Tramptıñ Qıtay saparınan keyin AQŞ-Qıtay sauda soğısı bastaldı

Älem ekonomikası men sauda qarım-qatınasında soñğı kezdegi eñ eleuli oqiğa – Tramptıñ Qıtay saparı boldı. Onıñ sebebi, älemdegi birinşi jäne ekinşi ekonomikanı ielegen elder arasındağı jaña sauda qatınası, bwdan keyingi dünie elderi arasındağı sauda baylanıstarına ülken jol aşadı dep kütildi. Tramptıñ Qıtaydağı saparınıñ ayaqtalğanına da bir mwnşa uaqıt bolğanımen kezdesudegi kelisimder men jaña jobalar turalı aqparattıq talqılaular äli de tolastağan joq. Tanımal basılımdardıñ bäri derlik bwl kezdesuge kölemdi saraptamalardı art-artınan jariya etti. Tramp saparında eki el arasındağı sauda tapşılığın Qwrama Ştattıñ moynına artuı da ülken talqı bolıp edi. Osığan qarap Tramp Qıtayğa qaratqan poziciyasın jwmsarttı dep qarauğa da bolatın edi. Biraq, kezdesuden keyin belgili bolğan jayttarğa qarağanda istiñ jöni mülde basqa bolğanı añğarıladı.

Tramptıñ Aziya saparınan bir ay bwrın, Qıtay ükimeti Uaşingtonğa bir mañızdı wsınısın joldağan. Olar jäne AQŞ bwl wsınıstan bas tarta almaydı dep sengen edi. Ol bolsa – Tramptı Qıtay saparı kezinde şeteldik kompaniyalardıñ Qıtay qarjı salasına kiruin keñeytu turalı Şi Jinpiñmen birge jariyalau edi. Bwl wsınıstı AQŞ osıdan köp jıldıñ aldında kütken bolatın. Qıtay biligi bwl wsınıstıñ qabıldanbay qaluınan qattı alañdadı. Tramptı Beyjiñdegi «Halıq keñesi sarayınıñ» aldında saltanattı kütip alğannan keyin de atalğan wsınıs qaytalay qoyıldı. Biraq, Beyjiñ qanşalıqtı qwrmet-qoşamet körsetkenimen AQŞ prezidenti tap osı twsta iilmey-aq ketti. Nätijesinde, Tramptıñ wşağı Beyjiñnen attanıp birneşe sağat ötkennen keyin, Qıtay ükimet osı şeşimdi birjaqtı jariya etti.

AQŞ prezidentiniñ Qıtayğa körsetken bwl qırı bılay qarağanda mañızdı sanalmağanımen, ülken sayasat pen diplomatiyalıq baylanısta salmağı auır. Bwl – şın mänisinde, AQŞ-tıñ Qıtayğa qaratqan strategiyasınıñ mülde özgergenin ayqındap otır. Bwl özgeris eki el qarım-qatınasınıñ bolaşağın añğartıp twrğanday. Aytalıq, Tramp pen Şi Jinpiñnıñ Beyjiñdegi jılı jüzdi kezdesuine qaramastan, eki el arasındağı qarım-qatınastıñ bolaşaqta tipti de kürdelilene tüsui mümkin ekenin bildiredi.

Qıtay öziniñ narığın şeteldik kompaniyalarğa keñinen aşuı şeteldik iri kompaniyalardıñ nazarın audardı. Sol arqılı Qıtay ükimeti narıq sayasatında adaldığın körsetkisi keldi. Alayda, Qwrama Ştattıñ oğan qaytarğan jauabı tım älsiz boldı. Aq üydiñ  ötken jwmada jariyalağan mälimdemesinde, Beyjiñniñ şeşimine qoldau bildirdi. Biraq, bwnı Qıtaydıñ köp jıl bwrın isteuge tiisti isi bolğanın jäne bwl Qıtay ükimetiniñ şeşuge tiisti mäseleleriniñ tek bireui ğana ekenin eskertti. Sonımen birge, osı mäselerdi şeşkende ğana Qıtaydıñ köpjaqtı tiimdi äri ädil narıqqa qol jetkizetinin aşıq ayttı.

