Foto: lenta.inform.kz

Kün ısıy bastağanda ülkenniñ de, kişiniñ de jaqsı körip jeytin jidegi qarbız. Şöliñdi basıp, til üyiretin tätti dämimen, añqığan hoş iisimen jağımdı. Onıñ üstine qarbız büyrek jäne bauır aurularına, tas, twz jinalğan işki qwrılıs müşelerine şipa boladı.
Qarbız temirge bay. Qanazdıq (anemiya) kezinde de paydası köp. Sonımen qatar, adam boyındağı artıq  holesterindi şığaruğa, ateroskleroz auruına da kömektesedi.
Därigerler jaz ayında podagra, artrit, qant diabeti aurularımen auıratındardıñ as mäzirine qarbızdı qosudı wsınadı. Semizdikpen küresetinderge arnalğan qarbız dietası nätijeli bolatını däleldengen.
Bezgek auruına şaldıqqandar qarbızdı susın retinde qoldansa boladı.
Tipti, qarbız közdiñ köru qabileti men midıñ belsendiligin arttırıp, ul'trakülgin säulelerden qorğay aladı. Onıñ qwramındağı «S», «A» därumenderiniñ adam ağzasına paydası mol. Mamandar täbiği jolmen pisetin qarbızdardı tamız ayında jeuge keñes beredi. Oğan deyin erte şıqqan qarbızdardan ulanu jağdayları tirkelgen. Sebebi, jılıjay jidekterin ösiru kezinde mineraldı tıñaytqıştar köbirek qoldanıladı. Bwl nitrattardıñ şamadan tıs jinaluına jäne qarbızdıñ ulanuına äkelui mümkin. Erte pisken jemisti jegen soñ älsizdik, bas aynalu, bas auruı, intoksikaciya belgileri (jürek aynu, qwsu) boluı mümkin. Eger osı himiyalıq qosılıstar azğada wzaq uaqıt jinalsa, endokrin jüyesiniñ, jürek-qantamır qızmeti men tınıs alu bwzıluı mümkin. Nağız pisken qarbız bizdiñ narıqqa tamızdıñ ekinşi jartısında keledi. Alayda, mausım ayınan beri satılıp jatqan qarbızdar kez-kelgen jerde bar. Olar jol jieginde, bazarlarda, tipti et satatın orındarıdıñ janında da twr. Sondıqtan, qarbızdı jarmas bwrın, mindetti türde juıñız. Sebebi ol jerde pisedi, sodan keyin tasımaldanadı, saqtaladı. Al mwnıñ bärinde steril'di jağday qarastırılmaydı. Eger tieu-tüsiru kezinde qarbız jarılıp ketse, aqqan şırını türli infekciyanıñ tasımaldauşısı ğana emes, sonımen qatar mikroorganizmderdiñ keñ spektri üşin keremet ösiru alañına aynaladı. Olar ağzağa tüsse densaulıqqa ziyan keltiredi.

Sapalı önimdi tañdau üşin neni eskergen jön? Aldımen qarbızdıñ jipşesine köñil böliñiz, jipşesi jasıldau bolsa, dwrıs pispegen, qurağan sarğış tüsti bolsa, piskendigin körsetedi.

Qarbızdıñ sırtı jıltır, jolaqtarı qanıq jasıl jäne aqşıl, qabığı ezilmegen, zaqımdanbağan boluı tiis. Eger qarbızda sarğış daq köp bosla, kün tüspey, jerde jatqanın bildiredi. Kün säulesi men jıludıñ jetispeuinen qarbız dämsiz boluı mümkin.
Pisken qarbızdı qolmen wrğanda qatañ, twyıq dıbıs şığuı kerek. Jemistiñ sırtqı jolaqtarı aşıq tüsti jäne qabığı jıltır bolğanı dwrıs. Qarbızdıñ sırtın tırnaqpen tesip köriñiz, Tesilmese sapalı bolğanı.
Qarbız özine sırtqı ortadağı sañırauqwlaq siyaqtı qauipti zattardı tez siñiredi. Sondıqtan, satılğan ornına män beriñiz. Ağzañızdı zaqımdaudan saqtap, sapalı önim tañdañız.

Nwrbätima Baytwrsın