بۇگىندە عىلىم كوز ىلەستىرمەس جىلدامدىقپەن العا وزىپ، تەحنيكانىڭ دامۋى ادام سەنگىسىز مۇمكىندىكتەرگە قول جەتكىزۋدە. جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋ ناتيجەلەرىنە سايكەس، بەلگىسىز اسپان دەنەلەرى اشىلىپ، ءتىپتى جەرگە ۇقساس عالامشارلار دا تابىلىپ جاتىر. عالىمدار عارىشتى زەرتتەۋ بارىسىندا ارنايى جابدىقتالعان قۇرىلعىلار مەن سوڭعى ۇلگىدەگى تەحنيكالىق جابدىقتاردى پايدالانا وتىرىپ، وسىنداي عىلىمي جەتىستىكتەرگە جەتىپ وتىر. ال عارىشقا ۇشقاندا عارىشكەرگە قانداي قۇرىلعىلار كەرەك جانە ولار قانداي تالاپتارعا سايكەس بولۋى ءتيىس؟ وسى سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كورسەك.
رەسەي عارىشكەرلەرى 1986-2001 جىلدارى جۇمىس جاساعان «مير» وربيتالىق ستانتسياسىنىڭ كەزەڭىنەن بەرى Nikon فيرماسىنىڭ فوتواپپاراتتارىن قولدانادى. قازىرگى تاڭدا مكس-دا يلليۋميناتوردان جەردىڭ بەتىن ۇلكەن قاشىقتىقتان جوعارى ساپادا تۇسىرەتىن جانە باسقا دا وبەكتىلەردى زەرتتەۋگە ارنالعان ءتورت كاسىبي فوتوكامەرالار بار. ولاردىڭ بىرەۋى كامەرانى اشىق عارىشتاعى كەڭىستىككە الىپ شىعىپ، ستانتسيادان تىس وبەكتىلەردى تۇسىرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ارنايى گرەمبوكسپەن جابدىقتالعان. ءار كامەرادا Nikkor ماركالى 20 ءتۇرلى اۋىسپالى اۆتوفوكۋستىق وبەكتيۆتەر مەن فوتوجارقىلمەن بار. وسى ماركاداعى فوتواپپاراتتار امەريكالىق عارىشكەرلەردىڭ دە پايدالاناتىن نەگىزگى قۇرىلعىلارى بولىپ تابىلادى.
ەگەر سۋرەتكە تۇسىرمەي، عارىشتان تەك باقىلاۋ كەرەك بولسا، جەر بەتىن يلليۋميناتوردان جاقىنداتىپ كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن، بەينەنى تۇراقتاندىراتىن كەڭ بينوكۋليارلىق جابدىعى بار ءدۇربىنى پايدالانادى. جالپى بۇل ءدۇربىنىڭ تۇرلەرى تىكۇشاقتان، موتورلى قايىقتان ارنايى باقىلاۋعا ارنالعان بەينەنى تۇراقتاندىراتىن جابدىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇل «وزىق» مودەلدىڭ باستى ەرەكشەلىگى جابدىقتىڭ ىشكى بولشەكتەرى ماگنيت ورىسىندە قالقىپ جۇرەدى. رەسەيلىك عالىمداردىڭ ءدۇربىسى الەمدەگى جالعىز انالوگسىز قۇرىلعى.
قازىرگى تاڭدا كوپتەگەن عارىشتىق ستانتسيالاردا ۇشقىشتارمەن بايلانىس ورناتاتىن كاسىبي قۇرىلعىلاردان بولەك راديواۋەسقويلارعا ارنالعان Kenwood ترانسيۆەرى پايدالانىلادى. بۇل پريستاۆكا ارقىلى بەينەلى اقپاراتتى تىكەلەي ترانسلياتسيالاۋعا مۇمكىندىك بار.
