قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسى سىرتقى قىسىمدار كۇشەيگەن تۇستا ىشكى قارسىلىقتى تەجەپ، بيلىكتى پارتيا جەتەكشىسىنە ۇيىستىرۋ ءۇشىن، سونداي-اق، ەكونوميكالىق دامۋ قارقىنى السىرەگەن كەزدە قارجى الىپتارىن باقىلاۋدى ارتتىرىپ، ەكونوميكانى ساياسيلاندىرا ءتۇستى. كوممۋنيستىك بيلىك سونىڭ ناتيجەسىندە مەملەكەت قازىناسىن تولتىرۋدىڭ جاڭا جولدارىن تابا الدى، الايدا بۇل ۇزاق مەرزىمدىك ۇلتتىق مۇددەگە كەرى اسەرىن قازىردىڭ وزىندە كورسەتە باستادى. ايتالىق، شەتەلدىك ءىرى ءوندىرىس الىپتارىنىڭ قىتايدان شىعىپ كەتۋى بىلاي تۇرسىن، قىتايدىڭ وتاندىق تەحنولوگيا الىپتارى دا قكپ تەگەۋرىنىنەن قۇتىلۋ ءۇشىن شەتەل اسا باستادى. ايتالىق، ىشكى-سىرتقى قىسىمداردان قىتايدىڭ ينتەرنەت-الىپتارى سينگاپۋرداعى بيزنەسىن كەڭەيتۋدە.

قىتايداعى ينتەرنەت-كوممۋنيكاتسيا جانە ويىن باعدارلامالار الىبى Tencent سينگاپۋردا ازيالىق شتاب-پاتەرىن اشپاق. TikTok-ءتىڭ باس كومپانياسى ByteDance دا ايماقتىق شتابىن سينگاپۋردا قۇرعاننان كەيىن جەدەل كادر جيناۋعا كىرىستى. مىنە وسى سەكىلدى بارعان سايىن تابىسى ارتىپ كەلە جاتقان كومپانيالار بيزنەس-پلاتفورمالارىن قىتايلىق رەتتەۋشى ورگاندار شەكتەگەن كەزدە، ولار بيزنەستى كەڭەيتۋدىڭ باعىتىن وزگەرتتى. ونىڭ وزىندە دە ولار ءوز باعىتىن قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان وڭتۇستىك-شىعىس ازياعا قاراي بۇردى.

جوعارىدا اتاپ وتكەنىمىزدەي، تەحنولوگيا جانە ينتەرنەت ساۋدا الىپتارىنىڭ قىتايدان سىرتقا شىعۋىنا ىشكى جانە سىرتقى فاكتورلار اسەر ەتتى. سىرتى فاكتورلار رەتىندە باتىس ەلدەرى مەن قىتاي اراسىنداعى ساۋدا قاقتىعىستارىنان كەلىپ شىققان شەكتەۋلەر، شەتەلدىك سانكتسيالاردان بولدى. ساياسي تەكە-تىرەستەر ەكونوميكالىق شەكتەۋلەرگە الىپ كەلىپ، بۇل قىتايدىڭ تەحنولوگيا الىپتارىنىڭ شەتەلدەگى نارىعىن قىسقارتتى. ءتىپتى قىتايدىڭ بىرنەشە تەحنولوگيا كومپانياسى بانكروت بولدى. «حۋاۆەي» سىندى قىتايدىڭ ەڭ ءىرى تەحنولوگيا كومپانياسى باتىس ەلدەرىندەگى قارقىندى ءوسىپ كەلە جاتقان بازارىن جوعالتتى.

بۇعان قوسا قىتاي كومپانيالارىنا ىشكى قىسىمدار دا كۇشەيگەن. ايتالىق، قىتاي كوممۋنيستىك بيلىگى بىرنەشە ءىرى كومپانيالارعا كولەمدى ايىپپۇل سالاتىنىن مالىمدەگەن. سونداي-اق، تانىمال ميللياردەرلەردى دە ساياسي سۇراقتارعا تارتىپ، ونىڭ ارتىنداعى ءىرىلى-ۇساقتى قالتالىلاردى قورقىتتى. مەنە وسىنداي فاكتورلار قىتايداعى ينتەرنەت جانە تەحنولوگيا الىپتارىن ەل ىشىندە دە ەركىن كەڭەيە المايتىن، باتىس نارىعىنا دا شىعا المايتىن كۇيگە ءتۇسىردى. بۇل رەتتە باتىسپەن دە، شىعىسپەن دە بەيتاراپ قارىم-قاتىناستاعى سينگاپۋر سىندى حالىقارالىق قارجى ورتالىعى قىتايدان ىعىسقان كومپانيالاردىڭ ايالداماسىنا اينالدى.

قىتاي كاپيتالدارىنىڭ كوپتەپ كەلۋى سينگاپۋر ءۇشىن مەيلىنشە قۋانارلىق جاعداي. سيناپۋر بۇل ورايدا ءوزىنىڭ كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنان جابىرقاعان ەكونوميكاسىنىڭ ورىنىن تولتىرىپ، ەندى ءبىر جاعىنان ءوزىن تەحنولوگيا ورتالىعى رەتىندە كورسەتە الادى. ەڭ قىزىعى، وڭتۇستىك شىعىس ازياعا قىتايدىڭ عانا ەمەس امەريكالىق Facebook, Google جانە Twitter سەكىلدى تەحنولوگيا الپاۋتتارى دا جينالۋدا. بۇل ءوڭىردىڭ بولاشاقتاعى ەكونوميكالىق دامۋ كورسەتكىشىندە كوشباسشى ايماققا اينالۋى مۇمكىن ەكەندىگىن دە راستاي تۇسەدى.

“The Qazaq Times”