دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينا 2021 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي شىعارىلادى دەپ مالىمدەدى. ۆۆس اگەنتتىگى حابارلاعانداي، كەيبىر مەملەكەتتەر ۆاكتسينا وندىرۋگە قاتىستى ەرەكشە قۇقىقتى ساتىپ الۋ ءۇشىن قازىردىڭ وزىندە ميللياردتاعان دوللار ينۆەستيتسيا سالعان. دەمەك كوروناۆيرۋسقا قارسى ەكپە ءوندىرۋ جولىندا ۇلكەن جارىس باستالدى.

«ۆاكتسينانى وندىرەتىن ەل الدىمەن حالىقتىڭ كوپ بولىگى ۆاكتسينا العانعا دەيىن ونى ەكسپورتتاۋعا تىيىم سالادى. مۇنى ءارتۇرلى حالىقارالىق ۇيىمدار، ەپيدەمياعا دايىندىق سالاسىنداعى يننوۆاتسيا كواليتسياسى قاداعالايدى. بىراق ءبىرىنشى كەزەكتە ۆاكتسينانى وندىرگەن ەلدىڭ ىشكى نارىعىندا تاراتۋ مۇمكىندىگى جوعارى»، – دەيدى اقش-تاعى دجونس حوپكينس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پاندەميا جانە جۇقپالى اۋرۋلار بويىنشا مامانى امەش اداگليا.

سونىمەن قتار ددۇ كوروناۆيرۋسقا قارسى ەكپە 2021 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن وندىرىلمەيتىنىن ايتتى. رەسمي وكىلدىڭ ايتۋىنشا، «دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى بارلىق ەلدەر ءۇشىن ۆاكتسينالار قولجەتىمدى بولعان كەزدە قاجەتتى دوزالاردى الۋ ءۇشىن ەكپەنى سىناقتان وتكىزىپ جانە ولاردىڭ ءوندىرىسىن كەڭەيتۋ ءۇشىن دەمەۋشى كومپانيالارمەن جۇمىس ىستەيتىن بولادى. قازىرگى ۋاقىتتا ۆاكتسينانى وندىرۋگە بۇكىل الەمدە قاراجات ءبولددى: ەگەر دوزا فورمۋلاسى 2020 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تابىلسا، 2021 جىلدىڭ اياعىندا ۆاكتسيناتسيا جەتىسپەۋشىلىگى تۋىنداماۋى ءتيىس».

دەگەنمەن امەش اداگليا «سىناقتان ءساتتى وتكىزىلگەن ۆاكتسينانىڭ فورمۋلاسى كوپشىلىككە بەلگىلى بولمايدى، ول وندىرىستىك كومپانيانىڭ زياتكەرلىك مەنشىگىنە اينالادى» دەيدى. دەمەك تەوريا جۇزىندە، كومپانيالار باسقا ەلدەردىڭ وندىرۋشىلەرىنە ليتسەنزيا بويىنشا ءوندىرىستى ۇيىمداستىرۋعا مۇمكىندىك بەرە الادى، بىراق فورمۋلا كوپشىلىككە جاريا بولمايدى. بولجالدى ستسەناري بويىنشا، ۆاكتسينا جاسالعاننان كەيىن، قارسى كورسەتىلىمدەرى جوق ادامداردىڭ ەكپە الۋىنا 2 جىلداي ۋاقىت كەتەدى.

ددۇ دامۋشى مەملەكەتتەر، الەمدەگى وسال توپتار ءۇشىن 2 ميلليارد دوزا ۆاكتسينا ساتىپ الۋدى ۇسىنىپ وتىر. وسىلايشا، 2021 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى، 65 جاستان اسقان ادامدار جانە كوروناۆيرۋستىڭ نەعۇرلىم اۋىر ءتۇرىنىڭ (قانت ديابەتى جانە باسقالارى) دامۋىنا ىقپال ەتەتىن اۋرۋلاردان زارداپ شەگەتىندەر ۆاكتسيناتسيا الا الادى. بۇل ءۇشىن ددۇ-نىڭ باعالاۋى بويىنشا شامامەن 18,1 ميلليارد دوللار قاجەت.

مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ايىنا 5-6 ميلليون دوزا ءوندىرۋ جەتكىلىكسىز بولادى. ەگەر الەمدە جىل سايىن قولدانىستاعى بارلىق ۆاكتسينالاردىڭ 5 ميلليارد دوزا شىعارىلاتىنىن جانە ونىڭ 1,5 ملرد-ى ماۋسىمدىق تۇماۋعا قارسى ۆاكتسينالار ەكەنىن ەسكەرسەك، COVID-19 ينفەكتسياسىنا قارسى ەكپە دە كوپ مولشەردە ءوندىرىلۋى قاجەت.

كوروناۆيرۋسقا قارسى ەكپە شىققان سوڭ، 7,8 ميلليارد ادامدى ۆاكتسيناتسيالاۋعا ءبىر جارىم جىلدان استام ۋاقىت كەتەدى. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ۇجىمدىق يممۋنيتەتتى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن حالىقتىڭ 80%-ىن ۆاكتسيناتسيالاۋ جەتكىلىكتى، بىراق ادامدارعا ۆاكتسينانىڭ ەكى دوزاسى قاجەت بولۋى مۇمكىن.

قازىرگى ۋاقىتتا الەمنىڭ دامىعان ەلدەر اراسىندا ۆيرۋسقا قارسى ەكپەنى شىعارۋ ءۇشىن جارىس باستالعان.وسى رەتتە امەريكا قۇراما شتاتتارىندا كلينيكالىق سىناقتاردى جەكە فارماتسەۆتيكالىق كومپانيالار وتكىزبەك. قازىر ەلدە بەس ۆاكتسينا ءوندىرۋشىسى AstraZeneca, Johnson & Johnson, Merck, Sanofi جانە Moderna ۇكىمەتپەن كەلىسىمشارتتقا وتىردى. ال رەسەيدە ۆاكتسينانىڭ كلينيكالىق سىناقتارى شىلدەنىڭ ورتاسىندا اياقتالادى دەگەن بولجام بار. كلينيكالىق زەرتتەۋلەر تامىزدىڭ اياعىندا – قىركۇيەكتىڭ باسىندا باستالۋى كەرەك. تەك جىل سوڭىنا دەيىن بۇل ۆاكتسينانىڭ تيىمدىلىگى انىقتالا الادى.

كەيبىر ەلدەر ءارتۇرلى وندىرۋشىلەردىڭ ۆاكتسينالارىن ساتىپ الۋ ءۇشىن الدىن-الا كەلىسىمشارتتار جاساعان. مىسالى، گەرمانيا، فرانتسيا، يتاليا جانە نيدەرلاندى بىرىگىپ، AstraZeneca بريتاندىق-شۆەد كونتسەرنىمەن 300 ميلليون دوزالىق ۆاكتسينانى الۋ تۋرالى كەلىسىمگە كەلدى. اقش تا وسىنداي مولشەردە ۆاكتسيناعا تاپسىرىس بەرگەن. ال ۇلىبريتانيا ۆيرۋسقا قارسى ەكپەگە ءبىرىنشى بولىپ بريتاندىقتار قول جەتكىزەدى دەپ سانايدى. سەبەبى ۆاكتسينانى وندىرۋگە رۇقسات العان AstraZeneca كومپانياسى وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيدى.

"The Qazaq Times"