قاۋىپتى جاڭا ۆيرۋس. فوتو: https://electroverse.net/

قىتايداعى قاۋىپتى جاڭا ۆيرۋس الەم ەلدەرىن الاڭداتىپ وتىرعانى بەلگىلى. سوڭعى رەسمي مالىمەتتەردە كوروناۆيرۋسقا 3 مىڭنان استام ادام شالدىققان، قازىرگە دەيىن 81 ادام كوز جۇمدى. كوروناۆيرۋس قالاي پايدا بولادى؟ نەسىمەن قاۋىپتى؟

كوروناۆيرۋستىڭ 38 ءتۇرى بار، ولاردىڭ التاۋى (جاڭا ۆيرۋسپەن جەتەۋى) ادامعا جۇعاتىنى بەلگىلى. كوروناۆيرۋس بۇعان دەيىندى ادامزاتقا قاۋىپ تۋدىرعان. 2003 جىلى «تىنىس جولى سيندرومى» نەمەسە SARS تاراعان بولسا، 2012 جىلى تاياۋ شىعىستا MERS ۆيرۋستارىنان بىرنەشە ءجۇز ادام قازا تاپقان بولاتىن.

قىتايداعى جاڭا قاۋىپتى ۆيرۋس تارالۋى جۇرت ويلاعاننان الدە قايدا تەز تارالۋدا. قىتاي باسشىسىنىڭ ءوزى دە بيلىك پارتياسىنىڭ وتىرىسىندا ەلدىڭ قاۋىپتى جاعدايدا تۇرعانىن مالىمدەدى. ال، اقش دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ ساراپشىلارى ۆيرۋستىڭ قاۋىپتى دەڭگەيدە ەكەنى جونىندە ەسكەرتۋ جاسادى. ءتىپتى ولار قاۋىپتى ۆيرۋس 65 ميلليون ادامنىڭ جانىن جالماۋى مۇمكىن دەپ بولجاعان. دجونس حوپكينس دەنساۋلىق ساقتاۋ ورتالىعىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى زەرتتەۋ بارىسىندا كومپيۋتەردە گيپوتەتيكالىق پاندەميا مودەلىن جاساعان. ولاردىڭ مودەلدەۋى كورسەتكەندەي بۇل جاڭا ۆيرۋستان 18 اي ىشىندە الەمدە 60 ملن ادام كوز جۇمۋى مۇمكىن ەكەن. اتالعان ورتالىقتىڭ زەرتتەۋ قورىتىندىسىن electroverse.net  سايتى 25 قاڭتار كۇنى جاريا ەتكەن.

ۆيرۋستىڭ نەدەن پايدا بولعانى تۋرالى ءتۇرلى بولجامدار بار. ءتىپتى، تىشقاننان، جارقاناتتان، جىلاننان دەپ بولجاعان ءتۇرلى قاۋەسەست جۇرت اراسىندا جەلدەي ەسەدى. بىرەۋلەرى دەرتتىڭ قاينارى ۋحانداعى تەڭىز ونىمدەرىن ساتاتىن بازار دەپ نۇسقاسا، بىرەۋلەر سول بازارعا جاقىن جەردەگى قاۋىپتى ۆيرۋستاردى زەرتتەۋ ورتالىعى دەپ كورسەتەدى. مەيلى قالاي بولسا دا، بۇل قاۋىپتى ۆيرۋس قىتايدى عانا ەمەس الەم ەلدەرىندە الاڭداتىپ وتىر. كەيبىر تاۋەلسىز ساراپشىلار ادام ءولىمى تۋرالى رەسمي مالىمەتتەر ناقتى جاعدايدان الدە قايدا الشاق جاتىر، قىتاي بيلىگى ماقساتتى تۇردە ناقتى جاعدايدى جاسىرىپ وتىر دەپ سانايدى. ەگەر قىتايداعى الەۋمەتتىك جەلىدە تاراپ جاتقان بەي رەسمي بولسا دا سەنۋگە تۇرارلىق كەي مالىمەتتەرگە نازار سالساق مىڭداعان ادامنىڭ كوز جۇمعانى دا ايتىلادى.

 

“ The Qazaq Times”