Nazar Rollan. Foto: Äleumettik jeliden.

Bizdiñ qoğamğa wmar-jwmar enip ketken bir auır dert bar. Ol – kimniñ qalay bolsa solay jürui. Birbetkeylik. Keudemsoqtıq. Birer kün bwrın ğana jası egde tartqan jedel järdem jürgizuşisin türik azamatınıñ oñdırmay wrıp ketkeni este bolar. Tapa-tal tüste soyqan salğan sol azamat jauapqa tartıldı ma? Joq. Müläymsigen küyi halıqtan keşirim swradı da, sayran salıp kete bardı. Zardap şekken kölik jürgizuşisiniñ ornında ärbirimizdiñ jaqınımız boluı äbden mümkin edi ğoy... Ulap-şulap, auızşa ayıptap, şañ qauıp qala berdik. Denis Ten Almatınıñ qaq ortasında bwzaqılar qolınan qaza tapqanda da ah wrğanbız. İşki ister ministri Qalmwhanbet Qasımovtı jerden alıp, jerge saldıq. Bir minutta twrmasın, ketsin dedik. Äldekimder äleumettik jeli arqılı qol da jinadı. Qarapayım adamdarğa qoğam belsendileri ün qosıp, dauısımız juanday tüsken tipti. Biraq ministrlik tım marğau ün qattı: «Prezident aytsa ketetin şığarmın...». 5 qazan küni Joldau jariyalağan Elbası äkim men ministr bitkendi sın tezine alğanda, Qasımovqa tiispedi. Qayta maqtadı. Onıñ käsibi biliktiligi joğarı ekenin basa atap ötti. Tilin tistep qoğam qala berdi.

 Osıdan eki-üş jıl bwrın Maqsat Üsenovtıñ basımızğa qaytip äñgirtayaq oynatqanı da wmıtıla qoyğan joq. Wmıtıla qoyğan joq deymiz au, ol tağı bir küni twtqiıldan şığa kelip, töbemizden jay tüsirmesine kim kepil? Sondıqtan Almatıda kölik tizgindegen ärbir adam abaylap aydasa igi. Üsenov türmege bir kirip, bir şığıp, ol «tartu etken» oqiğalar wmıtıla bastağanı sol edi, tağı bir «jap-jaña Üsenov» payda bola ketti. Esim-soyı – Nazar Rollan. Bizdiñ är närsege bayıppen qarap, keybir isterdi atüsti qaray salatın asa sabırlı qwqıq qorğau organdarı qoğamda dürbeleñ tuğızğan 20 jastağı jigitti bügin ğana wstaptı. Qalalıq işki ister departamentiniñ habarlauınşa, ayıptaluşı jigit endi jeti künin temir torda ötkizbek. Policeyler: «onıñ äreketine baylanıstı janındağılarğa şın mäninde ülken qauip tuğan» dep mälimdep, biraq jigitti «kişigirim bwzaqılıq» babı negizinde jauapqa tartpaqşı. Aytpaqşı, ol jigit ne büldirdi dersiz? Aytalıq.

20 jastağı jigit Äl-Farabi dañğılınıñ boyımen qarsı bağıtta jüytkip, jol erejesin öreskel bwzğan. Jäne bwl äreketti bir emes, birneşe ret sätti jüzege asırıptı. Bwl isin ülken maqtanış körgen Nazar Rollan sol sätti videoğa tüsirip, Instagram paraqşasına da salıp qoyıptı. Äleumettik jeliniñ «...jwrtqa jayar, ösekşi» ekenin bas keyipkerimiz esinen şığarıp alsa kerek. Policeylerdiñ mälimetinşe, jas jigit osı äreketi arqılı äkimşilik qwqıq bwzuşılıñ kodeksiniñ 4 birdey tarmağın bwzğan. Tiisinşe, joldıñ qarsı bağıtına şığıp ketkeni üşin bir jılğa deyin kölik jürgizu qwqığınan da ayırıluı tiis. İşki ister basqarması jariya etken mälimdemeniñ tolıq mätini mınaday:

«Bostandıq audandıq işki ister basqarması jergilikti policiya qızmetiniñ qızmetkerleri öziniñ qoğamğa qarsı äreketi arqılı jan-jağındağı adamdarğa, onıñ işinde jol qozğalısına qatısuşılarğa eleuli qauip töndirgen 1998 jılı tuğan Nazar Rollan esimdi azamattıñ äreketine qatıstı şara qabıldadı. Onıñ qatısuımen bolğan epizod Äl-Farabi dañğılı men Mwstafin köşeleriniñ qiılısında orın alğan» depti İİD baspasöz qızmeti. Endi qazir isti Almatı qalalıq mamandandırılğan audan aralıq sotı qarap jatqan körinedi.

