتەردى ايىرۋعا تىرىستى، بىراق ءبىر ۋاقىتتا جاعداي باقىلاۋدان شىعىپ قالدى. 15:00 شاماسىندا العاشقى قاقتىعىستار باستالدى، وندا تاستار، «مولوتوۆ كوكتەيلدەرى» جانە زاقىمداۋشى قارۋلار قولدانىلدى.

ال، ءبىر ساعاتتان كەيىن وق جاراقاتىنان العاشقى «ەۋرومايدان» بەلسەندىسى وق جاراقاتىنان جازىم بولدى.

ءدال وسى جاعداي گرەك الاڭىنداعى كەلەسى قاقتىعىستاردى ۋشىقتىرىپ جىبەردى، مۇندا ەكى جاقتان دا 5 ادام (بارلىعى وق ءتيىپ) قازا تاپتى.

كەشكى التىلار شاماسىندا قاقتىعىس كۋليكوۆو الاڭىنا اۋىستى، مۇندا «انتيمايدان» ءارتۇرلى توبىنىڭ لاگەرى ورنالاسقان.

ءدال وسى كەزدە انتيمايدانشىلاردىڭ ءبىراز بولىگى الاڭنان كەتكەن ەدى، ال قالعاندارى كاسىپوداق ءۇيىن بوگەپ تاستاۋ شەشىمىن قابىلدادى.

جاراقاتتاۋشى جانە اتىس قارۋىن قاقتىعىستىڭ ەكى جاعى دا قولداندى دەپ بەكىتەدى تەرگەۋ.

كۋليكوۆو الاڭىنداعى قاقتىعىستىڭ باسىنان-اق ەكى جاق تا «مولوتوۆ كوكتەيلىن» قولداندى.

شيەلەنىس باستالعان جارتى ساعاتتان كەيىن انتيمايدانشىلار تاستاپ كەتكەن كۇركەلەر مەن كاسىپوداق ءۇيى الدىنداعى بارريكادا جانا باستادى. تاعى 15 مينۋتتان كەيىن ءورت عيماراتتىڭ ىشىندە پايدا بولدى. كاسىپوداق ۇيىندە قالعان ادامدار قۇتقارىلۋعا تىرىسىپ، تەرەزەدەن سەكىرە باستادى. وسىعان قاراماستان قاقتىعىس توقتامادى: تەرەزەگە تاستار مەن  جانعىش زاتتارى بار بوتەلكەلەر لاقتىرۋلارىن ۇدەتە بەردى، عيماراتقا شابۋىل جالعاسىن تاپتى.

كوپتەگەن بەينەجازبالاردا «ەۋرومايدانشىلاردىڭ» عيماراتتان شىققاندارعا كومەك بەرىپ جاتقانىن كورەمىز. سونىمەر بىرگە قۇتقارىلۋعا تىرىسقان «انتيمايدانشىلاردى» ۇرۋ جاعدايلارى دا تىركەلگەن. جارتى ساعاتتان كەيىن عانا ءورت سوندىرۋشىلەر كاسىپوداق ۇيىنەن ادامداردى شىعارا باستادى.

كەشكى ساعات توعىزدار شاماسىندا ءورت تولىقتاي اۋىزدىقتالدى.

قاقتىعىستار ناتيجەسى

قاقتىعىس ناتيجەسىندە ەكى جاقتان 48 ادام قازا تاپتى.

سەبەپتەرى:

• 34 – تۇنشىقتىرعىش گاز جانە جانعىش زاتتار، كۇيىكتەر.
• 8 – ورتكە ورانعان كاسىپوداق ۇيىنەن قاشۋ كەزىندە.
• 6 – وق جاراقاتى.

250-گە جۋىق ادام ءارتۇرلى دارەجەدەگى اۋىر جاراقاتتار الدى.

تەرگەۋ جانە ايىپتالۋشىلار

ءۇش جىل ىشىندە بۇل وقيعاعا بايلانىستى ىستەر بويىنشا بىردە-ءبىر ۇكىم شىعارىلعان جوق.

بۇعان سەبەپ رەتىندە ودەسسا پروكۋراتۋراسى مەن «2 مامىر توبى» سوتقا جاسالىپ وتىرعان قىسىم دەيدى.

