ميۋنحەندە نەلەر تالقىلانباق: جاھان داعدارىسى الدىندا اقش ەۋروپادان الىستادى ما؟

الەم ەلدەرىنىڭ ساياسي جانە اسكەري ليدەرلەرى جۇما كۇنى گەرمانيانىڭ ميۋنحەن قالاسىندا قاۋىپسىزدىك كونفەرەنتسياسىن باستايدى. بۇل جينالىسقا سەبەپ بولعان يراننان تارتىپ گونكونگقا، ۋكراينادان ليۆانعا دەيىنگى قاۋىپسىزدىك داعدارىستارى جانە جاڭا كوروناۆيرۋستىڭ تاراۋى مەن جاھاندىق كليمات وزگەرىستەرى سىندى توتەنشە جاعدايلار.

اقش ميۋنحەننەن نە كۇتەدى؟

قۇراما شتاتتار ميۋنحەندەگى جينالىسقا ۇلكەن دەلەگاتسيا اتتاندىرىپتى، قۇرامىندا قورعانىس ءمينيسترى مارك ەسپەر مەن مەملەكەتتىك حاتشى مايك پومپەو دا بار. اقش ءۇشىن كەزەكتى باس قوسۋدا ەڭ ۇلكەن ماسەلە يران بولارى ءسوزسىز، بۇنىڭ سەبەبى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ميۋنحەن كونفەرەنتسياسىندا اقش قاتىسۋشى ەلدەردىڭ اۋزىنان يراندى ايىپتاعان مالىمدەمەلەردى تىڭداعىسى كەلەدى. وعان قوسا يرانعا قارسى قىسىمدى كۇشەيتۋگە كوپ ساندى ەلدى كوندىرۋگە تىرىسادى. بىراق، كونفەرەنتسيانىڭ يەسى گەرمانيا يران يادرولىق كەلىسىمىنىڭ ساقتالىپ قالۋىن قالايتىن ەل ەكەنىن دە ەسكەرۋ كەرەك.

ميۋنحەندەگى قىزۋ تالقى بولاتىن ماسەلەلەر

ميۋنحەندە اقش پەن يران قايشىلىعى قايتالاي ساراپقا سالىنعالى تۇر. اقش يراننىڭ جوعارى اسكەري شەندىسىن ءولتىرىپ دىتتەگەن ماقساتىن ورىنداعانداي كورىنگەنىمەن، ماسەلەنىڭ ەكىنشى قىرى اقش-قا توقپاق بولىپ ءتيىپ جاتىر. وپەراتسيا يراك جەرىندە ورىندالدى، وعان قوسا يران دا قارسى جاۋاپتى يراك جەرىندەگى اقش بازالارىنا باعىتتادى. وسىدان كەيىن يراك اش پەن يران اراسىنداعى سوعىس مايدانىنا اينالا ما دەگەن دە زاڭدى سۇراقتار تۋدى. بۇعان وراي يراك پارلامەنتى ەلدەگى 5 مىڭنان استام اقش اسكەرىن شىعارۋعا داۋىس بەردى. ارينە، يراك اقش-قا تىكەلەي قارسىلىق كورسەتىپ، ەلدەگى اسكەرلەرىن شىعارۋدى تالاپ ەتپەسە دە، يراكتىڭ وزىنەن قارسىلىق قابىلداۋ قۇراما شتاتتى ىرىقسىز كۇيگە تۇسىرمەك.

بۇل ايتىلعاندار يران جاعدايى، ال ءسۇريا ماسەلەسى ءوز الدىنا ۋشىققان كۇيدە. يدليبتە ءسۇريا مەن تۇىك ارمياسىنىڭ اراسىنداعى قاقتىعىس كوپتىڭ نازارىندا تۇر. تۇركيا قازا بولعان اسكەرلەرى ءۇشىن كەك الاتىنىن ەسكەرتىپ تاستادى، وسىنىڭ ءوزى بۇل وڭىردە الداعى ۋاقىتتا قاقتىعىس تولاستامايتىنىن بىلدىرەدى.

ليۆيا ماسەلەسى ءۇشىن دە ميۋنحەنگە بارعان الەم ەلدەرىنىڭ ساياسي، قورعانىس جەتەكشىلەرى بىرەر اۋىز ءسوز دايىنداي بارعانى ءسوزسىز. ليۆيا ماسەلەسى الداعى ۋاقىتتا سيريا، يراك داعدارىسىمەن دەڭگەيلەس ماسەلەگە اينالۋى مۇمكىن دەگەن بولجامدار دا بار.

ال، اۋعانستان ماسەلەسى حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك كونفەرەنتسيالاردىڭ تاقىرىپتارى قاتارىنان تۇسكەن ەمەس. دەگەنمەن، سوڭعى جىلدارى اۋعانستان ماسەلەسىندە وڭدى، تەرىس وزگەرىستەر از ەمەس. اقش پەن تاليبان اراسىندا كەلىسىم جاسالۋى مۇمكىن دەگەن بولجالدى ءۇمىت بار.

بۇل جولى قىتاي ءسىم باسىشىسى مەن اقش لاۋازىمدىلارى دا قاتىسا وتىرىپ، قىتايداعى كوروناۆيرۋستىڭ ءورشۋى، گونكونگتاعى دەموكراتيالىق قوزعالىستار، سونداي-اق، قىتايلىق «حۋاۆەي» كومپانياسىنىڭ ماسەلەلەرى العاش رەت اشىق تالقىلانۋى مۇمكىن.

وسىلارعا قوسا رەسەي مەن ۋكراينا جانجالى دا بار. رەسەي مەن ەۋروپا اراسىنداعى تەكە-تىرەستە جالعاسىپ جاتقانى بار. جاقىندا فرانتسيا رەسەيدى قايتا بايلانىس ورناتۋعا شاقىرعان. ورتالىق جانە شىعىس ەۋروپا ەلدەرى ءالى رەسەي قاۋپىنەن الاڭداۋلى.

مىنە وسى ماسەلەلەر بويىنشا الەم ەلدەرىنىڭ ساياسي جانە قورعانىس وكىلدەرى ءۇش كۇن بويى تالقى وتكىزبەك. بىراق، كوپ تاراپتى اقش-تىڭ كەزەكتى ۇلكەن دەلەگاتسياسى مەن سوڭعى ارەكەتتەرى نازار اۋدارتتى. بۇۇ قورعانىس ينستيتۋتىنىڭ ساراپشىسى ەليزابەت بەرروۋ اقش-تىڭ ۇلكەن دەلەگاتسيا اتتاندىرۋى ۋاشينگتوننىڭ جىبەرگەن سيگنالى قاتارىندا باعالاپ مالىمدەمە جاسادى. ونىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى جىلدارى اقش-تىڭ ەۋروپادان الىستاپ بارا جاتقانى تۋرالى كوبىرەك ايتىلىپ ءجۇر، دەگەنمەن، قۇراما شتاتتار 25 جىلدان كەيىن ەۋروپادا ەڭ ۇلكەن اسكەري وقۋ-جاتتىعۋىن باستاعالى وتىر، ۋاشينگتون وسى ارەكەتتەرى ارقىلى «ەۋروپادان الىستاۋ» پىكىرىنە جاۋاپ بەرگىسى كەلەدى.

“The Qazaq Times”