Wyqı turalı jaña ğılımi boljam jariyalandı. Foto: NDTV.com.

Adam ömiriniñ üşten bir bölegi wyqıdan twradı. 60 jas ömir sürgen adam ömirinde ortaşa eseppen 19-20 jılın wyqımen ötkizedi. «Adam ne üşin wyıqtaydı?» degen swraq XX jäne XXI ğasırdağı adamzat ğılımınıñ şeşuin tappağan jwmbaqtarınıñ biri. Ğalımdar wyqınıñ mañızdılığın sät sayın däripteude. Bir küngi wyqınıñ kemdigi, adam ömirinde 20 jıl boyı keri äserin tigizedi degen ğılımi közqarastar da aytılıp keledi. Wyqı adamnıñ ağzasınan tartıp, minez-qwlıq, tipti twtas tağdırına äser etetin şeşui tabılmağan qwpiyası dep qaraladı.

AQŞ-tıñ Tehas Universitetiniñ zertteu gruppası ğılımi zertteu arqılı, denedegi bwlşıq etterde bolatın keybir beloktıñ adam wyqısınıñ wzaqtığı men sapasına tikeley äser etetindigin  anıqtadı. Bwl ğılımi jañalıq AQŞ-tıñ «Elektrondıq ömir» (Journal of Electronic Life) jurnalında alğaş jariyalandı. Keyin,  Wlıbritaniyanıñ «Medicina progress» basılımı jäne Qıtaydıñ «Halıq gazeti» basılımı tarattı.

Atalğan zertteu qortındısı ğılım salasında «kütpegen jañalıq» dep qaraldı. «Halıq gazeti» basılımınıñ saytında jazıluınşa, osığan deyingi zertteuler adam ülken miındağı himiyalıq signaldar, mi men twtas ağzanıñ wyqı küyine ötuine bwyrıq beretinin anıqtağan edi. Soğan say adamdar wyqınıñ bwzıluı tikeley ülken midıñ äseri dep qarap kelgen. Al Tehas universitetiniñ jaña zertteu nätijesine negizdelgende, wyqı sapası ülken midan köri dene bwlşıq etterindegi beloktıñ äserinde ekeni belgili bolğan.

Zertteude anıqtalğan beloktıñ atı ğılım tilinde BMAL1 dep ataladı. Bwl türdegi beloktı ritm rettegiş deuge boladı. Januarlarğa jasağan täjribeler negizinde bwl aquızdıñ wyqınıñ jalpı sapasına kontrol jasay aladı degen qortındı jasaldı. Alayda, onıñ wyqığa äser etu mehanizmi äli de anıq emes. Tehas universitetiniñ şağın zertteu gruppası egjey-tegjeyli jasağan täjiribelerden keyin BMAL1 aquızınıñ wyqı sapası men wzaqtığındağı şeşuşi faktor ekenine anıq köz jetkizgen.

“The Qazaq Times”