جاكىشەۆتىڭ سوتتالۋ بايانى جانە توقاەۆتىڭ وڭ قاباق تانىتۋى

حالىقارالىق ۇيىمدار مەن قۇقىق قورعاۋشىلار «سوتتالۋىندا ساياسي استارى بار تۇتقىندار» ساناتىنا قوسقان ەڭ بەلگىلى تۇلعالاردىڭ ءبىرى، ون جىلدان استام ۋاقىت اباقتىدا وتىرعان مۇحتار جاكىشەۆتىڭ ءىسى ءتورتىنشى مارتە قارالماق. «اباقتىدا ايدان-كۇننەن جاڭىلعان» جاكىشەۆتىڭ سوتتىلىق بيوگرافياسىنا شولا وتىرىپ، ساراپشى پىكىرىن نازارىڭىزعا ۇسىنامىز.  

جاكىشەۆكە توسىننان سالىنعان «قۇرىق»

1998-2009 جىلدار ارالىعىندا «قازاتومپروم» ۇلتتىق كومپانياسىن باسقارعان مۇحتار جاكىشەۆ سوڭعى جىلى مامىر ايىندا ءىرى ۋران كەن ورىندارىندا مەملەكەت ۇلەسىن ساتتى دەگەن ايىپپەن ۇستالعان بولاتىن. 2010 جىلدىڭ كوكتەمىندە استانانىڭ سارىارقا اۋداندىق 2-سوتى  «قارجىنى ىسىراپ قىلدى جانە پارا الدى» ​دەگەن ايىپپەن كاتاڭ رەجيمدەگى كولونيادا 14 جىل جازاسىن وتەۋگە ۇكىم كەسكەن. كوپ وتپەي2011 جىلدىڭ سوڭىندا ۇقك «ءىرى كولەمدەگى الاياقتىق جانە بوتەننىڭ مۇلكىن يەمدەنۋ» ايىبىمەن ەكىنشى قىلمىستىق ءىس قوزعاپ، اقىرى 2012 جىلدىڭ ماۋسىمىندا 10 جىلعا سوتتادى. جالپى جيىنى تۇپكىلىكتى جازا 14 جىلعا بەكىتىلدى. ونىڭ ۇزاق جىلعا سوتتالۋىن ساراپشىلار ءارتۇرلى تۇجىرادى. ءبىرى 2000 جىلداردىڭ باسىندا ەكس-بانكير مۇحتار ابليازوۆقا اراشا بولعانىن ايتسا، ەندى ءبىرى ونىڭ ۋران وندىرىسىندە رەسەيمەن باقتالاس بولۋىن العا تارتادى.

قازاقستان بيلىگى حالىقارالىق ۇيىمدار مەن ازاماتتىق قوعام تالابىن ەسكەرمەدى

2015 جىلى 6 قاراشا بۇۇ-نىڭ ادام قۇقىقتارى كوميتەتى قازاقستاندى «ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىق تۋرالى حالىقارالىق پاكتى» بويىنشا مۇحتار جاكىشەۆتى بوساتۋعا شاقىرعان. كەيىن دەنساۋلىعىنىڭ ناشارلاۋىنا بايلانىستى ورتالىق ازياداعى ادام قۇقىقتارى قاۋىمداستىعى 2018 جىلى 15 ناۋرىزدا سول كەزدەگى پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ اتىنا اراشا سۇراپ حات جولدادى. 2018 جىلى مامىردا مەديتسينالىق كوميسسيا قورىتىندىسى بويىنشا، تۇتقىن مۇحتار جاكىشەۆكە ءۇشىنشى توپتاعى مۇگەدەكتىك دياگنوزى قويىلدى. بيلىك ونىمەن كەزدەسپەك بولعان شەتەلدىك قۇقىق قورعاۋشىلار تۇگىلى تۋعان اناسىنىڭ جەرلەۋ راسىمىنە قاتىسۋعا رۇقسات بەرمەدى.  سوڭعى بىرنەشە جىلدا ينتەللەكتۋال وتباسىدان شىققان جاكىشەۆتى كەزىندەگى «اتوم ونەركاسىبىن دامىتقان، كەيىن رەسەي كومپانياسى قول استىنا الۋ ءۇشىن جاسالعان ساياسي قۋعىن» دەپ سانايتىن ازاماتتىق قوعام وكىلدەرى ءجيى نارازىلىق اكتسياسىن وتكىزىپ كەلەدى. ونىڭ بوستاندىعىن تالاپ ەتۋشىلەر ءارتۇرلى جالعىز ادامدىق پيكەتكە شىعىپ، سانكتسيالانباعان بەيبىت شەرۋلەردە تالابىن ايتا جۇرەدى. 2023 جىلدىڭ 20 مامىرىندا بوساتىلۋى ءتيىس جاكىشەۆتىڭ ءتورت قىزى مەن ۇلى بۇگىندە ەرجەتىپ ۇلگەرگەن.