Onsız da Almatıda jol apatı köp boladı. Aydıñ, künniñ amanında avtobus pen avtobus, kamaz ben jeñil kölik soqtığısıp, bolmaytın jerde kölik keptelisin tuındatıp twradı. QR Bas prokuraturası arnayı esep jäne qwqıqtıq statistika komitetiniñ mälimeti boyınşa, jol apatınan eñ köp adam ölimi – Almatı şaharında tirkeledi eken. Mäselen, 2018 jıldıñ alğaşqı altı ayında qalada 7000-nan astam jol apatı tirkelgen. Saldarınan 1685 bala zardap şegipti. Bwl adam şoşıtatın, töbe qwyqañdı şımırlatatın statistika. Bizge jol erejesin ayqındau, jol saqşılarınıñ qızmetin retteuden bölek, el azamattarınıñ jol-kölik qozğalısına qatıstı sanasın, oyın da retke salu kerek siyaqtı körinedi osındayda. Äytpese, Norvegiyada jol apatı ıqtimaldılığı bizden 11 ese tömen eken. Älemdik, ğalamdıq ataq-dañqqa wmtılmay twrıp, aldımen osınday şarualardı bir jönge salıp alsaq äldeqayda wtpas pa edik..?

Jä, negizgi taqırıbımızğa qayta oralayıq. Şahardıñ basqa da jerlerinde tärtip bwzu – erejege de, adam ömirine de qayşı. Biraq kölikter asa joğarı jıldamdıqpen jüretin Äl-Farabi dañğılınıñ boyınşa qarsı betke şığu degeniñiz – ondağan, tipti 20-30 adamnıñ ömirine bir sätte ülken qauip töndiru degen söz. Alayda mwnday oy Nazar Rollannıñ oyına kirip-şıqpağan siyaqtı. Mäsele, ol jasauı mümkin jol apatında da emes. Mäsele – Nazar siyaqtı öz isine ökinbeytin, qayta sonısın jarnamalaytın adamdardıñ artuında, tiisinşe osınday ereje bwzuşılıqqa policiyanıñ da közjwmbaylıqpen qaray salatınında. Mwnı bir dep qoyıñız. Ekinşi, ayıptaluşı jigittiñ «belgili jazuşı Rollan Seysenbaevtıñ nemeresi eken» degen aqparattıñ tarauı. Iä, Londonda Abay üyin aşqan, «Abay halıqaralıq klubın» qwrğan, «Amanat» dep at qoyıp jurnal şığarğan, talay kitaptardıñ avtorı atanğan jazuşı. Biraq qoğamda osınday aqparat tarağanı sol eken, jazuşı onı joqqa şığarıp, «nemeresinen bas tartıptı».

«Ol meniñ nemerem emes. sizder qatelesesizder. Bäri habarlasıp jatır. Ol balanıñ mağan tük qatısı joq. Men özim auruhanada jatırmın» degen jazuşı otandıq saytqa bergen swhbatında. Degenmen jazuşınıñ sözin joqqa şığaruğa mına bir üş derek qauqarlı sekildi. Birinşisi – Feysbuk äleumettik jelisinde Nazar Rollan men Rollan Seysenbaevtıñ bir-birimen «dos» ekendiginde. Ekinşisi – jas jigit Rollan Seysenbaevqa qattı wqsaytın er adammen suretke tüsip, onı Instagram jelisine jüktegen. Üşinşi fakti – Rollan Seysenbaev turalı Wikipedia paraqşasında mınaday anıqtama körsetilgen: «Jazuşınıñ mätini men fotografiyası äl-Farabi atındağı Qazaq Wlttıq universiteti janındağı älem halıqtarı ädebieti institutımen bekitilgen. Fotografiya avtorı: Nazar Oralbay».

Al Nazar Rollan bolsa video jazba arqılı halıqtan keşirim swrağan. Keyin ol beynejazbasına qatıstı: «Meni aqımaq qwsap, keşirim swradı degen adamdar nazar audarsañızdar, men ol jerde külkimdi äreñ tejep twrmın. Ol videonı tört ret tüsirdik» depti. Jigittiñ bwl sözinen istegen isine eş ökinbeytinin, aldağı uaqıtta mwnday «tosınsıylardı» qaytalap twruğa nietti ekenin añğaruğa bolatınday. Feysbuk äleumettik jelisinde belgili jurnalist Kämşat Tasbolat jigittiñ qılığına qatıstı mınaday pikir qaldırğan: « Qılmıstıq jazağa tartılsın! Əkimşilik qwqıq-bwzuşılıq, jəy ayıppwl dep midı qatırmasın! Qatañ jazağa tartılmayınşa, qoğam narazılığı basılmaydı. Kim biledi, mwnıñ miına Üsenovter siyaqtılardıñ jauapqa tartılmağandığı, tipti, dandaysıp ketkeni keri əser etken şığar» deydi ol.

Tüneu küni taksige otırdım. Kölik jürgizuşisi – orta jastağı jigit eken. Özimen qaptaldasıp, jolğa talasqan kölik jürgizuşisin ayamay balağattadı. Onı da tıqsırıp, joldıñ boyı azan-qazan bolıp ketti. «Men mwnday kezde eşkimdi ayamaymın. Ünemi qanımdı işip ketken kölikti izinen quıp baramın da, jürgizuşisiniñ bıt-şıtın şığaramın» deydi. Osılay. Almatınıñ joldarın qızuqandılıq, tärtipsizdik, öz-özderine degen tım senimdilik jappay kezip jür...

"The Qazaq Times"