قىتايدا بي-بي-سي ءتۇسىرىلىم توبىنا قالاي شابۋىل جاسالدى

دجون سادۋورت  بي-بي-سي ءتىلشىسى،  حۋنان پروۆينتسياسى.

ءبىزدىڭ جوسپارىمىز قاراپايىم ەدى. ءبىزدىڭ ءتۇسىرىلىم توبى  قىتايدىڭ ورتالىعىنداعى حۋنان پروۆينتسياسىنىڭ تۇرعىنىمەن  ونىڭ ۇيىنە كەلەمىز، كەيىن ونىمەن بىرگە پويىزبەن بەيجىڭگە بارار جولدا ۇزاق جول سۇحباتىن جۇرگىزەمىز دەپ كەلىسكەن ەدىك.

بىراق ءبىز كەزدەسە المادىق.

دەگەنمەن، ءبىز كەيىپكەر بولعان وقيعا قىتاي باسشىلىعى جايلى قانداي بولماسىن سۇحباتقا قاراعاندا  كوبىرەك جاعدايدان حابار بەرەدى.

بۇل وقيعادا جابىرلەۋ، قورقىتۋ جانە وكىنىشپەن جازعان حات – مەنىڭ قىتايداعى كوپ جىلدان بەرگى جۇمىسىمدا جازعان حات.

مەنى «سوڭى جامان سالدارعا اكەلگەن قىلىعىم» جانە «زاڭسىز سۇحبات» جازۋعا ارەكەتتەنگەنىم ءۇشىن كەشىرىم سۇراۋعا ماجبۇرلەدى.

يان لينحۋا پويىزبەن بەيجىڭگە جول جۇرمەكشى بولدى، ويتكەنى ول قىتايدا «شاعىمدانعىش» دەپ اتالاتىن ادامدار ساناتىنا جاتادى.

جىل سايىن قىتايدىڭ ونداعان مىڭ ادامدارى جەرگىلىكتى سوتتا ادىلدىككە قول جەتكىزۋ ماقساتىندا استاناعا بارادى. ولار وزدەرىنىڭ ماسەلەلەرىن مەملەكەتتىك قوڭىراۋ شالۋ جانە حاتتار بيۋروسىنا اپارادى.

سىبايلاس جەمقورلىق، جەردى زاڭسىز يەلەنۋ، جەرگىلىكتى باسشىلىققا شاعىمدار، پوليتسيا قاتالدىعى، دارىگەرلەردىڭ بىلىكسىزدىگى، ادىلەتسىز قۋىلۋلار تۋرالى وقيعالار – بۇلاردىڭ بارلىعى ۇزىن بۇراما قاعازداردا، پەتيتسيالاردا جازىلعان، مۇنىڭ ءبارىن شاعىمدانۋشىلار وزدەرىمەن بىرگە الىپ كەلەدى.

بۇل شاعىم جۇيەسى قىتايدىڭ كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ قامقورلىعىمەن ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى جانە پەتيتسيالاردىڭ ساتتىلىگىنە مۇمكىندىكتەرى وتە از.

بىراق كوپتەگەن ادامدار ءۇشىن بۇل جالعىز ءۇمىت جانە ولار جىل سايىن وزدەرىنىڭ شاعىمدارىن ءتۇسىرۋدى جالعاستىرۋدا.

 يان اپالى-سىڭلىلەردىڭ وقيعاسى

يان لينحۋا وتباسى ءدال وسىلاي جاسادى.

ءۇش جىلدىڭ الدىندا اپالى-ءسىڭىلىلى يان لينحۋا، يان تسينحۋا بي-بي-سي-مەن كەزىگىپ، وتباسىلىق پروبلەمالارى تۋرالى ايتقان.

ءۇش جىل بۇرىن بي-بي-سي ءتۇسىرىلىم توبى يان تسينحۋامەن ول ءوزىنىڭ پەتيتسياسىن بەيجىڭگە اكەلگەندە كەزدەسكەن بولاتىن.

اپالى-ءسىڭىلىلى قىزدار ولاردىڭ جەرلەرىن تارتىپ العاندىعىن، ال اكەسى بۇعان قارسى تۇرماقشى بولعاندا سوققىعا جىعىلىپ، كوز جۇمعاندىعىن ايتىپ شاعىمداندى.

بىراق، يان لينحۋانىڭ  ءدال وسى جۇمادا بەيجىڭگە كەلۋگە تىرىسقانىنىڭ ەرەكشە سەبەبى بار. جەكسەنبى كۇنى قىتاي استاناسىندا پارلامەنتتىڭ جىل سايىنعى سەسسياسى – بۇكىلقىتايلىق حالىق ۋاكىلدەرىنىڭ قۇرىلتايى اشىلماقشى.

