بريتانيا ءباسپاسوزى: "پۋتينتانۋ" يندۋسترياسىنىڭ جەتى تىرەگى

بريتان گازەتىنىڭ شولۋىندا:

• "پۋتينتانۋ" تولىققاندى باق جەلىسى رەتىندە
• بريتانيا ەو ميگرانتتارى ءۇشىن اشىق بولىپ قالماق

پۋتين تۋرالى جەكە باعىتقا اينالعان تانىمال جەتى مەديا-تەوريا

Guardian گازەتى ايگىلى جۋرناليست كيت گەسسەننىڭ «پۋتينتانۋ» جاڭا مەديا-باعىتىن تولىعىراق تالداۋعا ارنالعان وتە اۋماقتى، كەلەكە مەن مىسقىلعا تولى ماقالاسىن جاريالادى.

«ۆلاديمير ءپۋتيندى-سۇمدىق قۇبىجىق دەۋدىڭ 10 سەبەبى»، «پۋتين اشۋىنىڭ جاسىرىن دەرەككوزى»، تاعىسىن تاعىسى سياقتى اتاۋلى سانسىز مالىمەتتەر گازەت پەن سايتتاردا كۇن سايىن پايدا بولادى  پۋتين جانە ونىڭ ماقساتتارى تۋرالى جاڭا باعىت - ساراپتامالار مەن تالداۋلار وندىرىسىنە جينالادى، -  دەپ تۇيىندەيدى اۆتور.

سوڭعى ون كۇندىكتە مۇنداي ماتىندەر ءوندىرىسى  ءبۇتىن جارقىن يندۋسترياعا اينالدى، شىنى كەرەك، بۇل ماتەريالدار Guardian اۆتورىنىڭ ويىنشا، ءىشىنارا، تولىق ەمەس، ءتىپتى جالعان اقپاراتقا نەگىزدەلگەن. ءساتتى باعىت «پۋتينتانۋ» اياسىندا رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ امەريكالىق سايلاۋعا ارالاسقانى تۋرالى رەپورتاجدار جاريالانعان كەزدە سوڭعى ايلاردا دامىدى.

گەسسەن وقىرماندارعا پۋتينتانۋشىلاردىڭ بىزگە نە جايلى ايتىپ جاتقاندارىن ءتۇسىندىرۋدى شەشتى. ول، اۆتوردىڭ ويىنشا، تولىق جالعان جانە تولىق داۋسىز ەمەس ماقالالاردان نەگىزگى جەتى تەوريانى بەلگىلەدى. ولاردىڭ بارلىعى پۋتين تۋرالى ەمەس، ءبىز جايلى الدەقايدا كوبىرەك ايتادى، - دەيدى ول.

اۆتور كوبىنە مىنا مالىمەتتەردە وڭدەلەتىن نەگىزگى جەتى پۋتيندىك تەوريانى تالدايدى: «پۋتين-دانىشپان»، «پۋتين-ءمۇساپىر»، «پۋتين-مقك اگەنتى»، «پۋتين-قانىشەر»، «پۋتين-كلەپتوكرات»، «پۋتين ينسۋلت الدى» جانە «ءپۋتيندى لەنين سەكىلدى ۆلاديمير دەپ اتايدى». ءپۋتيننىڭ كىناسىنە قويىلعان جەتى بولىمگە ءارتۇرلى ويلار جازا وتىرا، گەسسەن پۋتيندىك تەوريالاردىڭ نەگىزگى ماسەلەسى ولاردىڭ تۇراقسىزدىعىندا، دالەلدەر ءجيى وسەكپەن ارالاسقان، ال بولجامدار اكسيومالارعا بەرىلگەن.