بەينەكامەرالار كوبىنە ستانتسيالاردان تىكەلەي رەپورتاجدار جۇرگىزىپ، تاجىريبەلەردى تاسپاعا ءتۇسىرىپ، يلليۋميناتوردان وبەكتىلەردىڭ قوزعالىسىن تۇسىرۋگە پايدالانىلادى. كوبىنە تىكەلەي ترانسلياتسيا ارقىلى ونلاين رەجيمدە دە بەينەاقپاراتپەن بولىسۋگە مۇمكىندىك بار. ول ءۇشىن قاراپايىم Sony كومپانياسىنىڭ بەينەكامەرالارى قولدانىلادى. بۇنداي كامەرالاردى كەز-كەلگەن جەردەن ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بار. ال اشىق كەڭىستىككە شىعىپ، ءتۇسىرىلىم جاساۋ ءۇشىن جانە ارنايى جابدىقتالعان «گليسسەر-م» كومپلەكستى GoPro ەكشن-كامەرالارىن گەرموبوكستارعا سالىنىپ، عارىشكەردىڭ سكافاندرىنا جالعانادى. ونىڭ فلەش-كارتاسىنا اشىق كەڭىستىكتە ءبىر جارىم ساعاتتان استام ۋاقىت ءتۇسىرىلىم جاساۋعا بولادى.
عارىشكەرلەر عارىش كەمەسىندەگى زەرتتەۋ جۇمىسى اياقتالعاننان كەيىن جەرگە قايتا ورالادى. بىراق ولارعا ارنايى ۇشاقتارداعىداي اەرودروم قاراستىرىلماعان جانە ونىڭ قونۋ ايماعى مەن ۋاقىتىن ناقتى انىقتاپ وتىرۋ مۇمكىن ەمەس. سول سەبەپتى دە كەز-كەلگەن عارىش كەمەسىندە ارنايى سپۋتنيكتىك تەلەفوندار بولادى. ولار عارىشكەر جەرگە قونعان كەزدە عالامشارىمىزدىڭ كەز-كەلگەن نۇكتەسىنەن ستانتسياعا حابارلاسىپ قونۋ نۇكتەسى جايلى اقپارات بەرۋگە ارنالعان.
عارىشكەرلەردىڭ بۇدان باسقا دا كوپتەگەن قۇرال-جابدىقتاردى پايدالاناتىنى بەلگىلى، بىراق ولاردى قاراپايىم حالىق ءتۇسىنىپ، كادەسىنە جاراتۋى ەكىتالاي. سىزدەرگە قاراپايىم قۇرىلعىلاردىڭ ارنايى ۇلگىلەرى مەن قولدانۋ ەرەكشەلىكتەرىن ايتىپ وتتىك. سونىمەن قاتار، عارىش كەمەسىندە پلانشەتتەر، نوۋتبۋكتار، مەدياسەرۆەرلەر دە بولادى. بۇلار ۇشۋ ۋاقىتى بىرنەشە اپتاعا، ايعا سوزىلعاندا عارىشكەردىڭ جەرمەن بايلانىسىن ۇزبەي جانە دە ارنايى ۋايفاي جەلىسى ارقىلى مەدياتەكاعا قول جەتكىزۋى ءۇشىن قاجەت دۇنيەلەر.
قازىرگى تاڭدا كوپتەگەن ستاتسيالار Samsung فيرماسىنىڭ پلانشەتتەرىن پايدالانسا، امەريكالىق عالىمدار Apple فيرماسىنىڭ iPad سەكىلدى جابدىقتارىن قولدانادى. ال نوۋتبۋكتان رەسەيلىك ماماندار Lenovo كومپانياسىنىڭ ونىمدەرىن پايدالانعاندى ءجون دەپ سانايدى. جۇمىس تالاپتارىنا سايكەس ءاربىر كومپانيا عارىشتا جۇمىس جاساۋعا ارنالعان، ۆاكۋمدىق كەڭىستىككە بەيىم ارنايى مولدەلدەرى مەن جاڭارتىلعان نۇسقالارىن شىعارىپ وتىرادى.
گاۋھار جاقىپباي
"The Qazaq Times"