Putin men Baydenniñ kezdesui. Foto: NBC,

AQŞ-tağı saylau nätijesi belgili bolğanımen, kimniñ prezident boları tartıstı küyde qalğanday. Bwdan bwrın saytımızda eger AQŞ-tıñ kelesi prezidenti Jozef Bayden bolsa, onımen Qıtaymen qanday mämilede bolatını turalı saraptama jariyalanğan bolatın (mına siltemeden oqi alasız: https://qazaqtimes.com/article/81130). Ärine, AQŞ-tıñ sırtqı sayasatın bir ğana prezident belgiley almaydı jäne Uaşingtonnıñ sırtqı sayasatı Qıtaymen ğana şektelmeydi. Dese de, Qwrama Ştattar Qıtay men Reseydi öziniñ strategiyalıq qarsılası dep aşıq atap qoyğan. Sondıqtan da älem jwrtşılığı Aq üy basşısınıñ Mäskeu jäne Beyjiñmen qarım-qatınasına basa nazar audaradı. Olay bolsa Jo Bayden prezident bolsa Putinmen mämilesi qanday bolmaq?

Kişi Buş ta, Barak Obama da Aq üyge kirgennen keyin Putinmen jeke-qarım qatınasın barınşa jaqsartıp, sol arqılı AQŞ-Resey qatınasın damıtuğa tırısıp körgen. Biraq, ol ekeuiniñ de Putinge degen közqarastarı tezden özgerip sala bergen.  Aytalıq, kişi Buş Putinmen alğaşqı kezdesui turasında: «Men onıñ közine tike qaradım, ol mağan turaşıl jäne özine senimdi adamday körindi. Men onıñ jüregin jaqsı biletindeymin», – degen edi, soñında olay bolmay qaldı. Al, Obama da Putindi jaqın tartıp körgen, 2014 jılğı Qırım tübegin anneksiyalap alğannan keyin küderin müldem üzdi.

Bayden Obama twsında vice-prezident bola otırıp, Reseymen mämileni jaqsartu bastamasın qoldağandardıñ jäne soğan atsalısqandardıñ biri. Biraq, prezident bolıp kelse sol äuelgi jolın jalğastıra qoyuı ekitalay. Bwnı biz aytpadıq, Baydenge jaqın diplomattar men sol töñirektegi sayasattanuşılar aytqan eken.

Baydenniñ Reseyge degen qabağı Obama twsındağıday bolmaytının öziniñ saylaualdı sözderinen de körsek boladı. Bir ay bwrın Bayden: «Meniñ oyımşa, Resey – bizdiñ qarsılasımız, men solay oylaymın» degen sözin CNN-ge aytıp edi. Al, Qıtay jayında «bäsekeles, nağız bäsekeles» degen. Onıñ  Tramptı «Putinge qarsı älsizdik tanıttıñ» dep ayıptağan jeri de bar. Biraq, bwğan Tramptıñ «Reseyge menen artıq qatal bolğan Amerika prezidenti bolğan joq» degen jauabı bar. Süytken Tramp reseylik oppozicioner Naval'nıydiñ ulanuına baylanıstı keskindi pikir aytpadı dai, Bayden bolsa birden Resey biligin ayıptap pikir bildirgeni bar.

Solay da, prezidentke ümitker retinde qatqıl pikir aytu basqa da, prezident retinde sayasi salmaqtı kötere twrıp jüzege asıru mülde basqa ekeni mälim. Prezident bolğannan keyin de öziniñ saylaualdı bağdarlamalarınan aynımağan prezident bolğan emes, bolmaydı da. Eger saylau aldı sözderine eñ jaqın prezidentterdi bağalasa Tramptıñ bäsi joğarı deuge de boladı. AQŞ pen älem halqına qanşalıqtı paydası, älde ziyanı bolğanı öz aldına, alayda, Tramptıñ saylau aldında aytqan keybir basqa qona bermeytin jobaların jolğa qoyğanı bar, aytalıq Meksika şekarasına qorğan twrğızu, Qıtayğa qatañ sayasat wstanu, t.b. Baydenniñ aytqandarına qarap prezident bolğannan keyin Reseyge qatañ boladı dep kesip aytu qiın.

Bayden men Putinniñ ara-qatınasına kelsek, ekeui bwdan bwrın da kezdesken sayasatkerler. Ğalamtor äleminen «Putin-Bayden» degen sözben qualay otırıp, ekeuiniñ kezdesuinen keyingi Baydenniñ pikirin de taptıq. Sonau, 2011 jılı Bayden The New Yorker basılımına bergen swhbatında  Putinmen kezdesui turalı bir üzik söz ayta ketipti. Onımen bir kezdesude deydi Bayden: «Men seniñ köziñe qarap otırıp, ruhınıñ bar ekenine sene almay otırmın», – degen eken. Sonda Putin oğan küle söylep: «Biz bir-birimizdi tüsinemiz», – depti. Sayasat arenasınıñ oyınşıları arasındağı bwnday söz jwmbaqtar, til qağıstar köp närseden habar berse kerek.

Jalpı Bayden men Putin ara-qatınasınıñ qanday ekenin tap basıp aytıp beretin bağalau joq, bir-birin onşa jaqsı körmeytinin, tek ekeuiniñ aman-sälemi ğana tüzu ekenin birer aqparat qwralında jazılıptı. Jeke qarım-qatınası onşa emes, oğan qosa Obama twsındağı Reseyge bağıttalğan sankciyalar bar, mwnday jağdayda AQŞ-Resey qarım-qatınasın jaqsartu qiın. Bayden twsında Reseydi jan-jaqtan küşti qısımğa almasa da, demokratiyalıq talaptardı küşeytedi dep senetinder köp.

“The Qazaq Times”