مالايزيالىق ەكس-پرەمەرگە قاتىستى سوت دۇيسەنبىگە قالدىرىلدى

بۇگىن مالايزيالىق سوت مەملەكەتتىك قورداعى مۋلتي-ميللياردتاعان قارجىنى جىمقىرۋ، اسا ءىرى كولەمدەگى الاياقتىق ىسىنە بايلانىستى جانە كۇدىكتى رەتىندە بۇرىنعى پرەمەر-مينيستر نادجيب رازاقتىڭ قاتىسۋىمەن اتىشۋلى 1MDB (1Malaysia Development Berhad) جوباسى بويىنشا بەس سوت پروتسەسىنىڭ ەڭ ماڭىزدى بولىگىن كەلەسى اپتاعا قالدىردى.

وتكەن جىلى جالپىحالىقتىق سايلاۋدا جەڭىلگەن نادجيبقا 1MDB ءىسى، پاراقورلىق جانە مەملەكەت قاراجاتىن جىلىستاتپاق بولعانى ءۇشىن 42 قىلمىستىق ايىپتاۋ تاعىلعان.

ال نادجيب ءوزىنىڭ كىناسىز ەكەنىن، ءىستىڭ قوزعالۋىندا ساياسي استار بارىن ايتادى.

2009-2018 ج.ج. ارالىعىنداعى مالايزيا پرەمەر-ءمينيسترى نادجيب تۋن رازاقتىڭ العاشقى سوت وتىرىسىنا كەلە جاتقان ءساتى. فوتو: اشىق دەرەك كوزدەردەن

كۋالا-لۋمپۋر جوعارعى سوتىنىڭ سۋدياسى «1MDB SRC International بولىمشەسىنىڭ اينالاسىنداعى ماسەلەلەردىڭ قورىتىندىسى» اياقتالۋعا جاقىن ەكەنىن، قۇجات قولعا تيگەنشە ۋاقىت بەرۋ ماقساتىندا تىڭداۋدى كەلەسى دۇيسەنبىگە قالدىرعانىن مالىمدەدى.

"ەگەر سىزدەرگە كوپ ۋاقىت قاجەت بولسا، مەن ءىستى توقتاتا تۇرۋعا نە باس تارتۋعا دايىنمىن ...بىراق ءبىز كەلەسى دۇيسەنبى جالعاستىرامىز ءارى وسى بەيسەنبى تاعى دا تەكسەرەمىز", –  دەدى سۋديا كوللين لوۋرەنس سەكەرا.

Reuters اگەنتتىگىنىڭ دەرەگىنە قاراعاندا، 2009 جىلى نادجيبكە قاتىستى ورىن العان قىلمىس رەتىندە تانىلعان 1MDB ءىسى كەم دەگەندە التى ەلدە زەرتتەلۋدە. اقش-تىڭ ادىلەت مينيسترلىگى ەل قورىنان زاڭسىز $ 4,5 ملرد-قا جۋىق قاراجات جىمقىرلعاندىعىن راستاعان.

مالايزيانىڭ بۇرىنعى پرەمەر-ءمينيسترى، كەپىلدىكپەن بوساتىلعان نادجيب رازاق كۋالا-لۋمپۋردىڭ جوعارعى سوتىنا كەلۋدە. 19 تامىز 2019 جىل. فوتو: REUTERS / Lim Huey Teng

