Dinara Bolat. Jurnalist, psiholog, bloger

Büginde äleumettik jeli – qoğamnıñ aynası ispetti.  Sol jelide jılt etken jıltıraqtı jañalıq etip, ulatıp-şulatıp taqırıp qoyıp, tınış jürgen adamdı jerden alıp, jerge salıp jürgen sayttarğa oqırmandarınıñ qırıq pışaq bolıp jatqandarı kerek. Osılayşa oqılım sanı artadı, saytqa kiruşiler köbeyedi. Al instagram men feysbuk auılında oqırmandar kädimgidey ekige bölinip, jaqtauşı men dattauşı rölderine kirip, «qızıl keñirdek» bolıp söz talastırıp jatqandarı. Qıza-qıza kele bir-biriniñ jeke bastarı til tigizip, kädimgidey aşulanıp, tipti doq körsetip jatadı. Al änebir üşinşi top sözge toqtau aytıp, beytarap ortanı wstanıp otıradı. Osılayşa sınaymız dep sürinip, sürinip jatıp bülinip jürgenimizge män bermey jürgendeymiz. Osı mäsele jayında jihangez-bloger, jurnalist, psiholog Dinara Bolattan swrap körgen edik.

- Ğalamtorda jağımsız pikir jazuşılar men «divan batırlarınıñ» köbeyuine ne sebep? Mäsele internettiñ tez damıp, adamdardıñ öz oy-pikirlerin aşıq aytuına mümkindik tuuında jatır ma, älde jalpı adamdardıñ psihologiyası özgerip jatır ma? Bwl qwbılıstı qalay tüsindiruge boladı jäne bwl qwbılıstıñ jağımdı jäne jağımsız jaqtarın saralap ötseñiz.

- Bizdiñ qoğam bülingen joq. Degenmen äuelden osınday oy-öresi tömendeu nemese psihologiyalıq qısımmen ömir sürip, öziniñ ömirin, mädenietin dwrıs qalıptastıra almağan adamdar bar jäne büginde ğalamtor olardıñ işindegi küydi, kompleksterdi, oyındağısın osı äleumettik jelige şığaruğa türtki bolıp otır. Mwnı qazirgi zamannıñ körinisi emes, ol bayağıda da bolğan dep oylaymın. Qazir tek ğalamtor osığan mümkindik berip otır.

Jalpı qazaq auditoriyasındağı bloger bolğandıqtan, orıstildi ortamen ılği da salıstırıp otıramın. Onday salıstırularımdı özimniñ posttarımda da jazıp otıramın. Qazir orıstildi auditoriyadağı blogerler men jurnalisterdiñ zamanı jürip twr, olar joğarı swranısqa ie, kötergen  mäseleleri oñ şeşimin tauıp, şeşilip jür. Sebebi orıstildi auditoriya bizge qarağanda anağwrlım sauattıraq, qoğamdıq mäselelerge kelgende öz oy-pikirlerin ob'ektivti jetkizip, belsendi aralasa aladı. Al qazaqtildi  auditoriya köp jağdayda jwldızdardıñ ömirin baqılau, toy-duman sındı osınday bir wsaq äñgimelerden asa almay jür. Osınıñ özinen qarap-aq bizdiñ auditoriya nege jağımsız pikirge beyim, nege osınday sauatsızdıq, mädenietsizdik tanıtadı degen swraqqa jauap ala alamız. Men naqtı payızdıq ülesin bilmeymin, biraq biluimşe mwnday körsetkişte biz orıstildi auditoriyadan tömen qalıp otırmız. Meniñşe, osı twrğıda halıqtıñ arasında sözi ötip, jol bastap jürgen jurnalister bar, blogerler bar, jalpı halıqtıñ ziyatkerlik, moral'dıq deñgeyin köteruge jwmıs jasauımız kerek.

- Jağımsız pikir jazuşılar är jasta da kezdesedi. Sol kisiler ömirde mop-momaqan, sabırlı jan boluı mümkin, biraq äleumettik jelide batır, özin basqaşa wstaydı. Adam özi baqıttı bolsa, özgelermen isi joq degen oydı bastı nazarğa alsaq, sonda adamdardıñ köpşiligi özin belgili bir deñgeyde baqıtsız sezinedi degen söz ba?

- Jalpı soñğı kezde ärtürli salalar boyınşa neşe türli kouç, seminar, trening ötkizuşilerge swranıs artıp keledi. Jalpılay aytsaq, halıqtıñ jartısı dinge tübegeyli bet bwrdı, jartısı psihologiya ğılımınıñ «soñına tüsip», zertteuge kiristi. Bwl degenimiz – halıqtıñ özinde ülken ruhani küyzelis bar degendi bildiredi. Nätijesinde sizdiñ aytqanıñızday qoğamda belgili bir därejede özderin baqıtsız sezinetin jandardıñ sanı öte köp.

