مينسكتەگى ميتينگ كەزىندە ىلىنگەن سۋرەت. فوتو: The Wall Street Journal

Reuters اگەنتتىگى ۋاشينگتون ەۋروپاداعى سەرىكتەستەرىمەن اۆتوريتارلىق باسقارۋ جۇيەسىندەگى بەلارۋسكە ەكونوميكالىق سانكتسيا ەنگىزۋ ماسەلەسىن تالقىلايتىنىن جازدى. اقش مەملەكەتتىك حاتشىسىنىڭ ەۋروپالىق جانە ەۋرازيالىق ماسەلەلەر جونىندەگى كومەكشىسى دجوردج كەنتتىڭ مالىمدەۋىنشە، بەلارۋس تاقىرىبىندا ادام قۇقىقتارى مەن رەسەي بيلىگىنىڭ ىشكى ساياساتقا ارالاسۋى تىسقارى قالمايدى.

اقش ەلدەگى نارازىلىق شەرۋلەرىندە ادام قۇقىعىنىڭ تاپتالىپ، ازاماتتىق بەلسەندىلەر مەن جۋرناليستەردىڭ قاماۋعا الىنۋىن قاتاڭ سىنعا الدى. سونىمەن قاتار باتىس ەلدەرى الەكساندر لۋكاشەنكونىڭ سايلاۋداعى جەڭىسىن مويىندامايتىنىن ايتتى. رەسمي ۋاشينگتون ەگەر رەسەي بەلارۋستەگى جاعدايعا ارالاساتىن بولسا، ماسكەۋمەن حالىقارالىق بايلانىسقا نۇقسان كەلەتىنىن ەسكەرتتى.

كانادا بيلىگى دە ۇزاق ۋاقىت ەل باسقارعان لۋكاشەنكونىڭ جەڭىسىن مويىنداۋدان باس تارتتى. وتتاۆا ەۋروپاداعى وداقتاستارىمەن بىرلەسە، بەلارۋس بيلىگىنە قارسى سانكتسيا ەنگىزۋدى قۇپتايتىنىن جاريالادى.

بەلارۋستەگى «دەموكراتيا مەرەكەسى» ياعني بيلىككە قارسى جاپپاي نارازىلىق كەزىندە بەلسەندىلەر عانا ەمەس، بىرقاتار جۋرناليستەر دە ۇستالعان. بەلارۋس جۋرناليستەر وداعى ميتينگ كەزىندە مينسكىدە ۇستالعان تىلشىلەر اكرەستسين كوشەسىندەگى قىلمىسكەرلەردى وقشاۋلاۋ ورتالىعىنا اۋىستىرىلاتىنىن حابارلادى. 3 قىركۇيەكتە ولاردىڭ ءىسى بويىنشا سوت وتىرىسى جالعاسادى. بۇل اقپاراتتى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى راستاپ وتىر.

9 تامىزدا بەلارۋستە پرەزيدەنت سايلاۋى ءوتتى. ورتالىقسايلاۋ كوميسسياسى قازىرگى مەملەكەت باسشىسى الەكساندر لۋكاشەنكو 80,10% داۋىسپەن جەڭىسكە جەتكەنىن جاريالادى. ونىڭ باستى باسەكەلەسى، وپپوزيتسيا اتىنان قاتىسقان سۆەتلانا تيحانوۆسكايا 10,12% داۋىسقا يە بولدى.

تيحانوۆسكايا سايلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنا شاعىم ءتۇسىردى. ەكزيت-پولدىڭ ناتيجەلەرى 9 تامىز كەشكە جاريالانعاننان كەيىن مينسكتىڭ ورتالىعىندا جانە رەسپۋبليكانىڭ كەيبىر باسقا قالالارىندا جاپپاي نارازىلىق باستالدى. شەرۋگە شىققانداردى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى سوققىعا جىعىپ، كوز جاساۋراتاتىن گاز قولدانعان. ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، ميتينگتەر كەزىندە 6 مىڭعا جۋىق ادام ۇستالدى، ونداعان پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى مەن دەمونسترانتتار جاراقات الدى.

سانكتسيا قۇشاعىنداعى بەلارۋس

2004 جىلى 20 قازاندا اقش پرەزيدەنتى دجوردج بۋش بەلارۋس بيلىگى وپپوزيتسيا مەن تاۋەلسىز باق-تى قۋدالاۋدى توقتاتۋدان باس تارتقان جاعدايدا بىرجاقتى سانكتسيالار ەنگىزۋ جانە ەركىن پرەزيدەنتتىك، پارلامەنتتىك سايلاۋ وتكىزۋدى كوزدەيتىن «بەلارۋستەگى دەموكراتيا تۋرالى اكتىگە» قول قويعان. وسى قۇجات نەگىزىندە امەريكالىق كومپانيالاردىڭ بەلارۋسكە نەسيە بەرۋ جانە قارجىلىق كومەك كورسەتۋىنە تىيىم سالىندى. اقش-تىڭ حۆق-داعى، دۇنيەجۇزىلىك بانكتەگى جانە باسقا دا حالىقارالىق ۇيىمدارداعى وكىلدەرىنە بەلارۋستەگى كەز كەلگەن قولداۋعا قارسى داۋىس بەرۋ تاپسىرىلدى.

بۋشتىڭ 2006 جىلى قابىلدانعان جارلىعىمەن بەلارۋس پرەزيدەنتى الەكساندر لۋكاشەنكو مەن ۇكىمەتتىڭ توعىز مۇشەسىنە قارسى ۆيزالىق جانە ەكونوميكالىق سانكتسيالار ەنگىزىلدى. ولارعا اقش-قا كىرۋگە تىيىم سالىندى، امەريكاداعى اكتيۆتەرى بۇعاتتالدى. سودان بەرى بەلارۋسكە قارسى سانكتسيالار جىل سايىن ۇزارتىلىپ كەلەدى.

2011 جىلدىڭ سوڭىندا اقش «بەلارۋستەگى دەموكراتيا تۋرالى اكت» اياسىندا بەلارۋسكە قاتىستى سانكتسيالاردى كۇشەيتتى. اتاپ ايتقاندا، قارا ءتىزىم قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە قاتىستى ەنگىزىلدى. جەكە كاسىپورىندارعا قاتىستى شەكتەۋلەر ەنگىزىلدى، ولارمەن ىسكەرلىك قاتىناستارعا تىيىم سالىنىپ، اكتيۆتەرى توقتاتىلدى.

بەلارۋس بيلىگى بىرقاتار ساياسي تۇتقىنداردى بوساتقاننان كەيىن، 2015 جىلى قازاندا اقش قارجى مينيسترلىگى «بەلنەفتەحيم» كونتسەرنىنە جانە ونىمەن بايلانىستى 8 مۇناي-حيميا كاسىپورنىنا قاتىستى سانكتسيالاردىڭ كۇشىن جويدى.

"The Qazaq Times"