ساۋد ارابياسىنىڭ پاتشاسى ترامپتى تارتۋ-تارالعىمەن ساتىپ الدى ما؟

قۇراما شتاتتا وتكەن جىلى بولىپ وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋى كەزىندە دونالد ترامپتىڭ ساۋد ارابياسى جونىندەگى ۇستانىمى قاتاڭ بولىپ ەدى. ول ساۋد ارابياسىنا قاتاڭ سىندار ايتىپ، ادامدىق قۇقىق-نورمالارىن ساقتامايدى دەپ جازعىرعان بولاتىن. سونىمەن بىرگە، حيللاري كلينتون سىندى ارىپتەسىنىڭ وتباسىلىق قايىرىمدىلىق قورىنىڭ تامىرى ساۋد ەلىمەن بايلانىپ جاتىر دەپ سىنعا العان. بىراق، پرەزيدەنت بولىپ وتىرعاننان كەيىن ونىڭ بۇل ۇستانىمى تۇبەگەيلى وزگەردى. جاقىندا جاريالانعان اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ جازبالارىنىڭ مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، ساۋد ارابياسى ترامپپەن جاقىن دوستىق قارىم-قاتىناستا بولىپ شىقتى. بۇل تۋرالى «The New York Times» باسىلىمى دا سارالاپ كورگەن ەدى.

ال، Daily Beast ۆەب-سايتىندا جاريالاعان رەكوردتار قاتارىنا ساۋد ارابياسىنا ترامپتىڭ مامىر ايىندا جاساعان ساپارىن كەلتىرەدى. رەكوردتار قاتارىنا قوسىلعان بۇل ساپاردا ترامپ ساۋد ارابياسىنان 80-نەن استام ءتۇرلى-ءتۇستى سىيلىقتار تاپسىرىپ العان. بۇل سىيلىقتاردىڭ اراسىندا نەبىر باعالى بەكزات بۇيىمدار بار. ايتالىق، باعالى اراب سەمسەرى، كۋۆەيت كونستيتۋتسياسىنىڭ كوشىرمەسى، «اق ءتۇستى جىبەك ماقتا كيىمى» جانە ەكى اق جولبارىس تەرىسىنەن جاسالعان جامىلعىسى بار. سىيلىقتار اراسىندا ترامپ، ءوزىنىڭ اشەكەيلى رامكاداعى پورترەتىندە تاپسىرىپ الدى. باعالى كيىمدەر مەن زەرلىك بۇيىمداردان ترامپتىڭ حانىمى مەن قىزى دا قۇر الاقان قالعان جوق.

بۇل سىيلىق الماسۋلارعا امەريكالىقتار قالاي قارايدى؟

اراب ەلدەرىنىڭ جومارتتىقتارىنا قاراماستان كوپتەگەن امەريكالىقتار عالامتور بەتتەرىندە ساۋد ارابياسى تۋرالى جاقسى پىكىر ايتپايدى. سەبەبى، اتالمىش ادامدىق قۇقىق ماسەلەسىندە ەكى جۇرتتىڭ تانىمى كۇن مەن تۇندەي قايشىلىقتاردان تۇرادى. ال، ديپلوماتيالىق قىزمەتتەردە سىيلىقتار ۇسىنۋ تىم سيرەك ۇشىرايدى. سولاي بولا تۇرسا دا ورتا-شىعىس پەن ازيانىڭ كەيبىر ەلدەرىندە قوناقجايلىق ۇلتتىق مەنتاليتەت رەتىندە دە قارالادى. ال مۇنداي قوناقجايلىق ەۋروپا مەن امەريكا ەلدەرىندە بولا بەرمەيدى. بۇل تۋرالى پىكىردى اقش-تىڭ ورتا-شىعىس ەلدەرىندە كوپ جىلدار ديپلوماتيالىق قىزمەتتە تۇرعان لاۋازىمدىلارى دا راستاپ بەرەدى.