ەندى ەلدەن شىقپاۋ جونىندە مىندەتتەمە العان نادجيب الداعى سوت پروتسەسى بارىسىندا اقشالاردى جىلىستاتقانى ءۇشىن 21 ايىپتاۋ مەن 2011-2014 جىلدار ارالىعىندا بيلىگىن تەرىس پايدالانۋ ارقىلى 2,3 ملرد ريڭگيتكە ($550,8 ملن) جۋىق زاڭسىز اۋدارىم جاساعانى ءۇشىن جاۋاپ بەرۋى ءتيىس.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، 2015 جىلى مالايزيا پرەمەر-ءمينيسترى قىزمەتىندەگى نادجيب رازاق قىتاي ينۆەستور رەتىندە قاتىسقان 1Malaysia Development Berhad (1MDB) اۋقىمدى جوباسىنان 2,67 ملرد ريڭگيت ($550,8 ملن) كولەمىندەگى قاراجاتتى جەكە ەسەپشوتىنا اۋدارىپ، قولدى قىلعان دەگەن كۇدىككە ىلىنگەن بولاتىن. بۇل وقيعا مالايزيا جۇرتشىلىعىنىڭ سىنىنا ۇشىراپ، ەل ازاماتتارى نادجيب رازاقتىڭ (2009-2018 ج.ج.) وتستاۆكاسىن تالاپ ەتكەن ەدى. وسىدان كەيىن مالايزيانى دامىعان ەلدەر ساناتىنا قوسقان، 1981-2003 ج.ج. ارالىعىندا 5 رەت سايلانىپ، «ەل اكەسى» بەيرەسمي لاقاپ اتىنا يە بولعان ماحاتحير مۇحاممەد قارتتىعىنا قاراماستان، ازاماتتىق قوعامنىڭ سۇراۋ-داۋسىمەن 2018 جىلى 9 مامىرداعى جالپىحالىقتىق سايلاۋعا قاتىسىپ، پرەمەر-مينيستر ورنىنا كەلگەن.

اتالمىش ۇزاق مەرزىمدى ىسكە قاتىستى ساياسي كوشباسشى ءانۋار يبراگيم تەرگەۋ-ىزدەستىرۋ امالدارىن جىلدام اياقتاۋدى تالاپ ەتىپ، بۇل وقيعانىڭ مالايزيا ءۇشىن سەنىم داعدارىسىن تۋدىراتىنىن ايتتى. قازىرگى پرەمەر-مينيستر ماحاتحير مۇحاممەد 1MDB مەن رادجابقا قارسى ايعاقتاردىڭ جەتكىلىكتىگىن العا تارتۋدا.

بۇعان دەيىن قازاقستان ەكس-پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ مالايزيا پرەمەر-ءمينيسترى نادجيب تۋن رازاقپەن ەكىجاقتى قاتىناستاردى نىعايتۋ-تەرەڭدەتۋ   كەلىسسوزدەرىن جۇرگىزۋ بويىنشا بىرنەشە رەت (2012, 2014, 2015 ج.) رەسمي كەزدەسكەن.

قر-نىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆ پەن مالايزيا پرەمەر-ءمينيسترى نادجيب تۋن رازاق قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ەسەپ بەرۋ كونتسەرتىندە. فوتو: akorda.kz

2014 جىلعى مالايزيا پرەمەر-ءمينيسترى نادجيب تۋن رازاقتىڭ قازاقستانعا رەسمي ءىس ساپارمەن كەلگەن كەزى. فوتو: akorda.kz

سونىمەن قاتار نادجيب رازاقتىڭ تۇڭعىش كۇيەۋ بالاسى مەن جيەنى دە قازاق. بولات نازارباەۆتىڭ بۇرىنعى ايەلى مايرا قۇرمانعاليۆادان تۋعان دانيار كەسيكباەۆ پەن نۋريانا رازاققىزى اقش-تا وقۋدا جۇرگەندە تانىسىپ، 2015 جىلدىڭ 19 ناۋرىزىندا ۇيلەنگەن ەدى.  توي ەكى ەلدە دە: پۋترادجايا مەن الماتىدا اتاپ  وتىلگەن. 2017 جىلى جيەنىنىڭ دۇنيەگە كەلگەنىن سۇيىنشىلەپ بولىسكەن ەكس-پرەمەر نادجيب تۋن رازاق ەسىمىن ادام رازاق دەپ قويعاندارىن جاريالاعان ەدى.

مالايزيا ەكس-پرەمەر-ءمينيسترى نادجيب تۋن رازاق قازاق كۇيەۋ بالاسى مەن قىزىنان تۋعان ادام رازاق جيەنى تۋرالى تۆيتتەر پاراقشاسىندا بولىسكەن حابارى. 24 تامىز 2017 جىل. فوتو:@NajibRazak تۆيتتەر پاراقشاسىنان سكرينشوت

"The Qazaq Times"