گونكونگتە قىتاي تۋىن شىعارۋعا قارسى نارازى توپ پوليتسيامەن قاقتىعىستى

الەمدەگى تانىمال شاھارلاردىڭ ءبىرى جانە ساياسي-ەكونوميكالىق ماڭىزدى قالا گونكونگتىڭ قىتايعا وتكەنىنە 22 جىل تولۋىن اتاپ ءوتۋ قارساڭىندا قارسىلىق دەمونستراتسياسى قايتالاي ءورشىدى. ءتىپتى نارازى توپ پەن پوليتسيا اراسىندا قاقتىعىس تا بولدى. بىراق، بۇل رەتكى نارازىلىق شاراسىنىڭ سيپاتى باسقاشا بولدى.

گونكونگ بۇدان 22 جىل بۇرىن ءدال وسى كۇنى بريتانيا يەلىگىنەن قىتايعا ءوتىپ، قىتايدىڭ 50 جىلدىق ايرىقشا تۇزىممەن باسقارىلاتىن رەگيونى مارتەبەسىن العان. سودان بەرى جىل سايىن 1 شىلدە كۇنى قىتايدىڭ تۋى شىعارىلىپ، ءانۇرانىن قويۋ سالتاناتى وتكىزىلىپ كەلەدى. بۇل رەت دەمونسترانتتار وسى سالتانات ءراسىمىن ءۇزىپ تاستاۋعا ارەكەت ەتكەن. حابارلارعا قاراعاندا، پوليتسيا نارازى جۇرتتى تاراتۋ ءۇشىن جاساۋراتقىش گاز بەن سويىلدارىن دا پايدالانعان.

گونكونگتىڭ ميلليونداعان تۇرعىنى ءبىر ايدان بەرى بەيجىڭ تارابىنان قابىلدانعان شەشىمدەرگە، گونكونگ ازاماتتارىن ەكستراديتسيالاۋ تۋرالى زاڭ جوباسىنا قارسى نارازىلىق شەرۋىن وتكىزىپ كەلەدى. ول اتالعان زاڭ جوباسى ارقىلى بەيجىڭ گونكونگتىڭ اۆتونوميالىق قۇقىعىن شەكتەپ جاتىر دەپ سانايدى. قازىر قالا ۇكىمەتى بۇل زاڭ جوباسىن قابىلداۋدى ۋاقىتشا توقتاتتى.

اتالعان قالانىڭ تۇرعىندارى قىتاي بيلىگىنىڭ شەشىمدەرىنە قارسى جىل سايىن نارازىلىق شەرۋلەرىن وتكىزەدى. الايدا، 1997 جىلدان بەرگى ەڭ ىركى، قاتىسقان ادام سانى دا ەڭ مول شەرۋلەر بيىل بولىپ وتىر. ماۋسىم ايىنىڭ ورتا شەنىندەگى نارازىلىق شەرۋلەرىنىڭ بىرىندە 2 ملن ادام قاتىسىپ، الەم نازارىن وزىنە اۋداردى. گونكونگ بريتانيادان قىتايدىڭ وزگەشە قۇقىقتاعى باسقارۋىنا وتكەرىلىپ بەرىلگەن كەزدە دە وسىنداي نارازىلىق اكتسياسى بولعان ەدى.

گونكونگ ۇلكەن جاقتان قىتايدىڭ باسقارۋىندا بولعانىمەن، ايرىقشا اۆتونوميالىق قۇقىققا يە. ءتىپتى، ەكستراديتسيا تۋرالى اقش، بريتانيا قاتارلى 20 مەملەكەتپەن جەكەلەگەن كەلىسىمدەرى بار. كەرەك بولسا مۇنداي كەلىسىم قىتايدىڭ وزىمەن جاسالماعان. ەكستراديتسيا تۋرالى كەلىسىم ديالوگى 20 جىلدان بەرى جالعاسىپ كەلەدى، الايدا ءالى ناقتى كەلىسىم تۇزە المادى.

ەندىگى نارازىلىق شارالارى باسقارۋشى كەرري لامنىڭ قىزمەتتەن كەتۋىن تالاپ ەتۋگە باعىتتالۋدا. سونداي-اق، ەكستراديتسيالاۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن قاراۋدى كۇن تارتىپتەن تۇبەگەيلى الىپ تاستاۋدى، 12 ماۋسىمداعى  وقيعانى دۇربەلەڭ دەپ اتاۋدى توقتاتۋدى، قاماۋعا الىنعان بەلسەندىلەردى بوساتۋدى تالاپ ەتۋدە. بۇعان قوسا پوليتسيانىڭ كۇش قولدانعانى تۋرالى فاكتىلەردى تەرگەۋ تالابى دا بار.

شەتەلدىك ىقپالدى اقپارات قۇرالدارىنىڭ كوبى دەرلىك گونكونگتەگى نارازىلىق شارالارى شي جيپيڭ رەجيمىنىڭ بەلگىلى ءبىر جاقتاعى ىرىقسىزدىعىن كورسەتتى دەپ قارايدى. سونداي-اق، بۇل وقيعالار «تەمىردەي قاتتى» شي جينپيڭ بيلىگىنىڭ قىتايداعى جانە الەمدەگى بەدەلىنە دە كەرى اسەر ەتتى دەپ سانايدى.

“The Qazaq Times”