فوتو: euronews

اقش، مەكسيكا جانە كانادا ەكونوميكالىق شارتقا قول قويدى. جاڭا شارت جاساۋ تۋرالى ۇسىنىستى دونالد ترامپ بىلدىرگەن.

ماڭىزدى كەلىسسوزدەن كەيىن، اق ۇيدە ەركىن ساۋدا جونىندەگى سولتۇستىكامەريكالىق NAFTA كەلىسىمىنىڭ ورنىن باسقان جاڭا شارتتى تانىستىرۋ ماقساتىندا ءباسپاسوز ءماسليحاتى ءوتتى. قۇراما شتاتتارىنىڭ پرەزيدەنتى دونالد ترامپ جۋرناليستەردىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەرىپ، جاڭا كەلىسىمنىڭ تاريحي مانىنە توقتالىپ ءوتتى.

Washington Post تىلشىلەرىنىڭ حابارلاۋىنشا، شارت بويىنشا كانادا امەريكالىق فەرمەرلەرگە ءسۇت ونىمدەرى نارىعىنىڭ 3,5%-ىن بەرۋگە كەلىسكەن. سونىمەن قاتار، وتتاۆادا اۆتوموبيل ونەركاسىبىن دامىتۋ شارالارى قامتاماسىز ەتىلمەك. مۇنىمەن قوسا، كانادا مەن مەكسيكا اراسىنداعى جاڭا كەلىسىمگە ساي قورشاعان ورتانى، قىمەتكەرلەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋعا قاتىستى ەرەجەلەر باسا نازاردا بولادى. ساياسي جانە ەكونوميكالىق تۇرعىدا ماڭىزى ايرىقشا شارتقا قول قويىلعاننان كەيىن، كانادا پرەمەر-ءمينيسترى دجاستين تريۋدو «بۇگىن كانادا ءۇشىن وتە جاقسى كۇن»،– دەدى. ال ترامپ تۆيتتەردە بۇل ۋاعدالاستىقتاردى «تاريحي مامىلە» دەپ اتادى.

ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا دونالد ترامپ ۇشجاقتى كەلىسىمنەن بولەك، اقش-تىڭ حالىقارالىق ساۋدا بايلانىسىنا توقتالىپ ءوتتى. امەريكا قىتايمەن اراداعى كونفليكتىلەرگە بايلانىستى بەيجىڭ ۇسىنعان ەكىجاقتى كەلىسىمگە دايىن ەمەستىگىن ايتتى. ال ساۋدا-ەكونوميكالىق ماقساتتا ەۋروپا وداعىمەن كەلىسسوز ءجۇرىپ جاتقانىن، ودان ناقتى ناتيجە شىعاتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.

ەسكە سالا كەتەيىك، سولتۇستىكامەريكالىق NAFTA كەلىسىمىنە 1992 جىلى قول قويىلعان. كەلىسىمگە ساي ەكى تاراپ ساۋدا-ەكونوميكالىق شارتتاردى جۇزەگە اسىرىپ، تاۋار تاسىمالداۋدى رەتتەيدى. بىراق بىلتىر اق ءۇي باسشىسى دونالد ترامپ قۇجاتتاعى كەي ەرەجەلەردى سىنعا الىپ، ۇيىمنان شىعاتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن. ال كانادا تاراپى ەكونوميكالىق بايلانىستى نىعايتۋ ماقساتىندا امەريكامەن قايتادان كەلىسىم جاساۋعا مۇددەلى ەكەنىن ايتتى. NAFTA شارتتارىن قايتا قاراۋ تۋرالى كەلىسسوزدەردى ۆاشينگتون 2017 جىلى باستادى. ال مەكسيكامەن كەلىسىمگە قول جەتكىزۋ تۋرالى شەشىم تامىز ايىنىڭ سوڭىندا جاريالاندى. قازىرگى ۋاقىتتا اقش، مەكسيكا جانە كانادا ساۋدا اۋقىمى جىلىنا 1 ترلن دوللاردان اسادى.