اقش پەن ونىڭ ناتو-داعى ماڭىزدى وداقتاسى تۇركيانىڭ قارىم-قاتىناسى ناشارلاپ تۇرعان تۇتسا، رەسەيلىك اۋە قورعانىس تەحنيكاسى تۇركياعا جەتكىزىلەتىن بولدى. رەسەيلىك قورعانىس تەحنيكالارىن ساتىپ الۋ ماسەلەسىندە انكارا مەن ۋاشينگتون ورتاق تانىمعا ءالى كەلىپ بولماعان ەدى. 

قۇراما شتاتتار بىرنەشە رەت ەسكەرتۋ مەن سىن بەرسە دە، تۇركيا رەسەي "س-400" تەحنيكاسىن ساتىپ الۋ تۋرالى شەشىمىن وزگەرتپەدى. ال، جاقىندا س-400 تەحنيكاسىنىڭ العاشقىلارى تۇركيا جەرىنە ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىنا قاراي ورناتىلا باستايتىنى بەلگىلى بولدى. زىمىراندار مەن اسكەري اۋە تەحنيكالارىنا قارسى تۇراتىن بۇل قورعانىس جۇيەسىن ورناتۋ، العاشقى سىناقتاردى وتكىزۋ ءۇشىن رەسەيلىك مامانداردىڭ توبى دا تۇركياعا بارادى.

اقش تۇركيانى رايىنان قايتۋعا ناسيحاتتاپ كوردى. ءتىپتى، كەلىسىمنەن باس تارتپاسا، الەمدەگى ەڭ وزىق اسكەري ۇشاق سانالاتىن F-35 ۇشاقتارىنىڭ ەڭ جاڭا تۇرلەرىن تۇركياعا بەرۋدى توقتاتاتىنىن ەسكەرتتى. سوڭىنا كەلگەندە بۇعان دەيىن تۇركيا ساتىپ العان F-35 ۇشاقتارىنىڭ بولشەكتەرىن جەتكىزۋدى توقتاتىپ تاستادى.

تەرەڭىرەك ءۇڭىلىپ قارايتىن بولساق، بۇل داۋ-شاردىڭ اسكەري، ستراتەگيالىق جانە وندىرىستىك سيپاتتارى دا بار. سوڭعى قايشىلىقتارعا بايلانىستى قۇراما شتاتتار تۇركيانى ناتو-دا جانە سىرتقى ساياساتتا قانشالىقتى سەنىمدى وداقتاس بولادى دەگەن سۇراقتار توڭىرەگىندە ويلانا باستادى. بۇنداي سۇراۋلى وي ناتو-نىڭ وزگە دە مۇشەلەرىنىڭ كوكەيىندە تۇر.

تۇركيا ناتو ۇيىمى ءۇشىن ستراتەگيالىق اسا ماڭىزدى ەل. سەبەبى، تۇركيا ناتو-نىڭ ورتا، تاياۋ-شىعىس سىندى ەڭ بەلسەندى قاتەرلەرگە تولى ايماقتاعى شەكاراسىن قورعاپ تۇر. ءسۇريا، يراك، يران، اۋعانستان سىندى باتىستى الاڭداتاتىن ەلدەرمەن قوسا، ساۋدان، ليۆيا سوعىس وتى سونبەگەن ەلدەرگە دە جاقىن. ناتو ءوزىنىڭ وڭتۇستىك شىعىس شەكاراسىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ەسكەرەتىن بولسا، وندا تۇركيادان قول ءۇزىپ كەتە المايدى.

رەسەي وندىرەتىن س-400 زىمىران قورعانىس جۇيەسى الەمدەگى ەڭ قۋاتتى اۋە قورعانىس تەحنيكاسىنىڭ ءبىرى. ءبىر عانا س-400 جۇيەسى ۇلكەن اۋقىمدى رادار، باسقارۋ ورتالىعى، باعىتتاۋشى رادار جانە زىمىران قوندىرعى سىندى ءتورت بولىكتەن تۇرادى. سونداي-اق، بىرنەشە كومپلەكتاتسياسىمەن ساتىلادى. تۇركيا قانداي كومپلەكتاتسيا تاڭداعان كۇننىڭ وزىندە ونى ناتو-نىڭ ءبىرتۇتاس اۋە قورعانىس جۇيەسىمەن ۇيلەستىرۋى وتە قيىن. رەسەيلىك اۋە قورعانىس جۇيەسى جاقسى جاسالعانىمەن ول ناتو تەحنيكالارىمەن ۇيلەسە بەرمەيدى. ونىڭ ۇستىنە تۇركيا الەمدە F-35 ۇشاعىن قولداناتىن ساناۋلى ەل. تۇركيانىڭ اۋە قورعانىسىنا ارالاسقان رەسەي اتالعان وزىق ۇشاق تۋرالى قۇپيا مالىمەتتەردى ۇرلاپ الادى دەپ قاۋىپتەنەدى.

تۇركيا بولسا رەسەيلىك قورعانىس جۇيەسى F-35 ۇشاقتارى ورنالاسقان اۋە بازاسىنان الىسقا ورناتىلاتىنىن العا تارتادى. دەگەنمەن، رەسەي F-35 ۇشاقتارى تۋرالى بۇعان دەيىن دە قۇندى مالىمەتتەرگە يە بولعان بولۋى مۇمكىن. سەبەبى، ءسۇرييادا ورىس رادارلارى يزرايل اۋە كۇشتەرى قاتارىنداعى F-35 ۇشاقتارىن باقىلاپ كەلگەن.

قالاي دەسەك تە ءسۇريا جانە س-400, F-35 ماسەلەلەرى اقش پەن تۇركيا اراسىن بارعان سايىن الىستاتىپ بارادى. تۇركيا كەلىسىمنەن باس تارتپايتىنىن ايتسا، اقش بۇل كەلىسىمگە تۇبەگەيلى قارسى ەكەنىن ايتادى. وعان قوسا ەردوعان بارعان سايىن اۆتوريتارلىق باعىتقا قاراي كەتىپ بارادى. بۇل دا ۋشينگتونعا "ۇنامايدى".  ەگەر، ناتو-داعى ىنتىماقتاستىق بولماعاندا اقش پەن تۇركيا اراسى بۇدان دا اۋىر داعدارىسقا تاپ بولار ەدى.

“The Qazaq Times”