اقش-رەسەي جانجالدارعا بايلانىستى پىكىر قايشىلىعىندا: جاھاندىق تۇراقسىزدىق كۇشەيە ءتۇستى

امەريكا قۇراما شتاتى مەن رەسەي فەدەراتسياسى اراسىندا وسى اپتادا الەمدەگى كەيبىر كۇردەلى قاقتىعىس ماسەلەلەرىندە پىكىر قايشىلىعى بولدى. وسىعان قاراپ، 2018 جىلدىڭ باستاپقى كەزەڭىندە ەۋروپاداعى، ازياداعى جانە تاياۋ-شىعىستاعى بەلگىسىزدىكتەر ارتا ءتۇسۋى مۇمكىن. بۇل تۋرالى «WSJ» باسىلىمى ساراپتادى.

اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ سارسەنبى كۇنى تاراتقان مالىمدەمەسىندە، مەملەكەتتىك حاتشى رەكس تيللەرسون رەسەي ءسىم باسشىسى سەرگەي لاۆروۆپەن  تەلەفوندا سويلەسۋ كەزىندە، رەسەيدى ۋكرايناعا قارسى پوزيتسياسىن جۇمسارتۋعا شاقىرسا، ءوز كەزەگىندە لاۆروۆ تا اقش-تى سولتۇستىك كورەيامەن قايشىلىقتى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن كۇش سالۋعا ۇندەگەن.

سوڭعى كۇندەرى ۋكراينا مەن سولتۇستىك كورەيا تۋراسىنداعى شيەلەنىستەر كۇشەيە تۇسۋدە. بۇل تۋراسىندا اقش-پەن وداقتاستار پىكىرتالاس كەزىندە، رەسەيمەن ديپلوماتيالىق بايلانىستاردى كەڭەيتۋگە، سونداي-اق، رەسەيدىڭ ۋكرايناعا اسكەري ارالاسۋ ءىسى توڭىرەگىندە ساراپشىلار دەڭگەيىندەگى پىكىرتالاس الىپ بارۋعا ىڭعاي تانىتتى.

وتكەن ءبىر اپتادا رەسەي ۋكرايناداعى قاقتىعىستى توقتاتۋعا قۇلشىنعانىمەن، ۋكراينا شىعىسىنداعى قاقتىعىس ءتىپتى دە كۇشەيە ءتۇستى. سەيسەنبى كۇنگى تەلەفوندا سويلەسۋ كەزىندە تيللەرسون ماسكەۋدى ۋكراينا-رەسەي بىرلەسكەن باقىلاۋ شارالارىنا قايتالاي شاقىردى. دەگەنمەن، تۋىلۋى مۇمكىن سوعىس جاعدايىنا بايلانىستى اقش-تىڭ ءوزى دە كۇردەلى شەشىمدەرگە قادام قويعان. سونىڭ ءبىرى، وتكەن اپتادا اقش ۋكرايناعا تانككە قارسى زىمىران قارۋلارىن ساتىپ بەرۋ شەشىمىن جاساعان ەدى.

ال، سولتۇستىك كورەيانىڭ ماسەلەسىنە كەلەر بولساق، وتكەن اپتانىڭ سوڭىندا بۇۇ باس اسسامبلەياسى كحدر-عا جاڭا سانكتسيانى قولداپ، سول ەلگە كىرەتىن شيكى جانە تازارتىلعان مۇنايدى تۇگەلگە جۋىق توقتاتىپ تاستادى. كيم جوڭ ۋننىڭ رەجيمى بۇل شارانى «سوعىسقا شاقىرۋ دابىلى» دەپ باعالادى.

بۇعان قوسا، اقش سەيسەنبى كۇنى سولتۇستىك كورەيانىڭ لاۋازىمدىلارىنا سانكتسيا ەنگىزىپ، قىسىمدى ارتتىراتىنىن مالىمدەدى. اقش جانە سولتۇستىك كورەياعا باعىتتالعان سانكتسيانى بۇزاتىن 10 كەمەنى قارا تىزىمگە ەنگىزۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى، قاۋىپسىزدىك كۇشتەرىنىڭ مالىمەتىندە بۇل كەمەلەر سولتۇستىك كورەيادان رەسەي جەرىنە كومىر جەتكىزەدى.

اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ مالىمدەۋىنشە، تيللەرسون مەن لاۆروۆ سويلەسۋ كەزىندە ديپلوماتيالىق شەشىمدەر پاكەتىن ازىرلەۋ قاجەتتىلىگىنە ءبىر اۋىزدان كەلىسىپ، يادرولىق قارۋسىز كورەي تۇبەگىن قۇرۋدى قولداعان. الايدا، رەسەي ءسىم-ءى ءوز ۆەب-سايتىندا جاريالانعان ماقالادا لاۆروۆتىڭ سولتۇستىك كورەياعا قاتىستى سوزىندە، امەريكاندىق راديكالدى مالىمدەمەلەر مەن ارەكەتتەرى كورەي تۇبەگىندەگى شيەلەنىستەردىڭ ۋشىعۋىنا اكەلىپ سوقتىراتىندىعىنا نارازىلىق بىلدىرگەنى تۋرالى ايتقان.