تالاي سوت وتىرىسى كۇدىكتىلەردىڭ كەلمەۋىنەن، سوت جۇمىسىن بەلسەندىلەردىڭ توقتاتۋى سەبەبىنەن كەيىنگە شەگەرىلدى.

ەكى جاقتان بارلىعى 26 ادامعا ايىپ تاعىلعان. ولاردىڭ ىستەرىن سوت قاراستىرىپ جاتىر.

كۇدىكتىلەردىڭ بەسەۋى ۇستالعان، ال قالعان 21-ءى وتىرىسقا سوتتىڭ تالابى بويىنشا كەلەدى. ۇستالعانداردىڭ ەكەۋى رەسەي ازاماتتارى.

تەمىر توردىڭ ارتىندا ودەسسا «انتيمايدانى» باسشىسى سەرگەي دولجەنكوۆ تا وتىر. وعان بۇل جانجالعا قاتىسقانىمەن قوسا،  وپپونەنتتەرگە قارسى شىعۋعا بۇيرىق بەرگەن دەگەن ايىپ تاعى قوسىلىپ وتىر. دولجەنكوۆ ءوزىن كىنالىمىن دەپ سانامايدى.

تاعى ءبىر ايىپتالۋشى «ەۋرومايدان» قاتىسۋشىسى سەرگەي حودياك. وعان «انتيمايدانشىنىڭ» ءولىمى مەن ميليتسيونەردىڭ جاراقاتىن تاعىپ وتىر.

ول بولسا، وزىنە تاعىلعان ايىپتى مويىندامايدى جانە سوت شەشىمىنىڭ جەدەلدەتىلۋىن تالاپ ەتەدى.  ول بوستاندىقتا ءجۇر جانە سوت وتىرىسىنا سوت قالاۋى بويىنشا كەلىپ تۇرادى.

كۇدىكتىلەر

تاعى التى ادام كۇدىكتىلەر قاتارىندا.

«ەۋرومايدان» قاتىسۋشىسى «جۇزدىك نيكولاي» لاقاپ اتىمەن بەلگىلى ادامعا بايلانىستى قىلمىستىق ءىس ونىڭ ولىمىنە بايلانىستى توقتاتىلدى. 4 كۇدىكتى ىزدەۋدە ءجۇر.

التى كۇدىكتىنىڭ ىشىندە ءبىر ەر ادام قاماۋدا وتىر. ونى 2017 جىلدىڭ ناۋرىزىندا ۇستادى، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ايتۋىنشا، ول تەرگەۋ ورگاندارىنان 3 جىل بويى تىعىلىپ جۇرگەن.

تاتيانا گەراسيموۆانىڭ ايتۋى بويىنشا، ول تىعىلماعان، تەك تۇرعىلىقتى مەكەن-جايىن اۋىستىرعان، پوليتسياعا جەكە باس ماسەلەسىمەن كەلگەندە ۇستالدى.

بۇل جاعدايدا گەراسيموۆانىڭ ويىنشا، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى 2 مامىر وقيعاسى بويىنشا ءوز مىندەتتەرىن تولىق ورىنداماي ءجۇر. ءۇش جىلدا بىرنەشە تەرگەۋ توپتارى اۋىستى، ولاردىڭ ارقايسىسى ونداعان توم ءىستى زەرتتەۋ كەرەك ەدى.

 

ۋبپ تەرگەۋى

ودەسسا پروكۋراتۋراسى مەن پوليتسياسىنىڭ تەرگەۋىنەن تىس، ۋكراينانىڭ باس پروكۋراتۋراسى ءوز تەرگەۋىن (ۋبپ) جۇرگىزۋدە.

ول تەرگەۋ پىكىرىنشە، كوپ ادام شىعىنى بولۋىنا وراي قۇزىرلى ادامدارعا قارسى ىستەردى قاراستىرادى.

تەرگەۋ ادامدارىنىڭ اراسىندا سول كەزدەگى ودەسسا وبلىسىنداعى ۋكراينا ءىىم باس باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى مەن قوعامدىق قاۋىپسىزدىك ميليتسياسىنىڭ باستىعى دميتري فۋچەدجي بار.

وعان 2 مامىرداعى بۇقارالىق تارتىپسىزدىكتى ۇيىمداستىرعانى جانە 67 تۇتقىندى بوساتقاندىعى ءۇشىن كۇدىك تاعىلعان. ءسوز "انتيمايدان" بەلسەندىلەرى جايىندا، ولاردى 4 مامىردا بوساتقان.

