دينارا بولات: حالىقتىڭ وزىندە ۇلكەن رۋحاني كۇيزەلىس بار

بۇگىندە الەۋمەتتىك جەلى – قوعامنىڭ ايناسى ىسپەتتى.  سول جەلىدە جىلت ەتكەن جىلتىراقتى جاڭالىق ەتىپ، ۋلاتىپ-شۋلاتىپ تاقىرىپ قويىپ، تىنىش جۇرگەن ادامدى جەردەن الىپ، جەرگە سالىپ جۇرگەن سايتتارعا وقىرماندارىنىڭ قىرىق پىشاق بولىپ جاتقاندارى كەرەك. وسىلايشا وقىلىم سانى ارتادى، سايتقا كىرۋشىلەر كوبەيەدى. ال ينستاگرام مەن فەيسبۋك اۋىلىندا وقىرماندار كادىمگىدەي ەكىگە ءبولىنىپ، جاقتاۋشى مەن داتتاۋشى رولدەرىنە كىرىپ، «قىزىل كەڭىردەك» بولىپ ءسوز تالاستىرىپ جاتقاندارى. قىزا-قىزا كەلە ءبىر-ءبىرىنىڭ جەكە باستارى ءتىل تيگىزىپ، كادىمگىدەي اشۋلانىپ، ءتىپتى دوق كورسەتىپ جاتادى. ال انەبىر ءۇشىنشى توپ سوزگە توقتاۋ ايتىپ، بەيتاراپ ورتانى ۇستانىپ وتىرادى. وسىلايشا سىنايمىز دەپ ءسۇرىنىپ، ءسۇرىنىپ جاتىپ ءبۇلىنىپ جۇرگەنىمىزگە ءمان بەرمەي جۇرگەندەيمىز. وسى ماسەلە جايىندا جيھانگەز-بلوگەر، جۋرناليست، پسيحولوگ دينارا بولاتتان سۇراپ كورگەن ەدىك.

- عالامتوردا جاعىمسىز پىكىر جازۋشىلار مەن «ديۆان باتىرلارىنىڭ» كوبەيۋىنە نە سەبەپ؟ ماسەلە ينتەرنەتتىڭ تەز دامىپ، ادامداردىڭ ءوز وي-پىكىرلەرىن اشىق ايتۋىنا مۇمكىندىك تۋىندا جاتىر ما، الدە جالپى ادامداردىڭ پسيحولوگياسى وزگەرىپ جاتىر ما؟ بۇل قۇبىلىستى قالاي تۇسىندىرۋگە بولادى جانە بۇل قۇبىلىستىڭ جاعىمدى جانە جاعىمسىز جاقتارىن سارالاپ وتسەڭىز.

- ءبىزدىڭ قوعام بۇلىنگەن جوق. دەگەنمەن اۋەلدەن وسىنداي وي-ورەسى تومەندەۋ نەمەسە پسيحولوگيالىق قىسىممەن ءومىر ءسۇرىپ، ءوزىنىڭ ءومىرىن، مادەنيەتىن دۇرىس قالىپتاستىرا الماعان ادامدار بار جانە بۇگىندە عالامتور ولاردىڭ ىشىندەگى كۇيدى، كومپلەكستەردى، ويىنداعىسىن وسى الەۋمەتتىك جەلىگە شىعارۋعا تۇرتكى بولىپ وتىر. مۇنى قازىرگى زاماننىڭ كورىنىسى ەمەس، ول باياعىدا دا بولعان دەپ ويلايمىن. قازىر تەك عالامتور وسىعان مۇمكىندىك بەرىپ وتىر.