بۇل جينالىس – شاعىمدانۋشىلارعا بىردەن-ءبىر وراي.

بىراق، قىتاي باسشىلىعى مۇنداي پەتيتسيا تولقىنىن قۇپتامايدى. ولار "ارىزقويلاردىڭ" بەيجىڭدەگى ساياسي تەاتردىڭ قويىلىمىنا كولەڭكە ءتۇسىرۋىن قالامايدى ، سوندىقتان ەلدىڭ ءار تۇكپىرىندەگى جەرگىلىكتى باسشىلىق  شاعىمدانۋشىلاردىڭ بەيجىڭگە جەتپەۋى ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ بارلىعىن جاساۋ تاپسىرماسىن الادى.

كۇتپەگەن كەزدەسۋ

يان لينحۋانىڭ اپكەسى مەن اناسىن  رەسمي ەمەس ءۇي قاماۋىنا العانى بىزگە ءمالىم.

بىراق، ول بۇعان دەيىن بەيجىڭگە پەتيتسيالارىمەن كەلگەن جوق ەدى جانە سوندىقتان وعان قارسىلىق كورسەتپەيدى جانە تىم بولماعاندا پويىزعا وتىرۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى دەپ ويلادى.

بىراق، ول قاتەلەستى.

بي-بي-سي تىلشىلەرىنىڭ سىنعان جابدىقتارى

ءبىزدىڭ ءتۇسىرىلىم توبى يان لينحۋانىڭ اۋىلىنا كىرە بەرە ولاردىڭ ءبىزدى كۇتىپ وتىرعاندارىن تۇسىندىك.

ەر ادامداردىڭ ۇلكەن توبى ونىڭ ۇيىنە باراتىن جولدى بوگەپ تاستاپتى. بىرنەشە مينۋتتار ىشىندە ولار بىزگە شابۋىل جاساپ، بارلىق كامەرانىڭ كۇل-تالقانىن شىعاردى. قىتايعا كەلگەن شەتەل جۋرناليستەرى مۇنداي وزبىرلىققا دايىن بولۋى ءتيىس. بىراق، بۇدان كەيىن بولعانجاي ءبىز ءۇشىن كۇتپەگەن وقيعا بولدى. ءبىز اۋىلدان شىعىپ كەتتىك، بىراق ولار سوڭىمىزدان قۋا باستادى. 20 شاقتى قاندى بالاقتار ماشينامىزدى قورشاپ الدى.

كەيىننەن ولارعا بىرنەشە پوليتسەي مەن جەرگىلىكتى باسشىلىقتىڭ ەكى وكىلى قوسىلدى. ءجابىر كورسەتەمىز دەپ قورقىتىپ، ءبىزدىڭ ءتۇسىرىپ ۇلگەرگەن مالىمەتىمىزدىڭ بولىگىن ءوشىرىپ تاستاۋعا، وعان قوسا تاۋبە حاتىنا قول قويۋعا ماجبۇرلەدى.

يان لينحۋانىڭ اپكەسى ولاردىڭ ءۇي قاماۋىنداعى بەينەسىن جىبەردى. ولاردى قاماۋدا ۇستاپ وتىرعانداردىڭ ىشىنەن بىزگە شابۋىل جاساعانداردى تانىدىق.

بەيجىڭگە, بەيجىڭگە!

بۇل رەپورتاجدى دايىنداۋ كەزىندە بىز جاسى 70-تەن اسقان قىتاي تۇرعىنىمەن سويلەستىك. ول 1988 جىلدان بەرى كۇيەۋىن ولتىرگەن ادامدى بوستاندىعىنان ايىرۋ مەرزىمىن ۇزارتۋ ماقساتىندا پەتيتسيا بەرىپ كەلەدى. بىزگە ءار جىل سايىن حالىق وكىلدەرىنىڭ بۇكىلقىتايلىق جينالىسى سەسسياسى كەزىندە ونى 10 كۇنگە ءۇي قاماۋىندا ۇستايتىنىن ايتتى.

قىتايدىڭ وڭتۇستىگىندەگى گۋاندۋن پروۆينتسياسىنداعى ەر اداممەن سويلەستىك. ول ۇلىنىڭ ۇرلانعاندىعىنا شاعىمدانادى. وعان وسى جۇمادا ەشقايدا ساپارعا شىقپاۋعا كەڭەس بەرگەن.