بۇل وزىندىك تۇراقسىزدىق، اۆتوردىڭ ويىنشا، «پۋتين-قانىشەر» تەورياسىندا «تۇجىرىمدامالىق اق داقتار» تولىعىراق كورىنەدى. ماقالادا «ءبىزدىڭ رەسەيدەگى قولىمىزدا بارى» - بۇل قالىپتاسپاعان مەملەكەت ەمەس، مۇندا ۇكىمەتتە بيلىك جوق، تولىق بيلىگى بار توتاليتارلىق مەملەكەت ەمەس، ەكەۋىنىڭ  اراسىنداعى مەملەكەت» دەلىنەدى ماقالادا. پۋتين ادام ولتىرۋگە بۇيرىق بەرمەيدى، بىراق بولىپ جاتىر. پۋتين قىرىمدى الۋعا بۇيرىق بەردى، بىراق شىعىس ۋكرايناعا باسىپ كىرۋگە بۇيرىق بەرمەگەن سياقتى. بىراق پۋتين مۇنىڭ بارىنە جاۋاپ بەرمەسە، «پۋتينتانۋدىڭ» ءمانى نەدە؟ بۇل جايلى «پۋتينتانۋ» جاسىرادى.

بۇل ويدىڭ اۆتورى  كوممۋنيزمنىڭ اياعى رەسەيدىڭ ءوزىنىڭ باستى مىندەتى – ەۋروپانى تۇراقسىزداندىرۋدان باس تارتقانى ەمەس، ال پۋتين لەنين سياقتى ۆلاديمير يليچ دەپ كەزدەيسوق اتالمايدى دەپ وقىرماندارعا ەسكەرتەدى. ول ماقالا سوڭىندا دۇرىستالدى، بىراق ساراپشى رەتىندە ءپۋتيننىڭ ەسىمىن دە بىلمەيتىن، بىراق ونىڭ ەسىمىنە تولىق تەوريا قۇرعان اۆتوردىڭ قاتىسۋى – «پۋتينتانۋدىڭ» جوعارى دارەجەسى نەمەسە ونىڭ ءتۇبى دەپ بەلگىلەيدى گەسسەن.

بۇل «پۋتينتانۋدىڭ» كوپ بولىگىنىڭ ەشقاشان پۋتين تۋرالى بولماعاندىعىنىڭ بەلگىسى. «ارينە، بۇل ەسۋاس-ناركەستى (ترامپ) ءبىز ءوزىمىز تاڭداي المايمىز، ارينە، ونى بىزگە الدەكىم كۇشپەن بايلاپ قويدى»، -دەپ تۇيىندەيدى اۆتور.

«برەكسيت» شىعىسەۋروپالىق كەلىمسەك جۇمىسكەرلەردى اينالىپ وتەدى 

 «بريتانيا ەو ميگرانتتارى ءۇشىن اشىق بولىپ قالماق»،-  تاقىرىبىندا Times سەيسەنبىدە جاسالعان«برەكسيت» ىستەرى بويىنشا مينيستر وتىنىشىنە تۇسىنىك بەرەتىن ماقالاسىن جاريالايدى.

بريتاندىقتار بىرنەشە جىلدار كولەمىندە ەلدەگى بارلىق جۇمىس ورىندارىن تولىقتىرۋعا قاۋقارسىز دەيدى دەۆيد دەۆيس.

تالليندەگى ءىسساپارى كەزىندەگى ءسوز سويلەۋىندە بريتاندىق مينيستر  ۇكىمەتكە اۋىل شارۋاشىلىعى مەن الەۋمەتتىك قامتۋ سالاسىندا تومەن ماماندانعان جۇمىسشىلار ءۇشىن ەلدىڭ ەسىگىن اشىق ۇستاۋ كەرەكتىگىن مويىندادى.

ونىڭ ساپارىنان سوڭ رەسمي ۇكىمەتتىك مالىمدەمەگە ەنگىزىلمەگەن دەۆيستىڭ ءوتىنىشى ەلدەگى جىل سايىنعى كوشى-قوندى جۇزدەن ونداعان مىڭ ادامعا قىسقارتۋ ماقساتىن قويعان  پرەمەر-مينيستر تەرەزا مەيدىڭ تاپسىرماسىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىن قيىنداتادى دەپ سانايدى گازەت ۇجىمى.