Osığan deyingi AQŞ pen Qıtaydıñ joğarı deñgeydegi kezdesulerine säp salıp tağı bir qırınan qaraytın bolsaq, AQŞ ünemi sauda jäne narıqtıq qatınastarğa baylanıstı jeñildikterdi ötinip kelgenin köremiz. Biraq, Beyjiñge kelip joğarı deñgeydegi kezdesu ötkizuden bwrın Tramp jäne onıñ komandası Qıtaydıñ narıq sayasatın egjey-tegjeyli zerttedi. Olardıñ pikirinşe bwnday qadam AQŞ-qa mülde payda äkelmeydi. Al, Qıtay bolsa AQŞ-qa tiimsiz bolğan sayasatın jalğastıra bermek. Sondıqtan, Beyjiñdegi kezdesu kezinde Tramp Qwrama ştattıñ bwrınğı täjribesin qayırıp tastap, jaña kelissöz täsiline köşti.

Aq üy sonday-aq, Tramptıñ Şi Jinpiñmen jeke qarım-qatınasın nığaytıp, sol arqılı bolaşaq sauda-sattıq tekseristeriniñ jäne teñgeriminiñ ıqtimal äserin birşama tömendetude de közdedi. Birqatar şeteldik sarapşılardıñ älemdik basılımdarğa bergen pikirlerine qaraytın bolsaq, Tramp bwl saparda Qıtaymen sauda-sattıq mäselesinde qatañ poziciya wstanğanımen, Şi Jinpiñge barınşa jılı qabaq tanıtuı osını añğartadı.

Meyli qalay desek te AQŞ-tıñ Qıtayğa qaratqan sayasatında eleuli özgerister boldı. bizge körinip twrğanı sonıñ beti ğana. Tipti, «People1», «WSJ», «Washington Post» jäne «The New York Times» qatarlı derbes jäne resmi basılımdardıñ köbinde bwl eki alıp ekonomika arasındağı aldağı uaqıtta bolatın sauda soğısı turalı alğaşqı dabıl dep tüsindiredi. Degenmen AQŞ-tıñ keybir sayasattanuşıları Tramptıñ bwl qatañ sayasatın soñına deyin atqara almauınan alañdaydı. Oğan eki türli ıqtimaldıqtı körsetuge boladı. Birinşi, Qıtay öziniñ ırıqtılığı üşin şabuılın küşeytip, Tramppen kelisimge kelui de mümkin. Al, ekinşi jağınan, Tramptıñ özi işki mäselelermen, äsirese, Respublikalıq partiya wsınğan salıq reformasın sındı mäselelermen bwl sauda sayasatında tabandılıq körsete almauı mümkin.

Al, Qıtay bolsa, aldağı uaqıtta AQŞ-tıñ sauda qatınasında barınşa qatañ sayasat wstanatının tüsindi. Beyjiñ saparın kezinde de ülken qwrmet körsetip, tarihi orındarğa birge seyil qwrdı, jeke qonaqasığa da şaqırdı. Qıtay basşısımen berik qatınastı ornatqan Tramp sauda sayasatında bäri bir öz degeninde qaldı. Sonımen, AQŞ pen Qıtay sındı älemniñ aldınğı eki ekonomikası arasında wzaq jıldıq kirbeñdiktiñ ütiri qayrılıp, endi nağız sauda soğısına bet bwrğanın anıq körsetti. Bwl Qıtay üşin de Qwrama Ştat üşin de demin işine tartqan mezgil boldı.

Qıtay älemde ädiletsiz saud sayasatın wstanıp, körşiles bizdi ğana emes älemniñ aldınğı qatarlı elderiniñ wlttıq ekonomikasına qater töndirip otırğanı anıq. Tramptıñ bwl retki qaytarma jauabı bir AQŞ-tıñ ğana emes Qıtaymen sauda qatınasınan zardap şekken elderdiñ de «ayğayı». Tramptıñ Qıtayğa qatañ sauda sayasatı älemde qoldau tapqanımen Qwrama Ştattağı işki qayşılıq Tramp sayasatına mwrsa bergen jağdayda, DSW arqılı älem elderiniñ wlttıq ekonomikasın twnşıqtırğan Qıtay sauda sayasatı az bolsa da tejeuge wşıraytın edi.

“The Qazaq Times”