Gonkongtağı ereuilderde policiyamen qaqtığıs. Foto: VOA.

Gonkongtağı äleumettik tolqular äli de älem nazarın audaruda. Ötken aptada bolğan ereuil jüristerinde ereuilşiler «Gonkong jolı» wranın köterdi. Bwl wran Qıtaydıñ aqparat qwraldarı men resmi bilik tarabınan sınğa wşıradı. Olar «Gonkong jolı» wranında «Gonkong täuelsizdigi» degen söz jasırınğan dep qaraydı jäne bwl QHR twtastığın büldiru, yağni, «bülikşildik» dep sınğa alğan.

Qıtaydıñ resmi basılımı «Rın min Rı bau» («People Daily») Gonkong ereuilşileriniñ äreketin «erekşe sayasi nieti bar» dep jazdı. «Adam qwqığı» degen jeleumen «Gonkong jolı» wranın köterip, özderiniñ «derbestikke wmtılğan bet perdesin aşıp tastadı» degen bağasın atalğan basılım redakciyası atınan jariyalağan. Sonday-aq, Gonkong tolquın «ul'tra-radikalizm» retinde bağalaydı. Qıtaylıq resmi basılım «Gonkong jolı» turalı sınay kelip, bwdan 30 jıl bwrınğı «Baltıq jolınıñ» soñı ne bolğanın alğa tartqan. Sonday-aq, Gonkongtağı ereuilşilerge oqiğanıñ bwlay damuı «jaqsılıqqa aparmaytının» eskertken.

Biraq, sarapşılar Qıtaydıñ resmi bilik tarabınıñ jäne aqparat qwraldarınıñ bwl ayıptauın Gonkongtağı demokratiyanı jaqtağan ereuildiñ sipatın qasaqana bwrmalau dep qaraydı.

Ötken apta soñında Gonkongtağı «Min Bau» basılımı narazılıq akciyasınıñ jetekşilerine silteme jasay otırıp, «Gonkong jolı» wranın bılay dep tüsindiredi: «Gonkong jolı – bwl frakciya emes, Gonkong halqınıñ birligin körsetu. Beybit türdegi «bes negizgi tilekke» jetuge wmtılu jäne demokratiya men adam qwqığın jaqtauşılardıñ basın biriktiredi dep ümittenuden tuğan wran».  «Bes negizgi tilek» dep otırğanı 1 şilde Gonkongtıñ Qıtayğa qosılğan künine oray ereuilşilerdiñ zañ şığaruşılar ğimaratınıñ aldında qoyğan bes talabı. Bwl talaptar işinde Gonkongtıñ täuelsizdigi mäselesi köterilmegen.

2014 jılı «Qolşatır qozğalısınıñ» Gonkong halqı üşin jalpığa birdey saylau qwqığı boyınşa ökili, «Gonkong konsensusı» demokratiyalıq partiyasınıñ bas hatşısı Huañ Jıfıñ jäne qazirgi qozğalıs jetekşileri VOA agenttine bergen swhbatında, olardıñ maqsatı «Gonkong täuelsizdigi» emes ekenin, bwğan deyingi jäne qazirgi qozğalıstarda bwnday wrannıñ köterilmegenin, tipti özderiniñ de «Gonkong täuelsizdigin» jaqtamaytının jetkizedi.

Biraq, Gonkong derbestigin qoldauşı sayasi partiyalar da bar ekeni belgili. Aytalıq, Gonkong wlttıq partiyasınıñ bastı wstanımı Gonkong derbestigi üşin küresu. Alayda, bwl partiya 2016 jılı qwrılğan bolıp, eki jıldan keyin Gonkong ükimeti atalğan partiyanıñ äreketine tıyım salğan. Gonkong wlttıq partiyası bilik jağınan şekteuge wşırağanımen, partiya müşeleri äleumettik jeliler arqılı täuelsizdik turalı közqarastarın aşıq jariya etip keledi.

Gonkongtağı sayasi sarapşılardıñ biri Mey YAntiñ Gonkong mäselesi turalı pikirinde, GWP-nıñ täuelsizdik turalı wrandarınıñ qala twrğındarına barğan sayın keñ äserin tigizip jatqanın, eger Beyjiñ men Gonkong ükimeti qazirgidey tek qoğamdıq pikirdi twnşıqtırudı jalğastıra berse «Gonkong täuelsizdigi» wranı arta tüsetinin eskertken.

Biraq, Qıtay Kommunistik partiyasınıñ tüsinigi boyınşa, «Gonkong jolı» wranı «Gonkongtıñ wstanımın anıqtau ma», älde «Gonkong täuelsizdigi me» bäri bir, ereuilderdi öziniñ biligine qarsı qauipti äreket retinde qaraytını belgili. Qıtaydıñ joğarı bilik ökilderi «Gonkong jolı» wstanımınıñ Konstituciyanı bwzatının, derbestik talaptarımen birdey qarastırılatının alğa tarttı. Bwl da bolsa Beyjiñniñ Gonkong mäselesine qaratqan wstanımı deuge boladı. «Gonkong jolın» «Gonkong täuelsizdigine» bwrmalau, älde qanday bir äreketterge jetkilikti sıltau izdep jatqanğa köbirek wqsaydı.

“The Qazaq Times”