ترامپ: اقش الەمگە ءوز ساياساتىن جۇرگىزۋگە قۇقىلى!

اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ بۇۇ-نىڭ 73-ءشى باس اسسامبلەياسىندا يران باسشىلىعىن تاياۋ شىعىستاعى حاوس، قاقتىعىستاردىڭ تۋىنا سەبەپكەر بولدى دەپ ايىپتادى. بۇل كەزدەسۋدى «Timە» تىكەلەي ەفيردەن كورسەتتى.

اق ءۇي باسشىسى سولتۇستىك كورەيامەن قارىم-قاتىناستى نىعايتۋعا تىرىسىپ، قىتايمەن ساۋدا قارىم-قاتىناسىندا قاتاڭدىق تانىتقانى ءۇشىن ءوز اكىمشىلىگىنىڭ ساياساتىنا جوعارى باعا بەردى.

ترامپ مالىمدەمەسىندەگى باستى لەيتموتيۆتەردىڭ ءبىرى – اقش-تىڭ الەمدەگى ءوز ساياساتىن جۇرگىزۋگە قۇقىعى بار دەگەن پىكىرى بولدى. «مەن وسى اۋديتورياداعى ءاربىر ەلدىڭ ءوز تىلىندە سويلەپ، ءدىني نانىمدارىن جانە سالت-داستۇرلەرىن ۇستانۋ قۇقىعىنا قۇرمەتپەن قارايمىن. اقش ءومىر ءسۇرۋدى نەمەسە دۇعا ەتۋدى ناسيحاتتامايدى. ءبىز سەندەردىڭ دە امەريكانىڭ ەگەمەندىگىنە قۇرمەتپەن قاراۋلارىڭدى سۇرايمىز»، – دەدى ول.

اسسامبلەيادان اناليز

دونالد ترامپ پىكىرىنىڭ باستى پوستۋلاتى – يراندى سولتۇستىك كورەيانىڭ ورنىنا «جاھاندىق باستى جاۋ» رولىنە تاعايىنداۋ بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. دەسەك تە، ونىڭ مالىمدەمەسىندە باسقا دا نازار اۋدارارلىق جايتتار بار.

وتكەن جىلى امەريكا پرەزيدەنتى بۇۇ-نى «مۋلتيلاتەراليزمدە ورتاق ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن ارنايى توپتاردى بىرىكتىرمەك» دەپ سىناعان. بۇل جولعى ساياسي ماسەلەلەرگە قويىلعان اكتسەنت الدەقايدا جوعارى بولدى. سونداي-اق ول حالىقتاردىڭ ىجداھاتتىلىعى تۋعان ۇلتىنىڭ ەگەمەندىگىن، ەلگە دەگەن ماحابباتىن جانە ءپاتريوتيزمىن ۇمىتپاۋ كەرەكتىگىن باسىپ ايتتى. ترامپ بۇل ويدى اقش تۇرعىندارىنىڭ بوستاندىعى مەن قۇقىقتارىن قورعاۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى دەپ سانايدى. اق ءۇي باسشىسى مەن ونىڭ اكىمشىلىگى اقش ءوز تاريحىندا باسقا اكىمشىلىكتەرگە قاراعاندا جوعارى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزگەنىن ايتتى. پرەزيدەنتتىڭ بۇل ءسوزى جيىنعا قاتىسۋشىلاردىڭ كۇلكىسىن كەلتىرسە دە، ترامپ «مۇنداي رەاكتسيانى ءوزىم دە كۇتپەدىم!»، – دەدى.

اق ءۇي باسشىسىنىڭ مالىمدەمەسىنە بۇۇ-نىڭ باس حاتشىسى جاناما تۇردە جاۋاپ بەردى. ءوز سوزىندە انتونيۋ گۋتەررەش «ترامپتىڭ جولداۋى كۇمان تۋعىزادى» دەدى. گۋتەررەشتىڭ ويىنشا، امەريكا الەمنىڭ XX عاسىرداعى تاريحي بەلەستەرىن ەلەمەي، اتاپ ايتقاندا، 1930-شى جىلدارداعى پوپۋليزم مەن وقشاۋلاۋدى پايدالانۋ ارقىلى قايتا قادام جاساعانى ءۇشىن جاھاندىق قاقتىعىسقا شىعۋ قاۋپىن ارتتىرعانىن ايتتى.

ترامپتىڭ يرانعا قاتىستى كوزقاراسى

«يران كوشباسشىلارى ارەكەتىنىڭ كەسىرىنەن مەملەكەت حاوس پەن قيراۋ ۇستىندە»، – دەدى امەريكاندىق كوشباسشى.

باراك وبامانىڭ كەزىندە جاسالعان كەلىسىم يراننىڭ يادرولىق بەلسەندىلىگىنە قاتىستى سانكتسيالىق رەجيمدى جەڭىلدەتۋدى كوزدەيدى. بۇل تاقىرىپقا قاتىستى ترامپ:  «ولار ءوز كورشىلەرىن دە، شەكاراسىن دا، باسقا ەلدەردىڭ ەگەمەندىك قۇقىقتارىن دا قۇرمەتتەمەيدى. ونىڭ ورنىنا يران باسشىلارى ەلدىڭ قورلارىن جەكە باسقىنشىلىق ءۇشىن تالان-تاراجعا سالادى، سونداي-اق تاياۋ شىعىستاعى جانە ودان تىسقارى جەرلەردەگى كۇيزەلىستەردى ارتتىرادى»، – دەدى.

