قىتاي قارۋلى كۇشتەرى شىنجاڭداعى تۇرعىندارعا سەس كورسەتۋدە

ازيا ازاتتىق راديوسىنىڭ رەسمي سايتى RFA.org, امەريكالىق Associated Press-كە سىلتەمە جاساي وتىرىپ، قىتايداعى از ۇلتتار قونىستانعان وڭىردە زورلىق-زومبىلىقتىڭ ەتەك الىپ وتىرعانىن حابارلايدى. تەرروريزمگە قارسى تۇرۋ مەن شىنجاڭ ورنىقتىلىعىن ساقتاۋ دەگەن جەلەۋمەن ون مىڭنان اسا قارۋلى پوليتسيا جانە جۇزدەگەن اسكەري كولىكتەر مەن تىكۇشاق شىنجاڭ ورتالىق قالاسىنداعى تۇرعىندارعا قىر كورسەتۋدە. ال، قىتايدىڭ رەسمي سايتتارىنىڭ بىرىندە: «شىنجاڭ اۆتونوميالى رەگيونىندا ارناۋلى جاساق پەن قاراۋلى پوليتسيا قوسىنى، لاڭكەستەرمەن اياۋسىز كۇرەس جۇرگىزۋدە»، - دەپ حابارلانعان.

سوڭعى جىلداردان بەرى قىتايدىڭ شىنجاڭىندا تۋىلعان ءبىر قاتار بۇلىكتەر مەن لاڭكەستىك شابۋىلدان كەيىن شىنجاڭ تىنىشتىعى قىتاي ۇكىمەتىنىڭ باستى پروبلەمالارىنىڭ بىرىنە اينالدى. اسىرەسە، 2009 جىلى ءۇرىمجى قالاسىندا تۋىلعان 5 شىلدە وقيعاسى. قىتاي ۇكىمەتى كورسەتكەن ساناقتا 200-دەن اسا ادام قازا بولعان. بۇل وقيعا ءۇرىمجى مەن تۇتاس شىنجاڭنىڭ قوعامدىق جاعدايىن مۇلدە باسقا باعىتقا وزگەرتتى. جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ كورسەتكەن مالىمەتى بويىنشا قازا بولعانداردىڭ كوبى حان ۇلتىنىڭ ازاماتتارى دەلىنگەن. الايدا حالىقارالىق ۇيعىر بىرلەستىگى مەن ادامدىق قۇقىقتى قورعاۋ ۇيىمدارى، قىتاي ۇكىمەتىنىڭ كەيىنگى جاساعان قارۋلى قۋعىنىن سىنعا الىپ كەلەدى. ۇيعىر بىرلەستىگى بۇل قۋعىننان ولگەن، ءىز-ءتۇسسىز جوعالعان مىڭداعان ۇيعىر ازاماتىنا جاۋاپ سۇراۋدا.

2013-2014 جىلدارى قىتاي رەسمي اقپارات ورتالىعى شىنجاڭ بۇلىگىن حالىقارالىق جيھاد تەرروريستىك ۇيىمدارىنىڭ ءدىني ەكسترەميستەرىمەن قاتىسى بار دەپ حابارلاعان. الايدا، شىنجاڭدا تۇراقتاعان بۇنداي سيپاتتاعى توپتاردىڭ ءسىرا كىمدەردەن قۇرالعانىن، قاي وڭىرلەردە تۇراقتاعانىن، حالىقارالىق قانداي ۇيىمدارمەن بايلانىسى بارى تۋرالى ەشقانداي دەرەك كورسەتىلمەگەن.

قىتاي بيلىگىنىڭ شىنجاڭ مەن قىتايدىڭ باسقا پروۆينتسيالارىنا قاراتقان كوزقاراسى مۇلدە ۇقسامايتىنى ايدان انىق. ىشكى قىتايدا شىنجاڭ ازاماتتارىنىڭ جەكەلىك كۋالىگىمەن قوناق ءۇي، ينتەرنەت كلۋب سىندى ورىندارعا كىرۋ اسا قيىن. ونداي دا مىندەتتى تۇردە سول جەردىڭ پوليتسيا بولىمشەسىنە حابارلانادى. پوليتسيالار كۇدىكتىلەرگە ۇقسايتىن، ۇقسامايتىنىن تەكسەرۋدەن وتكىزگەننەن كەيىن عانا بۇل ورىنعا كىرۋىنە رۇقسات ەتىلەدى. ياعني، ىشكى قىتايداعى شىنجاڭدىقتارعا دەگەن كوزقاراستىڭ قالىپتاسۋىنا ۇكىمەت جولعا قويعان تۇزىمدەر دە مۇرىندىق بولۋدا.

قىتاي استاناسىندا تۋىلعان لاڭكەستىك شابۋىلدى قىتاي ۇكىمەتى شىنجاڭداعى ۇيعىر بۇلىكشىلەرى تۋدىردى دەپ كورسەتتى.  ۇيعىر بىرلەستىگى مەن وزگە ەلدىڭ ساراپشىلارى، بۇل شىنجاڭدى كۇشپەن تىنىشتاندىرۋدىڭ جۇزەگە اسىرۋ ۇشىن قىتاي بيلىگى قولدان جاسادى دەگەن بولجامدار ايتادى.   حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ ساراپتاماسى بويىنشا، شىنجاڭ الەمدە ەكىنشى دارەجەلى ادامدىق قۇقىق شەكتەلگەن رەگيون بولىپ سانالادى.

“The Qazaq Times”