كالينين ەسكەرتكىشى تۇبىندەگى «رۇقسات ەتىلگەن» ميتينگ

ماۋسىمنىڭ سوڭعى كۇنى، 30-ى كۇندىز ساعات 10:00-12:00 ارالىعىندا الماتى قالاسىندا سارىارقا كينوتەاترىنىڭ ارتىندا سانكتسيالاعان بەيبىت ميتينگ بولىپ ءوتتى. كالينين ەسكەرتكىشىنىڭ ماڭىنا جينالعان جۇرتقا ۇيىمداستىرۋشىلار جول نۇسقاپ، ارنايى «ميتينگتەگى مىنەز-قۇلىق ەرەجەلەرى» جادىناماسى مەن «ءانى ش.قالداياقوۆ، ءسوزى ج.ناجىمەدەنوۆ» دەپ كورسەتىلگەن «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانىنىڭ تۇپنۇسقا ءماتىن پاراقشالارى تاراتىلدى. وسىعان دەيىن 25 ماۋسىم ازاماتتىق بەلسەندى ءالنۇر يلياشەۆ الماتى قالاسى اكىمدىگىنە 36-شى رەت جازعان ءوتىنىشى قاناعاتتاندىرىلىپ، اكىمدىك بەيبىت جيىن وتكىزۋگە رۇقسات بەرگەنىن حابارلاعان بولاتىن. سايكەسىنشە بۇگىن جيىن مودەراتورى رەتىندە ءالنۇر يلياشوۆتىڭ ءوزى سويلەۋشىلەرگە ءسوز بەرىپ تۇردى.

كوپشىلىك الدىنا شىققان بەلگىلى ازامات، قوعام قايراتكەرى رىسبەك سارسەنبايۇلى ەلدى «العاشقى ميتينگپەن» قۇتتىقتايتىنىن، ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆقا قاراتا «اقساقال، 30 جىل بويى حالىق موينىنا ءمىنىپ كەلدىڭىز. ەندى حالىق موينىنان ءتۇسىڭىز، بيلىكتەن تولىق كەتىڭىز. ءوزىڭىزدىڭ رەجيمىڭىزدى وزىڭىزبەن بىرگە الا كەتىڭىز دەيمىز» دەپ پىكىر ءبىلدىردى.

جەلتوقسانشى، ونەرتانۋشى  حاسەن قوجا-احمەت  ەل ازاماتتارىن «جالىنىشتى قورعانشىلىق» پوزيتسيادا بولماۋعا، كەرىسىنشە «شابۋىلدا» بولۋعا ۇندەدى. «ناعىز ديكتاتۋراعا جول اشقان كونستيتۋتسيانى جويۋىمىز كەرەك» دەگەن سپيكەر حاسەن مىرزا ارنايى ماماندارمەن جاڭا زاڭ جوبالارى جازىلىپ جاتقانىن، ونى اشىق تالقىعا حالىق الدىندا جاريالايتىنىن، وزدەرى بەرگەن مەرزىم بويىنشا بيلىككە جولدانعان  زاڭدار قابىلدانباعان جاعدايدا جانە قىتايلىق 51 ءوندىرىس ورىندارىنىڭ ورنالاسۋ كارتاسى اشىق ايتىلماسا «وندا كۇزدە بۇكىلحالىقتىق  ميتينگىگە شاقىرامىز» دەدى. ەكونوميست ايمان تۇرسىنحان دا قازاقستانعا جاڭا كونستيتۋتسيا قاجەتتىگى تۋرالى ايتتى.

«اقيقات» جسدپ پارتياسىنىڭ توراعاسى ەرمۇرات ءباپي ازاماتتىق قوعامعا «ءبىز بيلىكتىڭ قولىنداعى قۋىرشاعىنا اينالماۋىمىز كەرەك»، «نازارباەۆتىڭ بيلىگى تۇرعان كەزدە ەشقانداي ادىلدىك بولمايدى» دەي كەلە «قوعامدىق كۇرەس» پەن «اكتسەنت» ءمانى رەتىندە ءتۇسىندىردى.

سونداي-اق بەلسەندى جۋرناليست گۇلجان ەرعاليەۆا مۇنداي ماڭىزدى شارانىڭ ورتالىق بولىكتە ءوتۋ كەرەكتىگى جايلى، ەكونوميست ايدار اليباەۆ «ساياسي تالاپتاردىڭ ناقتىلانۋى»، بەلسەندى ق.سەيىتحان بەلسەندىلەردىڭ الاياقتىقپەن الاستاتىلۋى، قۇقىق قورعاۋشى م.اسپاندياروۆا نەگىزگى تالاپتار ءتىزىمى تۋرالى ءسوز سويلەدى. «شىندىقتان قاشىپ قۇتىلا المايسىڭ» اكتسياسىنىڭ نەگىزگى باستاماشىسى اسيا تولەسوۆا وتكىزىلىپ جاتقان ميتينگتىڭ ءوزى بيلىكتىڭ  «شىندىقتان قاشىپ قۇتىلا المايتىنىن تۇسىنگەنىنىڭ» كورسەتكىشى دەپ تۇسىنگەنىن ايتتى.  كەيبىر باسۋ ايتپاق بولعان سويلەۋشىلەردى ازاماتتار ۋ-شۋ شىعارۋ ارقىلى تىڭدامايتىندىعىن بايقاتىپ وتىردى.