ءۇش رەت بىلتەسى تۇتانباعان ءۇمىت

2018 جىلدىڭ 28 قاراشاسىندا مەرزىمىنىڭجارتىسىنان كوبىن وتەۋىنە  بايلانىستى ءبىرىنشى رەت تۇسىرگەن ارىزىن سەمەيدىڭ №2 سوتى قاناعاتتاندىرماپ ەدى. سوتتىڭ حابارلاۋىنشا، بۇعان تۇتقىننىڭ «شىعىندى وتەمەۋى» سەبەپ بولعان.ال 2019 جىلى 24 شىلدە دە اتالعان سوت، 10 قىركۇيەكتە وسكەمەندەگى وبلىستىق سوت قاتارىنان ەكى مارتە قاناعانتاندىرماي تاستاعان ەدى.

توقاەۆتىڭ جاكىشەۆكە «مەيىرى» ءتۇسۋى مۇمكىن بە؟

پريزيدەنت توقاەۆ وتاندىق باق-قا بەرگەن سۇحباتىندا جاكىشەۆ ءىسى تۋرالى «بۇل تەك سوتتىڭ قۇزىرەتىندەگى ماسەلە. مەن، ارينە، جاكىشەۆتىڭ دەنساۋلىعىنا بايلانىستى بىرنەشە رەت مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى تۇردە بوساتۋ تۋرالى ءوتىنىش بەرگەنىن بىلەمىن. 3 ناۋرىزدا سوت وتىرىسى وتەدى. سوتتىڭ شەشىمىن كۇتەيىك، ونىڭ ءادىل بولاتىنىنا سەنىمدىمىن», – دەدى.

بۇل تۋرالى الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى دا ءوز ويىن بىلدىرۋدە. سولاردىڭ ءبىرى جاس ساياساتتانۋشى شالقار نۇرسەيىتوۆ ءوزىنىڭ facebook جەلىسىندەگى جەكە پاراعىندا توقاەۆ نازارباەۆ ستيلىندەگى لوببيستكە اينالىپ بارا جاتىر دەگەن ويىن ءبولىستى. ساراپشى:

«قاسىم-جومارتتوقاەۆ تا بارا-بارا باستىعى ن.نازارباەۆ سەكىلدى سوت بيلىگىنە كەسىلىپ-ءپىشىلىپ قويعان ساياسي مالىمدەمەلەر ارقىلى ىقپال ەتكىسى كەلەتىن لوببيستكە اينالىپ بارا جاتىر. توقاەۆتىڭ دۋلات اعادىلدىڭ ءولىمى مەن قوردايداعى تراگەدياعا قاتىستى قۇقىقتىق باعا بەرۋى، ميتينگىلەر جايلى زاڭعا قۇقىقتىق-ساياسي باعا بەرۋگە تىرىسۋى جانە 3 ناۋرىزدا وتەتىن مۇحتار جاكىشەۆتىڭ سوتىندا «ءادىل شەشىم» شىعاتىنىنا سەنىم ءبىلدىرۋى لوببيزمگە جاتادى»، – دەيدى.

وسىعان دەيىن بىرنەشە رەت اپپەلياتسيالىق شاعىمدى قاناعاتتاندىرماعان سوت جۇيەسىنىڭ ءبىرىنشى باسشى ىقپالىندا بولۋىن سىناعان نۇرسەيىتوۆ «پارلامەنتى اقوردا مەن «كىتاپحانانىڭ» «نوتاريالنايا كونتوراسىنا»، سوتتارى اتقارۋشى بيلىكتىڭ «قولبالاسىنا» اينالعان قازاقستاندا جەنەۆا كورگەن توقاەۆتىڭ دنەپرودزەرجينسك كورگەن نازارباەۆتىڭ لوببيستىك ستيلىنە سۇيەنۋى قاۋىپتى قۇبىلىس» دەپ باعالايدى.

ەرتەڭ، ناۋرىزدىڭ ءۇشى قۇقىق قورعاۋشىلار ساياسي تۇتقىن قاتارىنا قوسقان مۇحتار جاكىشەۆتىڭ كەزەكتى سوتى بولماق. وسى ورايدا توقاەۆ ايتقان «سوتتىڭ ءادىل شەشىمىن» بۇكىل ەل تاعاتسىزدانا كۇتىپ وتىرعانداي. پرەزيدەنتتىڭ بۇل مالىمدەمەسى سوت جۇيەسىن پوپۋليزمگە پايدالانۋ ءادىسى دەپ باعالاۋشىلاردىڭ سانى از ەمەس. ون جىلدان استام اباقتىداعى ءومىردىڭ «العاداي» حابارى بولۋى مۇمكىن بە؟..

"The Qazaq Times"