- Belgili bir is pen qwbılıstıñ tek jaman jağın köretin jandardıñ jalpı psihologiyası qalay qalıptasadı? Mwnday jandardıñ özin-özi bağalauı men özin damıtuı tiisti qanday deñgeyde boladı?

- Mwnday adamdar tipi özderine iştey senimsiz bolğanımen, sırtqı ortada özderin öte senimdi wstaydı. İştey özderine köñili tolmau kompleksterine, tolımsızdıq kompleksterine tolı boluı mümkin. Biraq sırtqı ortada mwnısın müldem körsetpeydi jäne özderiniñ osal twstarı bola twra, yağni ortasına, özine köñili tolmağan adam işki öşin özgelerden aludı ädetke aynaldıradı. Özin-özi damıtudı, öz ömirin özgertudi qolğa alğanşa, uaqıttı osılay ötkizip, yağni basqa bireulerdiñ älsizdeu twstarına tiisip, sodan läzzat alğanday boladı. Mwnday tiptegi adamdardı qalay özgertuge boladı deytin bolsaq, ügit-nasihat jürgizip nemese bir arnayı kurstar jürgizu öte qiın. Sebebi olar ılği özimşildikpen eşkimniñ sözin moyındamaytın adamdar tipi. Bwl adamdardı tek qana ömirde bolatın keybir oqiğalar men basınan ötken qiın kezeñder ğana özgertui mümkin.

- Sizdiñ instagram jäne feysbuk paraqşalarıñızda jağımsız pikirler  joq dese de boladı. Posttarıñızdı sauattı, tüsinikti, qarapayım tilde jetkizesiz, bastısı twşımdı oylar aytasız, tanımdıq posttar jazasız. Sizdiñ oqırmandarıñızdıñ arasında jağımsız pikir jazuşılardıñ joq boluınıñ sırı nede dep oylaysız? Jağımsız pikir jazu tek oqırmanğa ğana emes, blogerdiñ de baylanıstı sekildi...

- Men tört jıldan beri atalmış paraqşalarımdı bloger retinde jürgizip kelemin. Rasında da, meniñ oqırmandarımnıñ arasında jağımsız pikir jazatındar joqtıñ qası. Bwl jerde «öz ortamdı» özim tärbielep, qalıptastırıp aldım desem artıq bolmaytın şığar. Meniñ paraqşamda ömirden toqığanı köp, işki mädenieti bar oqırmandar ğana twraqtap qaladı dep oylaymın. İşindegi biren-saran söz arasın büldirip, «birtürli» söyleytinderdiñ özi keyin osı paraqşada qalğısı kelse, osı ortanı körip, tipti bir bögde närse  aytqısı kelse de, kişkene basılıp, ıñğaysızdanıp sol pikirdi aytpay qalatın siyaqtı. Jağımsız pikir jazğandar da boldı, biraq sol jandar meniñ paraqşamnan şığıp ketedi nemese keyin negativ oyların jazbaytın boladı. Sebebi men mindetti türde onday pikir ielerine jauap beremin, jauap bergende de ädepti türde, arı qaray wrısuğa, söz talastırıp aytısuğa mümkindik bolmaytınday meyirimmen, sauattı türde jauap beremin. Olarda endi arı qaray wrsısıp otıruğa mümkindik qalmaydı.

Men bloger öz oqırmanın özi qalıptastıradı dep oylaymın. Äleumettik jeli bolsa da oqırman blogerdiñ jazğan mätininen şınayılıqtı da, ekijüzdilikti de, qarapayımdılıq pen täkäpparlıqtı da sezine aladı. Öytkeni halıqtı alday almaysıñ. Meniñ jazbalarımnan qarapayım, şınayı ekendigim bärine tüsinikti siyaqtı. Sondıqtan basa-köktep meni tömendetkisi kelip nemese sen osı söziñe layıq emessiñ deytindey, meni ılği tüzetip otıruğa tırıspaytındarı da osıdan şığar. Men köp jağdayda jazbalarımda özimdi osı meni oqıp jatqan halıqtıñ, köptiñ biri retinde wsınamın. Bloger bolğan soñ adamdardıñ işki köñil-küyleri, sezimderi, tipti körealmauşılıqtarı da pikirlerden sezilip jatadı, mwnday jağdayda men psiholog retinde beytaraptandıru ädisterin qoldanamın.

"The Qazaq Times"