زەينەتكەر-اقساقال ازامات ءبىرىنشى پرەزيدەنت ن.ءا.نازارباەۆقا ءوزىنىڭ ءتورت جاس ۇلكەندىگىن ايتىپ «ەگەر، شاينەك قاتتى قايناعاندا قاقپاعىن اشپاسا، جارىلماي ما؟ نۇرەكە، ءوز حالقىڭنان كەشىرىم سۇراپ، ورىننان كەتۋ كەرەك. جاڭا پرەزيدەنتكە مۇمكىندىك بەرۋ كەرەك، مەنىڭ سونداي ءوتىنىشىم بار، بۇكىل حالىقتىڭ ءوتىنىشى دەپ بىلەم» دەپ ءوز «تىلەگىن» ايتتى.

جيىندا 30-عا جۋىق سپيكەر ءوز پىكىرىن ەركىن ءبىلدىرىپ جاتتى. «ساياسي تۇتقىندارعا بوستاندىق»، «ارىس وقيعاسى»، «جۇيەگە رەفورما»، «سايلاۋ تالاپتارى»، «پارلامەنتارلى باسقارۋ جۇيەسى»، «كاسىپوداقتاردىڭ قورعاۋ قىزمەتى»، «پارتيالاردىڭ شىنايى قىزمەتى»، «سوت ادىلدىگى»، «شەتەلدىك جۇمىس كۇشى»، «باق-قا مەرەكە ەمەس، ءسوز ەركىندىگى كەرەك»، «اتىراۋ-تەڭىزدەگى تولقۋ»، «بەس ءبۇلدىرشىن ءولىمى»، «سايلاۋداعى فالسيفيكاتسيامەن كۇرەس»، «استانا اتاۋىنىڭ وزگەرۋى»، «جەر ماسەلەسى» تاقىرىپتارى كوتەرىلگەن جيىندا ساياسي ءان دە ورىندالدى.

بىرنەشە جۇزدەگەن ازامات قاتىسقان ميتينگتىڭ جوسپارلانعان تاقىرىبى «ميتينگ وتكىزۋ تۋرالى ميتينگ» بولاتىن، بىراق بۇگىن كوپتەگەن تاقىرىپ ءسوز بولدى. ميتينگ وتكىزىلگەن ايماقتا ون شاقتى پوليتسيا گازەلدەرى، ءبىر ءورت سوندىرۋشىلەر كولىك-ەكيپاجى، ءتورت-بەس جول پوليتسياسى ەۆاكۋاتورلارى بايقالدى. ميتينگتى ۇيىمداستىرۋشى بەلسەندىلەر «قازىر بولماسا قاشان؟»، «وزگەرىسپەن كەلىس»، «قورىقپاي شەرۋگە شىق!»، «اكىمدەردى حالىق سايلاۋعا قۇقىلى»، «بەيبىت شەرۋ ءۇشىن ەمەس رۇقسات قاجەت ەمەس»، «التىنبەك سارسەنباەۆتى ەسكە الۋ» دەگەن لوزۋنگ-ۇراندارىن كوتەرىپ ءجۇردى.

ساعات 12-دەن اسقاندا ازاماتتار وزدىگىنەن بەيبىت تۇردە تاراي باستادى. وسى ۋاقىتقا دەيىن قازاقستاندىقتار بىرنەشە رەت سانكتسيالانباعان ميتينگتەرگە قاتىسقانى ءۇشىن ۇستالىپ، ءارتۇرلى اكىمشىلىك جازالارعا تارتىلعان ەدى. بۇل جيىن قازىرگى رەسمي ەكىنشى پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ Euronews ارناسىنا بەرگەن سۇقباتىنان كەيىنگى الماتى جانە نۇر-سۇلتان (بۇر. استانا) قالالارىنداعى العاشقى «رۇقسات ەتىلگەن» ميتينگ رەتىندە بەلگىلى بولماق.

كالينين مەن لەنين ەسكەرتكىشتەرىنىڭ ماڭىندا دابىرلاسقان جۇرتتى ۇستىنەن توق جەلىلەرىنە قونعان جۇزدەگەن كوگەرشىن باقىلاپ وتىردى.

“The Qazaq Times”