قىتاي ليدەرلەرىنىڭ شىڭجاڭداعى رەپرەتسياعا تىكەلەي قاتىسىن دالەلدەيتىن قۇجاتتار اشىققا شىقتى

قىتاي ليدەرلەرىنىڭ، سونىڭ ىشىندە قكپ توراعاسى شي ءجينپيڭنىڭ (سي تسزينپين) شىڭجاڭداعى از ساندى ۇلتتارعا جاسالىپ جاتقان قىسىمعا تىكەلەي قاتىسى بار ەكەنىن دالەلدەيتىن قۇجاتتار اشىققا شىقتى. قۇجاتتى تالداۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، قكپ جوعارى جەتەكشىلەرىنىڭ ماسسالىق تۇردە اباقتىلارعا قاماۋ جانە ءماجبۇرلى ەڭبەك ىستەتۋگە ارەكەتىنە شاقىرعان سوزدەرى بار.

اتالمىش قۇجاتتار بۇعان دەيىن تولىق جاريا بولعان ەمەس-ءتى، تەك قىركۇيەك ايىندا بريتانياداعى تاۋەلسىز ەلدىك سوت اتالعان «ۇيعىر تريبۋنالىنا» بەرىلگەن. تريبۋنالمەن قۇجاتتاردىڭ راستىعىن انىقتاۋعا دوكتور ادريان زەنتس، دەۆيد توبيندەن جان دجەيمس ميللۆارد قاتارلى ارنايى مامانداردى ۇسىنىس ەتكەن.

اتالعان مامانداردىڭ پىكىرىنشە، «شىڭجاڭ قۇجاتتارى» اتالعان بۇل دالەلدەر ۇيعىر جانە وزگە دە مۇسىلمان ازشىلىقتارىنا قىسىم تۇسىرگەن قازىرگىدەي ساياساتقا الىپ كەلۋشى قكپ توراعاسى شي جينپيڭ مەن پرەمەر-مينيستر لي كىچياڭ (لي كەتسيان) سەكىلدى ليدەرلەردىڭ باياندامالارىن كورسەتەدى. قۇجات مازمۇندارىنا كۇشپەن اباقتىعا قاماۋ، ءماجبۇرلى ستەريليزاتسيا،  ءمازبۇرلى اسسيميليايا، «قايتا تاربيەلەۋ» جانە جۇمىس ورىندارىندا ءماجبۇرلى ەڭبەككە سالۋ قاتارلىلار كىرەدى.

دوكتور زەنتس بۇل تۋرالى مالىمدەمەسىندە: «زەرتتەۋلەر كورسەتكەندەي جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالار جاساعان مالىمدەمەلەرى مەن شىڭجاڭداعى از ساندى ۇلتتارعا جاسالعان ساياسات اراسىنداعى بايلانىستى بۇرىنعى ويلاعاندارىمىزدان الدە قايدا كەڭ ءارى تەرەڭ»، – دەپ بىلدىرگەن.

بۇل مالىمدەمەلەرمەن ءبىر ۋاقىتتا The New York Times باسىلىمى دا وسىعان ۇقساس قۇجاتتاردى 2019 جىلى العاندارىن، الايدا تولىق جاريا بولماعانىن جازدى.

بەيجىڭ وزىنە تاعىلعان بۇل ايىپتاردى جوققا شىعارىپ كەلەدى. رەسمي مالىمدەمەلەردە شىڭجاڭداعى ارەكەتتەرىن تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى كۇرەس دەپ تۇسىندىرەدى. الايدا، شىڭجاڭداعى از ساندى ۇلت وكىلدەرىن ءماجبۇرلى قاماققا الۋ، ساياسي ۇيرەنۋ لاگەرلەرىنە قاماۋ، بالالاردى اتا-اناسىنان كۇشتەپ اجىراتۋ، لاگەرلەردە ءتۇرلى ازاپتاۋ ادىستەرىن قولدانۋ، ءتىپتى ايەلدەرى ماسسالىق تۇردە جىنىستىق زورلىق كورسەتۋ جانە حالىققا قىسىم كورسەتۋ قاتارلى ايىپتارعا دالەلدەر دە كوپ. قازىر كەيبىر حالىقارالىق ۇيىمدار، تاۋەلسىز ورتالىقتار شىڭجاڭداعى ماسەلە بويىنشا ارنايى زەرتتەۋلەرمەن اينالىسىپ جاتىر.

The Qazaq Times