«بريتاندىق ازاماتتار قوناقجاي مەن مەيرامحانا،  الەۋمەتتىك قامتۋ سەكتورىن، اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى بوس ورىنداردى تولتىرعانشا قانشاما جىلدار وتەدى»،- دەدى ول. ەلدەگى كوشى-قون تۋرالى شەشىمدەر ەندى بريۋسسەلدە ەمەس، لوندوندا قابىلداناتىندىقتان، بريتانيا ەسىگى بىردەن جابىلادى دەپ ويلاماڭىزدار! جوق، جاعداي وزگەرمەيدى.

«ءبىزدىڭ ەكونوميكا ءساتتى ءجۇرىپ كەلەدى»،- دەپ جالعاستىردى مينيستر،-سەبەبى بريتانياعا كوپتەگەن اقىلدى، دارىندى ادامدار كەلەدى.

بۇل وتىنىشتەر كوپتەگەن كونسەرۆاتورلارعا ۇنامادى جانە وتكىر سىنعا تاپ بولدى دەيدى گازەت.

يەن دانكان سميت دەۆيد كامەرون ۇكىمەتىندەگى ەڭبەك ىستەرى بويىنشا بۇرىنعى مينيستر، ەلدەگى ميگرانتتار سانىن ازايتۋ دەۆيد دەۆيس ايتقانداعىدان دا ەرتە ۋاقىتتا ۇكىمەتتىڭ قولىنان كەلەدى دەپ سەنەدى. «بۇل الدەقايدا ەرتە بولاتىنىنا كامىل سەنەمىن» دەيدى ول.

ال اارون بەنكس، ميلليونەر، بريتانيانىڭ تاۋەلسىز پارتياسىنىڭ باستى دونورلارىنىڭ ءبىرى جانە ەلدىڭ ەو-تان شىعۋ بويىنشا كومپانيا قوزعاۋشىسى دەۆيستىڭ ءوتىنىشىن ابدەن تاڭعالارلىق دەپ اتادى.

ەو-عى ميگرانتتار جۇمىس ىستەيتىن كەيبىر جۇمىس ورىندارى  اعا ۇرپاقپەن تولتىرىلۋى مۇمكىن. «كوفەحانادا 55 جاستا دا جۇمىس ىستەۋگە بولادى» دەدى ۇكىمەت باسشىسىنىڭ وكىلى. سونىمەن قاتار ۇكىمەت كەيبىر سالالاردا، اسىرەسە، اۋىل شارۋاشىلىعىندا ارقاشان ميگرانتتار ۋاقىتشا جۇمىسشىلار ەسەبىندە پايدالانىلدى جانە ونداعى جاعدايدىڭ وزگەرۋى ەكىتالاي دەيدى.

بۇگىندە فۋنت ستەرلينگ باعامىنىڭ تومەندەۋى، جۇمىسسىزدىقتىڭ تومەن دەڭگەيى جانە شىعىس ەۋروپالىقتاردىڭ ەلدەن شەتتەتىلۋى جۇمىسشىلاردى جالداۋدى قيىنداتا ءتۇستى.

جازعى كەزەڭدە بريتانياعا كوكونىستەر مەن جەمىستەر ءونىمىن جيناۋ ءۇشىن 75 مىڭ ماۋسىمدىق جۇمىسشى كەرەك. ولاردىڭ باسىم بولىگى بولگاريا، رۋمىنيا، پولشادان كەلەدى. 2021 جىلعا دەيىن بۇل كورسەتكىش 95 مىڭعا جەتەدى دەپ كۇتىلەدى.

فاريزا مۇقانوۆا

"The Qazaq Times"