سولتۇستىك كورەيا باسشىسى كيم جوڭ ۋن جاڭا جىل قارساڭىندا قاۋىپتى ەسكەرتۋىن جاسادى. فوتو; Reuters.

سولتۇستىك كورەيا باسشىسى جاڭا جىل قارساڭىندا قاۋىپتى مالىمدەمە جاسادى. كيم جوڭ ۋن (كيم چەن ىن) ەندى اقش-پەن كەلىسكەنىندەي يادرولىق سىناقتار مەن الىس قاشىقتىقتاعى زىمىران سىناقتارىن ۋاقىتشا توقتاتۋ تۋرالى ۋادەسىن جالعاستى ورىنداي المايتىنىن ەسكەرتتى. ءتىپتى، اقش كەلىسسوزدەگى پوزيتسياسىن وزگەرتپەسە "سۇمدىق قادامدارعا" باراتىنىن ايتتى. 

سولتۇستىك كورەيا باسشىسىنىڭ مالىمدەمەسى جاقىن ارادا يادرولىق نەمەسە بالليستيكالىق زىمىران سىناعىن وتكىزەتىنىنەن حابار بەرەدى. ول مالىمدەمەسىندە "كۇشتى يادرولىق قارۋدى جەتەكشىلىك ەتۋدى" جالعاستىرۋعا انت ەتكەن، سونداي-اق "پراكتيكالىق ءىس-قيمىل" تۋرالى ەسكەرتۋ جاسادى. ونىڭ "پراكتيكالىق ءىس-قيمىل" دەگەن ءسوزى قازىرگە سىرتقى الەمگە قۇپيا بولىپ تۇرعان ءبىر رەتكى قاۋىپتى ارەكەتكە بەل بايلاپ وتىرعانىن كورسەتكەندەي. ساراپشىلار بۇنى يادرولىق سىناق نەمەسە اقش تەرريتورياسىنا جەتۋگە قابىلەتتى زىمىران سىناعى بولۋى مۇمكىن دەپ بولجايدى.

وتكەن 2019 جىلداعى اقش-سولتۇستىك كورەيا قاتىناسىنا نازار اۋدارار بولساق، اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپتىڭ سولتۇستىك كورەيا باسشىسى جاساعان ەسكەرتۋلەرگە ەلەۋسىز قاراعانىن بايقايمىز. جىل سوڭىندا ترامپ سولتۇستىك كورەيانىڭ "توسىن سىيىنا دايىن" ەكەنىن، ءتىپتى وعان ەسەلەپ "قارىمجى" قايتاراتىنىن ايتقان. ول سوزىندە: "ول (كيم جوڭ ۋن) ءوزىنىڭ ەلىنە وكىلدىك ەتەدى، مەن ءوز ەلىمە وكىلدىك ەتەمىن. ءبىز ءوزىمىز ىستەۋگە ءتيىستى ءىستى ىستەيمىز... مەنى ونى (سولتۇستىك كورەيا باسشىسىن) ءوز ۋادەسىن ورىندايتىن ادام دەپ سانايمىن، سوندىقتان كۇتىپ كورەيىك، مەنىڭشە ول ءوز ۋادەسىن ورىندايتىن ادام", – دەگەن.

دەگەنمەن، كيم جوڭ ۋننىڭ قاۋىپتى ەسكەرتۋلەرىنىڭ وزىندە كەلىسسوزگە دەگەن اشىقتىق بايقالادى. ايتالىق، ول ءوزىنىڭ "قاۋىپتى ارەكەتتەرىن" (ايتالىق، زىمىران سىناعى نەمەسە يادرولىق سىناقتى) تەك شارتتى جاعدايدا عانا جۇزەگە اسىراتىنىن ايتتى. ياعني، اقش پەن وڭتۇستىك كورەيانىڭ بىرلەسكەن اسكەري جاتتىعۋلارى جالعاسىپ جاتقان جاعدايدا. بۇنىڭ ءوزى دە قاتاڭ ەسكەرتۋمەن بىرگە كەلىسسوزگە دە جول قالدىرىپ وتىرعانىن اڭعارتسا كەرەك.

شىن سوزىنە كەلگەندە، سولتۇستىك كورەيا ماسەلەسىندە تاراپتار اراسىندا سەنىمسىزدىك باسىم. اقش سانكتسيانى الىپ تاستاۋدىڭ شارتى يادرولىق قارۋدان تۇبەگەيلى باس تارتۋ دەپ شالقايسا، سولتۇستىك كورەيا "الدىمەن سانكتسيانى الىپ تاستاپ، بەيبىتسۇيگىش بەينە تانىت، سودان كەيىن قارۋدان باس تارتامىن" دەپ قاسارىسادى. بۇل ارادا قوس تاراپتىڭ دا شەگىنگىسى كەلمەيتىنى كورىنەدى. ءتىپتى سوعان مۇددەلى بولۋى دا مۇمكىن. سەبەبى، اقش ءۇشىن سولتۇستىك كورەيا باستى قاۋىپ ەمەس، مۇمكىن كورەي تۇبەگى ماسەلەسى دەرجاۆالار اراسىنداعى تاۋسىلماس تەكە-تىرەستەگى شاحمات تاسى بولۋى دا عاجاپ ەمەس. مەڭزەپ وتىرعانىمىز اقش-قىتاي، اقش-رەسەي قاتىناسى.

“The Qazaq Times”