جالپى قازاق اۋديتورياسىنداعى بلوگەر بولعاندىقتان، ءورىستىلدى ورتامەن ىلعي دا سالىستىرىپ وتىرامىن. ونداي سالىستىرۋلارىمدى ءوزىمنىڭ پوستتارىمدا دا جازىپ وتىرامىن. قازىر ءورىستىلدى اۋديتورياداعى بلوگەرلەر مەن جۋرناليستەردىڭ زامانى ءجۇرىپ تۇر، ولار جوعارى سۇرانىسقا يە، كوتەرگەن  ماسەلەلەرى وڭ شەشىمىن تاۋىپ، شەشىلىپ ءجۇر. سەبەبى ءورىستىلدى اۋديتوريا بىزگە قاراعاندا اناعۇرلىم ساۋاتتىراق، قوعامدىق ماسەلەلەرگە كەلگەندە ءوز وي-پىكىرلەرىن وبەكتيۆتى جەتكىزىپ، بەلسەندى ارالاسا الادى. ال قازاقتىلدى  اۋديتوريا كوپ جاعدايدا جۇلدىزداردىڭ ءومىرىن باقىلاۋ، توي-دۋمان سىندى وسىنداي ءبىر ۇساق اڭگىمەلەردەن اسا الماي ءجۇر. وسىنىڭ وزىنەن قاراپ-اق ءبىزدىڭ اۋديتوريا نەگە جاعىمسىز پىكىرگە بەيىم، نەگە وسىنداي ساۋاتسىزدىق، مادەنيەتسىزدىك تانىتادى دەگەن سۇراققا جاۋاپ الا الامىز. مەن ناقتى پايىزدىق ۇلەسىن بىلمەيمىن، بىراق بىلۋىمشە مۇنداي كورسەتكىشتە ءبىز ءورىستىلدى اۋديتوريادان تومەن قالىپ وتىرمىز. مەنىڭشە، وسى تۇرعىدا حالىقتىڭ اراسىندا ءسوزى ءوتىپ، جول باستاپ جۇرگەن جۋرناليستەر بار، بلوگەرلەر بار، جالپى حالىقتىڭ زياتكەرلىك، مورالدىق دەڭگەيىن كوتەرۋگە جۇمىس جاساۋىمىز كەرەك.

- جاعىمسىز پىكىر جازۋشىلار ءار جاستا دا كەزدەسەدى. سول كىسىلەر ومىردە موپ-موماقان، سابىرلى جان بولۋى مۇمكىن، بىراق الەۋمەتتىك جەلىدە باتىر، ءوزىن باسقاشا ۇستايدى. ادام ءوزى باقىتتى بولسا، وزگەلەرمەن ءىسى جوق دەگەن ويدى باستى نازارعا الساق، سوندا ادامداردىڭ كوپشىلىگى ءوزىن بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە باقىتسىز سەزىنەدى دەگەن ءسوز با؟

- جالپى سوڭعى كەزدە ءارتۇرلى سالالار بويىنشا نەشە ءتۇرلى كوۋچ، سەمينار، ترەنينگ وتكىزۋشىلەرگە سۇرانىس ارتىپ كەلەدى. جالپىلاي ايتساق، حالىقتىڭ جارتىسى دىنگە تۇبەگەيلى بەت بۇردى، جارتىسى پسيحولوگيا عىلىمىنىڭ «سوڭىنا ءتۇسىپ»، زەرتتەۋگە كىرىستى. بۇل دەگەنىمىز – حالىقتىڭ وزىندە ۇلكەن رۋحاني كۇيزەلىس بار دەگەندى بىلدىرەدى. ناتيجەسىندە ءسىزدىڭ ايتقانىڭىزداي قوعامدا بەلگىلى ءبىر دارەجەدە وزدەرىن باقىتسىز سەزىنەتىن جانداردىڭ سانى وتە كوپ.

- بەلگىلى ءبىر ءىس پەن قۇبىلىستىڭ تەك جامان جاعىن كورەتىن جانداردىڭ جالپى پسيحولوگياسى قالاي قالىپتاسادى؟ مۇنداي جانداردىڭ ءوزىن-ءوزى باعالاۋى مەن ءوزىن دامىتۋى ءتيىستى قانداي دەڭگەيدە بولادى؟

- مۇنداي ادامدار ءتيپى وزدەرىنە ىشتەي سەنىمسىز بولعانىمەن، سىرتقى ورتادا وزدەرىن وتە سەنىمدى ۇستايدى. ىشتەي وزدەرىنە كوڭىلى تولماۋ كومپلەكستەرىنە، تولىمسىزدىق كومپلەكستەرىنە تولى بولۋى مۇمكىن. بىراق سىرتقى ورتادا مۇنىسىن مۇلدەم كورسەتپەيدى جانە وزدەرىنىڭ وسال تۇستارى بولا تۇرا، ياعني ورتاسىنا، وزىنە كوڭىلى تولماعان ادام ىشكى ءوشىن وزگەلەردەن الۋدى ادەتكە اينالدىرادى. ءوزىن-ءوزى دامىتۋدى، ءوز ءومىرىن وزگەرتۋدى قولعا العانشا، ۋاقىتتى وسىلاي وتكىزىپ، ياعني باسقا بىرەۋلەردىڭ السىزدەۋ تۇستارىنا ءتيىسىپ، سودان ءلاززات العانداي بولادى. مۇنداي تيپتەگى ادامداردى قالاي وزگەرتۋگە بولادى دەيتىن بولساق، ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزىپ نەمەسە ءبىر ارنايى كۋرستار جۇرگىزۋ وتە قيىن. سەبەبى ولار ىلعي وزىمشىلدىكپەن ەشكىمنىڭ ءسوزىن مويىندامايتىن ادامدار ءتيپى. بۇل ادامداردى تەك قانا ومىردە بولاتىن كەيبىر وقيعالار مەن باسىنان وتكەن قيىن كەزەڭدەر عانا وزگەرتۋى مۇمكىن.

