اقش پەن جاپونيا قىتايدىڭ اسكەري كەڭەيۋىنە قارسى ىنتىماقتاستىقتى دامىتتى

اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپتىڭ جاپونياداعى 4 كۇندىك ساپارى بۇگىن ءوز مارەسىنە جەتتى. ول بۇل رەتكى ساپارىندا، اقش-جاپونيا اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق، تەحنولوگيا، تەلەكوممۋنيكاتسيا  سالاسىنداعى تابىستى كەلىسىمدەرىنەن تىس، قىتايدىڭ اسكەري كەڭەيۋىنە قارسى قورعانىس ىنتىماقتاستىقتى دا تەرەڭدەتىپ قايتتى. بۇل ىنتىماقتاستىقتىڭ ايعاعى رەتىندە ەكى ەل باسشىسى بۇگىن جاپونيانىڭ "Kaga" تىكۇشاق تاسىمالداۋشى كەمەسىندە كەزدەسۋ وتكىزدى. بۇل ترامپتىڭ جاپونيا ساپارىندا قاتىسقان ەلەۋلى راسىمدەرىنىڭ ءبىرى بولدى. 

اقش پەن جاپونيا الەمنىڭ ءبىرىنشى جانە ءۇشىنشى ءىرى ەكونوميكاسىن يەلەگەن ەلدەر. ترامپتىڭ جاپونياداعى ساپارى كوپ باعىتتى، ەكىجاقتى كەلىسىمدەردى تۇزۋگە باعىتتالدى. كەزەكتى كەزدەسۋلەردە ترامپ مىناداي تابىستارمەن ۋاشينگتونعا ورالدى دەۋگە بولادى: جاڭا ساۋدا-ەكونوميكالىق كەلىسىم العاشقى ادىمدا جۇزەگە اسىردى; يران مەن سولتۇستىك كورەيا ماسەلەسى تۋرالى جاپونيامەن پىكىر الماستى; يمپورت-ەكسپورت ونىمدەرى تۋرالى كەلىسىم جاسالدى; قىتايدىڭ تەلەكوممۋنيكاتسيا ونىمدەرىنە شەكتەۋ قويۋ تۋرالى كەپىلدىك الدى; اسكەري ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتتى.

اقش بۇعان دەيىن دە ءوزىنىڭ ازيا-تىنىق مۇحيت ايماعىنداعى وداقتاستارىن قىتايدىڭ اسكەري كەڭەيۋىنە قارسى كۇرەستە قولداۋ كورسەتىپ كەلەدى. جاپونيانىڭ اسكەري كەمەسىندە كەزدەسۋ وتكىزگەن ترامپ پەن ابە، بەيجىڭدى تىكەلەي اۋىزعا الماسا دا، قىتايدىڭ تىنىق مۇحيتىنداعى اسكەري كەڭەيۋىنە بايلانىستى الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى. ايتالىق، جاپون باس ءۋازىنى ابە جاپونيانىڭ اسكەري قورعانىس سالاسىندا جاڭا سىناقتارعا تاپ بولعانىن، وڭىرلىك قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى كۇن ساناپ ماڭىزدى ورىنعا شىعا باستاعانىن ءسوز ەتتى.

ال، پرەزيدەنت ترامپ بولسا، جاپونيانىڭ 105 دانا F35 Lightning ۇشاقتارىن ساتىپ الۋى (ارقايسىسى شامامەن 100 ملن اقش دوللارى تۇرادى) اقش-تىڭ ايماقتاعى جانە ودان تىسقارى وڭىرلەردەگى قاۋىپ-قاتەرگە قارسى كۇرەسىنە ۇلكەن قولداۋ دەپ باعالادى. ول Hornets امفيبيالىق شابۋىلداۋشى كەمەسىندەگى امەريكالىق جۇزدەگەن جاۋىنگەرمەن كەزدەسكەن كەزىندە F-35 ۇشاقتارىن جوعارى باعالاي كەلىپ: "بۇل (F-35  ۇشاعى) جاۋدىڭ پروبلەماسى. نەگە ول جاۋلار ءۇشىن پروبلەما بولادى، بىلەسىزدەر مە؟ سەبەبى، ولار ونى كورە المايدى" – دەگەن.

بۇدان 70 جىل بۇرىن ەكى ەل كەسكىلەسكەن ۇرىس مايدانىنداعى اتا جاۋلار ەدى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسىنان كەيىن جاپونيا ءوزىنىڭ ۇلتتىق قورعانىسىندا اقش-قا كوبىرەك يەك سۇيەدى. دەي تۇرعانمەن، جاپونيانىڭ وزىندىك قورعانىس قابىلەتى دە جوعارى دەڭگەيدە. تەك، ەكىنشى دۇنيە جۇزىلىك سوعىستا جەڭىلگەننەن كەيىن 100 جىلعا دەيىن اسكەري قۋاتىن بەلگىلى شەكتەن اسىرماۋعا كەلىسىم بەرگەن. الايدا، سوڭعى جىلدارى قىتاي اسكەري قۋاتىنىڭ قارقىندى ارتۋىنا بايلانىستى، جاپونيا ۇكىمەتى قورعانىس قۋاتىن جەتىلدىرۋدى قايتا قولعا الا باستادى.

“The Qazaq Times”