ساۋد كورولىنىڭ تارتۋ-تارالعىلارى ترامپتىڭ وتباسىنا ارنالىپ وتىر، سوندىقتان ترامپتىڭ ونى يمەنبەي قابىلداۋىنا بولادى. ولاي بولماعاندا اقش زاڭى بويىنشا لاۋازىمدىلار شەتەلدىڭ كەز-كەزكەلگەن تارتۋىن قابىلداۋىنا بولمايتىن ەدى. زاڭ بويىنشا اقش شەنەۋنىكتەرى شەتەلدىكتەر بەرگەن تارتۋدىڭ قۇنى 390 اقش دوللارىنان كەم بولسا عانا وزىنە قالدىرا الادى. پرەزيدەنتكە، ۆيتسە-پرەزيدەنتكە جانە ونىڭ جۇبايىنا بەرگەن سىيلىقتارعا اق ءۇي قاداعالاۋعا ءتيىستى. الايدا، اق ءۇي سەيسەنبى كۇنى دەربەس باسىلىمداردىڭ جانە جەكەلەگەن ادامداردىڭ ەلەكتروندى پوشتا ارقىلى جىبەرگەن پىكىرلەرىنە، ساۋالدارعا جاۋاپ بەرمەدى.

وباما دا العان ەدى

سولاي دا بولسا، ترامپ ساۋد ارابياسىنان العاش رەت تارتۋ العان اقش پرەزيدەنتى ەمەس. بۇل جول كىشى بۋش پەن وباما پرەزيدەنتتەردەن دە قالعان جول ەدى. وباما ساۋد پاتشاسىنان 10 گولف دوپ تاياقشاسىمەن بىرگە، بىلعارى گولف-سومكە، تازا كۇمىستەن قۇيىلعان ەكى جىلقى بەينەلى سۋبينەر (الماس كوز ورناتىلعان), كوك-سارى جاقۇت، قىزىل جانە قارا جاقۇت قاتارلىلار سىيلىقتار الىپ قايتقان ەدى. بۇل زاتتاردىڭ ءبارى دە اقش ۇلتتىق مۇراجايىنا قويىلعان. مەملەكەتتىك دەپارتامەنت ونىڭ جالپى قۇنىن 52 مىڭ 229 اقش دوللارىنا باعالايدى.

ترامپتىڭ قارىمتاسى: سىيعا – سىي، سىراعا – بال

مۇنداي سىي-سياپاتتان كەيىن، ساۋد ارابياسىنىڭ ورتالىق قالاسىندا وتكىزىلگەن مۇسىلمان ەلدەرى باسشىلارى سامميتىندە ترامپتىڭ پورترەتى ۇلكەن تاقتاعا ءىلىنىپ قويىلدى. سونىمەن تۇستاس امەريكاندىق ءانشى توبي كيتتىڭ كونتسەرتىنىڭ بولىپ ءوتۋى سياقتى ىستەر قۇراما شتات باسشىسىنىڭ ساۋد ارابياسى جونىندەگى ۇستانىمىنا وزگەرىس الىپ كەلمەي كورسىن. ال، ترامپ اراب پاتشاسىنىڭ قوناقجايلىعىنا قانداي دا ءبىر قارىمجى سىيلىقتار جاسادى ما، جوق – ول جاعى ءالى دە بەلگىسىز.

ەسەسىنە ترامپ وسىلاردىڭ قارىمجىسىنا ساۋد پاتشاسىنىڭ قالاعانىن جاسادى – وڭىردەگى يران-ساۋد ارابياسى قايشىلىعىندا ۋاشينگتون يراندى قاتال سىنعا الدى; ساۋد ارابياسىنا ساتىپ بەرەتىن قارۋ-جاراق قۇنى 110 ميلليارد دوللارعا جەتتى. ونىڭ ىشىندە 500 ميلليون اقش دوللار قۇنعا يە باسقارىلمالى راكەتالار دا بار. مىنە وسىنىڭ ءبارى ترامپتىڭ ساۋد كورولىنە بەرگەن قايتارما-قارىمجىسى دەۋگە بولادى.

“The Qazaq Times”