ال، اقش-رەسەي رەسمي وكىلدەرى اراسىنداعى ەڭ ۇلكەن كەلىسپەۋشىلىك ءسۇريا ماسەلەسىندە بولعان. اقش جاق ءسۇريانىڭ بولاشاعى ءۇشىن باشار ءال-اسادتىڭ بولماۋى كەرەك دەسە، رەسەي جاق باشار اساد ءسۇريا بولاشاعى ءۇشىن ماڭىزدى ءرول اتقارادى دەپ قارايدى.

ترامپ اقش-رەسەي قاتىناسىن رەتتەۋگە نيەت تانىتتى، بىرنەشە رەت پۋتينمەن كەزدەستى، تەلەفوندا سويلەستى. الايدا امەريكالىق ديپلوماتيالىق جانە اسكەري لاۋازىمدى تۇلعالار ءالى كۇنگە دەيىن رەسەيلىك ديپلوماتيالىق جانە اسكەري شەنەۋنىكتەرمەن كەلىسپەۋشىلىكتەرگە يە، بۇل كونسەنسۋسقا جەتۋدى قيىنداتىپ وتىر. تراپپتىڭ جاڭا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ستراتەگياسى اقش پەن رەسەي اراسىنداعى قارىم-قاتىناسقا قاۋىپتى جاعداي تۋعىزدى، اقش-تىڭ مالىمدەۋىنشە، رەسەي ءوزىنىڭ جاھاندىق مۇددەلەرىن العا تارتۋعا تىرىسادى.

شىعىس ۋكراينا ماسەلەسى جانە ەلدىڭ بولاشاعى تۋرالى تۇراقتى كەلىسسوزدەر جاعدايىندا، وتكەن اپتادا رەسەي جاعى شەشىم قابىلداپ، بىرلەسكەن باقىلاۋ جانە ۇلەستىرۋ ورتالىعىنان وكىلدەرىن قايتاردى. بۇل جاعداي باتىس ەلدەرىنىڭ ءوڭىردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە بايلانىستى الاڭداۋشىلىعىن كۇشەيتە ءتۇستى.

شيەلەنىستى جەڭىلدەتۋدى بىردەن ءبىر بەلگىسى رەتىندە، ۋكراينا ۇكىمەتى مەن رەسەيدىڭ قولداۋىنداعى سەپاراتيستەر تۇتقىنداردى الماستىرۋ تۋرالى كەلىسىمگە كەلدى. سارسەنبى كۇنى 300-دەن استام سوعىس تۇتقىندارى الماستىرىلدى. بۇل قاقتىعىس باستالعان 2014 جىلدان بەرگى ەڭ كولەمدى الماسۋ بولدى. ۋكراينا ۇكىمەتى جانە وعان قارسى كۇشتەردىڭ مالىمەتىنشە، سوعىس تۇتقىندارىن ءساتتى الماستىرۋ تاجىريبەسىنەن كەيىن مۇنداي وپەراتسيالار بولاشاقتا دا جالعاسۋى مۇمكىن ەكەنىن جەتكىزدى.

دەگەنمەن، اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ رەسمي مالىمدەمەشىسى سوزىندە، تيللەرسون تەلەفوندا سويلەسۋ كەزىندە اقش-تىڭ شىعىس ۋكرايناداعى جاعدايدان الاڭداۋشىلىق بىلدىرەتىنىن ايتا كەلىپ، لاۆروۆتان بىرىككەن باقىلاۋ جانە ۇيلەستىرۋ ورتالىعىنا رەسەيلىك وكىلدەردى قايتا كىرگىزۋ تۋرالى تالاپ ەتكەن.

اقش ۋكرايناعا تانككە قارسى زىمىرانداردى ساتىپ بەرۋگە شەشىم شىعارۋى، ۋاشينگتوننىڭ ماسكەۋگە قىسىم جاساۋ ستراتەگياسى رەتىندە، اۋقىمدى جانجالدىڭ تۋىلۋىنا قارسى الدىن الۋ شاراسى دەۋگە بولادى. مەملەكەتتىك دەپارتامەنتتىڭ جانە پەنتاگوننىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا، بۇل شەشىمدى قولداۋشىلار جاعى، اتالعان شەشىم رەسەيدىڭ شابۋىل وپەراتسيالارىنىڭ قۇرىن جوعارلاتادى، سوندىقتان، رەسەي جاعىدا سالماقتى شەشىم قابىلداۋعا تىرساتىن بولادى دەپ قارايدى.

بىراق، رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى قازىردىڭ وزىندە بۇل شەشىم سوعىس قارقىنىنىڭ وسۋىنە الىپ كەلەتىنىن ايتتى.

جوعارىداعى تەلەفوندا سويلەسۋ تۋرالى اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى مەن رەسەي ءسىم-ءى تولىق مالىمەت تاراتپادى.

“The Qazaq Times”