قىتاي بيلىگى "جاياۋلاردىڭ" əرەكەتىن قۇپتاماي وتىر.

ول ءبارىبىر بيلەت الدى، بىراق وعان پويىزعا وتىرۋعا مۇمكىندىك بەرمەدى.

مەملكەتتىك قوڭىراۋ شالۋلار مەن حابارلامالار بيۋروسىندا كوپتەگەن «قاندى بالاقتار» جينالعان. ولاردىڭ جۇمىسى جەرگىلىكتى باسقارماعا شاعىمدانۋشىلاردى ۇستاپ، ۇيلەرىنە قايتۋعا كوندىرۋ نەمەسە ءماجبۇر ەتۋ.

دەگەنمەن، كوپتەگەن شاعىمدانۋشىلارعا وزدەرىنىڭ پەتيتسيالارىن بەرۋگە مۇمكىندىكتەرى بولادى، اسىرەسە، مۇنى العاش رەت جاساپ تۇرعاندار جانە ولار تۋرالى باسشىلىققا ءمالىم ەمەس ازاماتتار.

قىتاي باسشىلىعى شاعىمدانۋشىلار اعىنىنىڭ بەتىن قايتارسا قانشالىقتى تىرىسسا، ولاردىڭ بەيجىڭگە جەتۋ ىقىلاسى سونشالىقتى كۇشەيە تۇسەدى.

ءبىر شاعىمدانۋشى بىزگە ونىمەن جانە جەرگىلىكتى باسشىلىق وكىلدەرىنىڭ اراسىنداعى سمس-حابارلاما الماسۋىن كورسەتتى، ولار ونىمەن كەزدەسۋگە تىرىستى، ءتىپتى دەمالىسقا ساپارىن تولەمەكشى بولدى. بارلىعىن جاسايدى، تەك بەيجىڭنەن كەتسە بولدى.

شەنەۋنىك-1 مەن شاعىمدانۋشى اراسىنداعى سمس-حابارلاما الماسۋ

 حۋ قارىنداس، بۇل ۆان اعاڭ. سەن قايداسىڭ؟ مۇمكىن تۇسكى استا كەزدەسەمىز؟ مەن دە بەيجىڭدەمىن. كورىسپەگەلى كوپ بولدى.

مەن بەيجىڭگە تاماق ءىشىپ، كوڭىل كوتەرۋ ءۇشىن كەلمەگەنىمدى باسشىڭىزعا ايتا بارىڭىز، ءوتىنىش. مەن مۇندا ءوز ماسەلەمدى شەشۋ ءۇشىن كەلدىم. سىزدەر، شەنەۋنىكتەر، ۇياتتان جۇرداي ەكەنسىزدەر.

ءبىزدىڭ ارا-قاتىناسىمىز جاقسى. مەن باسشىمىزعا سەنىڭ ماسەلەڭ تۋرالى ايتتىم. سەن قايداسىڭ؟ مۇمكىن كەزدەسىپ، سويلەسەمىز؟ ءبىز ساعان بارايىق.

شەنەۋنىك-2 مەن شاعىمدانۋشى اراسىنداعى سمس-حابارلاما الماسۋ

 حۋ اپكە، سەنىڭ ۋاقىتىڭ بار ما؟ قىتايدىڭ وڭتۇستىگىنە بارعىڭ كەلە مە؟ ءبىز سەنىڭ ماسەلەڭە بايلانىستى بىرنەشە شەشىم تاۋىپ قويدىق. سەنىمەن سويلەسكىمىز كەلەدى. ماعان قوڭىراۋ شالا الاسىڭ با؟ مەن قاندى بالاقتاردى تارتىپكە سالدىم. ولار ەندى سەنى رەنجىتپەيدى.

مەنىڭ تەلەفونىمدا اقشا تاۋسىلىپ قالدى، قوڭىراۋ شالا المايمىن.

مەن ساعان تەلەفونىڭا اقشا سالۋعا كومەكتەسەمىن.

ءبىز يان لينحۋا جوعالعاننان باستاپ يان مەن ونىڭ وتباسىنان ەشقانداي حابارلاما المادىق. ءبىز بەيجىڭ باسشىلىعىنان ولاردىڭ جاعدايلارى جاقسى دەگەندى راستايتىن قۇجات تاپسىرۋدى سۇرادىق.

ولاردىڭ مەنى تاۋبە حاتىنا قول قويۋىمدى ماجبۇرلەگەنىنە قاراماستان، مەن ولارمەن كەزدەسۋ مۇمكىندىگى ءۇشىن ەشقانداي كەشىرىم سۇرامايمىن.