ەكس-ميليتسيونەردىڭ ءوزى ءىس-ارەكەتتەرىن جاڭا قاقتىعىستاردى بولدىرماۋ ماقساتىندا جاساعانىن ايتادى.

دميتري فۋچەدجي ۋكراينادان تىس جەردە جانە رەسەيلىك باق-دا ءجيى شىعىپ تۇرادى.

كەلەسى فيگۋرانت ودەسسا وبلىسىنىڭ تجم ەكس-جەتەكشىسى ۆلاديمير بودەلان (ونىڭ اكەسى ودەسسا وبلىسىنىڭ بۇرىنعى گۋبەرناتورى جانە ودەسسا مەرى).

وعان كاسىپوداق ۇيىندەگى ءورتتىڭ العاشقى مينۋتتارىندا ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ ارەكەتسىزدىگىن سەبەپ قىلىپ وتىر.

قالانىڭ ورتاسىنداعى قاقتىعىس كەزىندە كۇندىز ءورت ءسوندىرۋ ماشيناسىنىڭ ءبىرى ىستەن شىقتى.

«وسىدان كەيىن ۆلاديمير بودەلان ءوزىنىڭ قاراماعىنداعىلارعا ونىڭ رۇقساتىنسىز ەشقانداي ماشينانى شىعارماۋعا اۋىزشا بۇيرىق بەردى» دەپ تۇسىندىرەدى «2 مامىر توبىنىڭ» وكىلى تاتيانا گەراسيموۆا.

ۆلاديمير بودەلان ءالى دە ۋكراينا قالاسىنان تىس جەردە ءجۇر جانە وزىنە تاعىلعان ايىپتان باس تارتىپ وتىر. سونىمەن قاتار، تەرگەۋ ونىڭ قاراماعىنداعى بىرنەشە ادامعا قارسى قاتار جۇرگىزىلىپ وتىر.

تاعى ءبىر شەنەۋنىك وبلىستىق ميليتسيانىڭ ەكس-باسشىسى پەتر لۋتسيۋك. ونى قاقتىعىستى شەكتەۋگە ارنالعان «ۆولنا» جوسپارىن ۋاقىتىلى مالىمدەمەدى دەپ ايىپتاۋدا. ول دەر كەزىندە قۇلاقتاندىرعاندا كۋليكوۆو الاڭىنداعى قاقتىعىستى بولدىرماۋعا بولۋشى ەدى.

پەتر لۋتسيۋك ۋكراينادا قالىپ، سوت وتىرىستارىنا قاتىسىپ ءجۇر.  ول ءوز كىناسىن مويىندامايدى جانە وعان قارسى ىستەردى ويدان قوسىپ وتىر دەپ پروكۋراتۋراعا ايىپ تاعۋدا.

 

ساراپتامالار

 بۇگىندە كاسىپوداق ۇيىندەگى ورتكە بايلانىستى قايتالاي ساراپتاما جۇرگىزىلىپ جاتىر.

قاسىرەتتەن كەيىنگى العاشقى كۇندەرى  ۋكراين قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، قانداي دا ءبىر ۋلاندىرۋشى گازدىڭ اسەرىنەن وسىنشاما ادامنىڭ ەسىنەن تانىپ، قازا تابۋىن تۋدىرعان نە ەكەنى تۋرالى تۇجىرىمدامالاردى شىعارا باستادى. العاشقى ساراپتاما مۇنى دالەلدەمەدى. قازىر جاڭاسى ىسكە قوسىلدى.

34 كەشەندى سوت-مەديتسينالىق ساراپتاما جالعاسۋدا، ولار ودەسسا وبلىسىنداعى كاسىپودااقتار فەدەراتسياسى عيماراتىنداعى ادامداردىڭ قازا بولۋ سەبەپتەرىن زەرتتەيدى، بۇل ساراپتامالاردى جۇرگىزۋ كيەۆ قالالىق سوت-مەديتسينالىق ساراپتاماسى كلينيكالىق بيۋروسىنىڭ ساراپشىلارىنا تاپسىرىلدى دەلىنەدى بي-بي-ءسيدىڭ ۋكرايندىق قىزمەتىنىڭ ساۋالىنا جاۋاپ رەتىندە.

فاريزا مۇقانوۆا

The Qazaq Times»