- ءسىزدىڭ ينستاگرام جانە فەيسبۋك پاراقشالارىڭىزدا جاعىمسىز پىكىرلەر  جوق دەسە دە بولادى. پوستتارىڭىزدى ساۋاتتى، تۇسىنىكتى، قاراپايىم تىلدە جەتكىزەسىز، باستىسى تۇششىمدى ويلار ايتاسىز، تانىمدىق پوستتار جازاسىز. ءسىزدىڭ وقىرماندارىڭىزدىڭ اراسىندا جاعىمسىز پىكىر جازۋشىلاردىڭ جوق بولۋىنىڭ سىرى نەدە دەپ ويلايسىز؟ جاعىمسىز پىكىر جازۋ تەك وقىرمانعا عانا ەمەس، بلوگەردىڭ دە بايلانىستى سەكىلدى...

- مەن ءتورت جىلدان بەرى اتالمىش پاراقشالارىمدى بلوگەر رەتىندە جۇرگىزىپ كەلەمىن. راسىندا دا، مەنىڭ وقىرماندارىمنىڭ اراسىندا جاعىمسىز پىكىر جازاتىندار جوقتىڭ قاسى. بۇل جەردە «ءوز ورتامدى» ءوزىم تاربيەلەپ، قالىپتاستىرىپ الدىم دەسەم ارتىق بولمايتىن شىعار. مەنىڭ پاراقشامدا ومىردەن توقىعانى كوپ، ىشكى مادەنيەتى بار وقىرماندار عانا تۇراقتاپ قالادى دەپ ويلايمىن. ىشىندەگى بىرەن-ساران ءسوز اراسىن ءبۇلدىرىپ، «ءبىرتۇرلى» سويلەيتىندەردىڭ ءوزى كەيىن وسى پاراقشادا قالعىسى كەلسە، وسى ورتانى كورىپ، ءتىپتى ءبىر بوگدە نارسە  ايتقىسى كەلسە دە، كىشكەنە باسىلىپ، ىڭعايسىزدانىپ سول پىكىردى ايتپاي قالاتىن سياقتى. جاعىمسىز پىكىر جازعاندار دا بولدى، بىراق سول جاندار مەنىڭ پاراقشامنان شىعىپ كەتەدى نەمەسە كەيىن نەگاتيۆ ويلارىن جازبايتىن بولادى. سەبەبى مەن مىندەتتى تۇردە ونداي پىكىر يەلەرىنە جاۋاپ بەرەمىن، جاۋاپ بەرگەندە دە ادەپتى تۇردە، ارى قاراي ۇرىسۋعا، ءسوز تالاستىرىپ ايتىسۋعا مۇمكىندىك بولمايتىنداي مەيىرىممەن، ساۋاتتى تۇردە جاۋاپ بەرەمىن. ولاردا ەندى ارى قاراي ۇرسىسىپ وتىرۋعا مۇمكىندىك قالمايدى.

مەن بلوگەر ءوز وقىرمانىن ءوزى قالىپتاستىرادى دەپ ويلايمىن. الەۋمەتتىك جەلى بولسا دا وقىرمان بلوگەردىڭ جازعان ماتىنىنەن شىنايىلىقتى دا، ەكىجۇزدىلىكتى دە، قاراپايىمدىلىق پەن تاكاپپارلىقتى دا سەزىنە الادى. ويتكەنى حالىقتى الداي المايسىڭ. مەنىڭ جازبالارىمنان قاراپايىم، شىنايى ەكەندىگىم بارىنە تۇسىنىكتى سياقتى. سوندىقتان باسا-كوكتەپ مەنى تومەندەتكىسى كەلىپ نەمەسە سەن وسى سوزىڭە لايىق ەمەسسىڭ دەيتىندەي، مەنى ىلعي تۇزەتىپ وتىرۋعا تىرىسپايتىندارى دا وسىدان شىعار. مەن كوپ جاعدايدا جازبالارىمدا ءوزىمدى وسى مەنى وقىپ جاتقان حالىقتىڭ، كوپتىڭ ءبىرى رەتىندە ۇسىنامىن. بلوگەر بولعان سوڭ ادامداردىڭ ىشكى كوڭىل-كۇيلەرى، سەزىمدەرى، ءتىپتى كورەالماۋشىلىقتارى دا پىكىرلەردەن سەزىلىپ جاتادى، مۇنداي جاعدايدا مەن پسيحولوگ رەتىندە بەيتاراپتاندىرۋ ادىستەرىن قولدانامىن.

"The Qazaq Times"