Iran Joğarı mäjilisi. Foto: IRNA

Osı aptada Iran tömen mölşerde bayıtılğan uran qorın 2015 jılı qol qoyğan kelisim şeginen asırğanın mälimdegen edi. Bwl qadam şın mänisinde, Tehrannıñ AQŞ sankciyasın toqtatuğa bağıttalğan şarası. Iran öziniñ uran bayıtu tehnologiyasın äygileu arqılı kelisimge qol qoyğan elderdi AQŞ-qa sankciyanı toqtatuğa keñes beruge mäjbürlemek.

Atalğan mälimdemeni jasağan kezde Iran SİM basşısı Mwhammed Zarif AQŞ-tıñ bıltır mamırda kelisimnen birjaqtı bas tartqanın jäne Iranğa sankciya salğanın ayta kelip: «Biz özimizdiñ ne istegenimizdi, ne isteytinimiz turalı öte jaqsı bilemiz. Bwl bizdiñ halıqaralıq kelisimderge say qwqığımız dep sanaymız», – degen. Degenmen, Irannıñ bwl äreketi tübegeyli dağdarısqa bet bwru dep sanamaytındar da bar.

Vaşingtondağı Tayau Şığıs sayasi zertteu institutınıñ sarapşısı Ketrin Bauer Tehrannıñ bwl qadamın AQŞ-pen kelissözge jürgizuge jasağan qwlşınısı dep sanaydı. Ol sözinde: «Olar tömen mölşerde bayıtılğan uran qorın satudıñ joldarın qarastırıp jatqan joq, biraq bwl qadam arqılı keybir ekonomikalıq jeñildikterge ie boluğa tırısuda.  Bwl kelissözderdiñ qayta bastaluına degen ümitti oyatadı. Biraq, men bwl kelissöz jaqın arada jüzege asadı dep oylamaymın», – degen.

Biraq, bwl arada tağı bir kereğar qayşılıqtar bar. AQŞ-tıñ qatañ sankciya şaraları da da Iran ekonomikasın älsiretu arqılı kelissözdi qayta bastauğa mäjbürleu üşin jasalğan. Prezident Tramp 2015 jılğı kelisim Irannıñ yadrolıq bağdarlamasın şekteuge jetkiliksiz dep sanaydı. Al, eki eldiñ kelissöz talaptarı jer men köktey alşaq.

Amerika-Progress ortalığı AQŞ-Iran qatınası böliminiñ zertteuşisi Alan Makovski AQŞ-tıñ bwl äreketi Irandı özi qalağanday kelissözge keltire aladı dep sanamaydı. Äsirese, Tramp ükimetiniñ twsında Iran bwnday qadam jasamaydı. «Olar (Iran) 2020 jılğı saylauda Tramp ükimeti jeñiliske wşıraydı dep ümittenedi. Bwl Iran üşin jaña bastama deuge de boladı», – deydi Alan Makovskiy.

Onıñ aytuınşa, Iran üşin kelissözge qayta oralu «jeñilis» retinde qaraladı. Bwl «jeñiliske» moyınswnbau üşin Iran arandatu äreketterine de baradı. Yemendegi husit küşterin qoldau arqılı üşinşi jaq arqılı şabuıl jasau sındı täsilderi köp. Agentterdi paydalanu da AQŞ-tıñ sankciyaları men basqa da sayasattarına qarsı küresudegi qolaylı jolı bolıp sanaladı.

AQŞ-Iran qatınasına nazar audarğan köptegen sarapşılar ekonomikalıq sankciyalar kütken nätije beretinine senbeydi. Bwğan Saddam Huseyn twsındağı Iraktı mısal etuge boladı. Sol twsta Irak ekonomikalıq sankciyalarğa qaramastan AQŞ sayasatına soñına deyin qarsılıq tanıttı.  Soltüstik Koreyada san jıldarğa jalğasqan halıqaralıq sankciyalarğa qaramastan 6 retki yadrolıq sınağın ötkizdi. Onıñ üstine Tramp biligi kezinde Aq üy ekonomikalıq sankciyanı «oñdı-soldı ayamay siltedi». Bwldağı AQŞ-tıñ ekonomikalıq sankciyasınıñ önimine degen kümän-küdikti küşeytti.

“The Qazaq Times”