Foto: Live Journal

Soñğı uaqıtta Reseyde kelmeske ketken Keñester odağınıñ basşısı Iosif Stalindi jaqtauşılardıñ sanı artıp keledi. Qazir Reseyde Putinniñ orınına älem jwrtşılığı aldında qatigezdigimen este qalğan Stalin sındı adamdı körgisi keletinderdiñ qarası köbeygen.

Mausım ayında jürgizilgen äleumettik saualnama boyınşa, Resey halqınıñ 62 payızı Stalindi qoldap, onıñ jürgizgen sayasatın nasihattaudı, eskertkiş taqtaların ornatudı qoldaytındarın aytqan. Al 65 payızı bwqaralıq aqparat qwraldarında Stalin jayında jağımsız dünielerdiñ jariyalanuına qarsı ekendikterin bildirgen. Bir qızığı saualnamağa qatısqan azamattardıñ işinde Stalindi qoldaytındardıñ 77 payızı 18-24 jas aralığındağı jas buın ökilderi.

Mäskeu özi basqarıp otırğan Keñester odağınan täuelsizdik alıp, azat el atanğan jıldarı Resey qoğamında Stalinge degen jağımsız közqaras basımıraq boldı. Biraq bwl közqaras aynalası 26 jıldıñ işinde süyispenşilik pen qoldauğa aynalıp şığa keldi. Ol kezde Keñester odağınıñ alğaşqı jäne soñğı prezidenti Mihail Gorbaçev ta, sol odaqtı qwlatqan Boris El'cin de Stalindi qılmısker dep eseptegen. Al bilik basına Vladimir Putin kelgeli beri Stalin erliktiñ, küştiñ simvolına aynaldı. 2000 jıldarğa deyin Resey telearnalarınan, gazet-jurnaldarınan Stalinniñ jasağan qılmısı jayında aytılıp kelse, qazir onıñ «jamandığı jasırılıp, jaqsılığı asırılıp»,  erligi men faşizimge qalay qarsı twrğandığı jayında jii aytılıp jür. Tipti Resey mektepterinde 1930 jıldarı Stalin jasağan «qızıl terror» jay ğana bolmaşı  düniege teñelip, «socialistik demokratiya wstanımdarınıñ bwzıluı» dep qana oqıtılıp jür.

Stalin qwrğan basqaru jüyesin nastihattau qazir Kreml'ge öte tiimdi boluı mümkin. Öytkeni Stalin jüyesi äskeri lager' negizinde qwrılğan basqaru forması. Bwl jüyede bilik qoğam aldında istegen isteri üşin eş uaqıtta jauap bermeydi. Jauap berse de, öziniñ jibergen qatelikterin sırtqı küşterdiñ äserinen boldı degennen äri aspaydı.  Egerde bwnı 2000 jıldardan beri Kreml' wstanğan sayasattıñ bir körinisi dep qarastıratın bolsaq onda bolaşaqta bwl sayasat sol Kreml'diñ özine auır soqqı bolıp tiyui mümkin. Sebebi qazirdiñ özinde Resey jastarı äleumettik jelilerde: «Putinniñ orınında Stalin bolğanda Ukrainağa basıp kirer edi», «Stalin bolğanda Donbass pen Luganskini Ukrainadan tartıp alar edi» degen pikirlerdi jii aytıp jür. Bwl äzirge Putin qwrğan bilik jüyesine qarsılıqtıñ virtualdı türi ğana. Al bolaşaqta ol nege wlasatının oylaudıñ özi qorqınıştı. Öytkeni mwnday közqarastağı adamdar demokratiyanı añsap qazirgi bilik jüyesine qarsı şığıp jürgen oppoziciyalıq toptarmen mülde säykes kelmeydi.

Al endi Resey qoğamında bolıp jatqan bwnday jağdaylardıñ Qazaqstan men bwrınğı Keñester odağınıñ qwramında bolğan elderge äseri qanday bolmaq? Qazirdiñ özinde osınday qatigez, qanqwmar Stalindi pir twtıp jürgen Resey jwrtşılığı erteñ özgege ne istemeydi. Büginde Jirinovskiy, Limonov sındı imperiyalıq közqarastağı sayasatkerler «Qazaqstannıñ soltüstik oblıstarı bizdiki» dep «auızben oraq orıp» jürse, olardan keyingi wrpaq bwl sözdi iske asırğısı kelmeytinine kim kepil? Resey men Qıtaydıñ ortasında, qos alıpqa jaltaqtap otırğan Qazaqstanğa qazirden bastap osı eki alıp küşke qarsı twruğa kömek qolın soza alatın odaqtas izdegen dwrıs şığar.

“The Qazaq Times”