تامىز ايىندا ۆاشينگتون يران بيلىگىنە اقش دوللارىن ساتۋعا، يرانمەن التىن جانە باسقا دا قىمبات مەتالدارمەن ساۋدا جاساۋعا جانە ونىڭ اۆتوموبيل ونەركاسىبىن ساتىپ الۋعا باعىتتالعان سانكتسيالار رەجيمىن ۇزارتتى. ال قاراشادا يراننىڭ مۇناي جانە كولىك سالاسىنا، سونداي-اق يراننىڭ ورتالىق بانكىنە قاتىستى امەريكاندىق سانكتسيالاردىڭ اسا زياندى پاكەتى رەاكتيۆاتسيالانادى. يران تاراپى اقش-تى وعان قارسى پسيحولوگيالىق سوعىستى اشقانى ءۇشىن ايىپتاپ، حالىقارالىق تەرروريزمگە قاتىستى اڭگىمەنى جوققا شىعاردى. ولار «تەھرانداعى يادرولىق باعدارلاما تەك بەيبىت ماقساتتاردى كوزدەيدى» دەپ سەندىردى.

يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسى تۋرالى كەلىسىمگە قول قويعان وزگە ەلدەر تەھرانمەن ساۋدا جاساۋ ءۇشىن جاڭا تولەم مەحانيزمىن ۇيىمداستىراتىنىن مالىمدەدى. ەو، رەسەي جانە قىتاي بۇل كەلىسىم ۆاشينگتون سانكتسيالارىنان قورعانۋعا جانە يرانمەن ساۋدا جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى دەگەن ۇمىتتە.

ترامپتىڭ سولتۇستىك كورەيا تۋرالى پىكىرى

اقش باسشىسى سولتۇستىك كورەيا كوشباسشىسى كيم چەن ىنمەن ماۋسىم ايىندا وتكەن كەزدەسۋىنىڭ ناتيجەسىندە قوس ەلدىڭ قارىم-قاتىناسى نىعايا تۇسكەنىن ايتتى. ەكەۋارا ىنتىماقتاستىق كەلىسىمنەن سوڭ، سولتۇستىك كورەيالىق زىمىراندار ءوز «قىزمەتىن» توقتاتىپ، يادرولىق پوليگوندا سىناقتار جۇرگىزىلمەگەن.

«وسى جيىندا وتىرعان كوپتەگەن باسقا ەلدەردىڭ كومەگىمەن بۇگىن ءبىز سولتۇستىك كورەيامەن كەلىسسوزدەردى باستاۋ ارقىلى قاقتىعىس قاتەرىنىڭ ورنىنا بەيبىتشىلىككە باتىل جانە جاڭا ۇمتىلىس جاسادىق»، –  دەدى ترامپ. بىراق، امەريكا جاريالاعان سانكتسيالار سولتۇستىك كورەيانىڭ تولىق دەنۋكلەاريزاتسياسىنا دەيىن ءوز كۇشىندە قالادى.

جاقىندا ترامپ كيم چەن ىنمەن ەكىنشى كەزدەسۋ وتكىزىپ، كەزەكتى جوسپارلاردى بىرلەسە جۇزەگە اسىرماق.

كوپۆەكتورلى ساياسات – 1

بۇۇ-نىڭ 73-ءشى باس اسسامبلەياسىندا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ رەسەي، قىتاي، يران جانە سولتۇستىك كورەيا ماسەلەسىمەن قاتار وزگە دە تاقىرىپتا وي ءوربىتتى. ەندىگى كەزەكتە اتالعان مالىمدەمەدەن ءۇزىندىنى نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز.

• كەم دەگەندە ەكى جىل ىشىندە امەريكا بيلىگى تاريحتاعى كەز كەلگەن باسقا مەملەكەتتەرگە قاراعاندا ايتارلىقتاي جەتىستىككە جەتتى. اقش – كۇشتى، باي جانە قاۋىپسىز مەملەكەت رەتىندە قالىپتاسىپ ۇلگەردى.
• الەمدىك ساۋدا جۇيەسى قاشان دا وزگەرىستەردى قاجەت ەتەدى. اقش ساۋدا تەڭگەرىمسىزدىگىن جويۋ ءۇشىن ايانباي تەر توگەدى. سوندىقتان كەيبىر ەلدەرمەن ساۋدا كەلىسىمدەرىن قايتا قاراۋعا نيەتتى.
• وپەك ەلدەرىنىڭ بىرلەسكەن ارەكەتى الەمگە «قۋانىش سىيلايدى». مەن مۇناي باعاسىن تۇراقتى ەتىپ، قىمباتشىلىقتى توقتاتۋدى قالايمىن.
• سۇرياداعى قاقتىعىس بويىنشا كەز كەلگەن شەشىم يرانعا قاتىستى ستراتەگيانى قامتۋى ءتيىس!
• اقش بارلىق ەلدەردى يراندىق رەجيمنىڭ اگرەسسيۆتى ارەكەتتەرى جالعاسقانعا دەيىن وقشاۋلانۋعا شاقىرادى: امەريكانىڭ يرانعا قارسى قوسىمشا سانكتسيالارى 5 قاراشادا قالپىنا كەلتىرىلمەك.
• دۇنيەجۇزىنىڭ بارلىق حالىقتارى سوتسياليزم مەن ازاپقا قارسى تۇرۋى ءتيىس. كۇللى الەم اقش-تىڭ ۆەنەسۋەلاداعى دەموكراتيانى قالپىنا كەلتىرۋگە قاتىستى شاقىرۋىنا قوسىلسىن.
• گەرمانيا رەسەيلىك ەنەرگورەسۋرستارعا تولىق تاۋەلدى بولماۋ ءۇشىن باعىتتى دەرەۋ وزگەرتۋى قاجەت!
• اقش جاھاندانۋ تەورياسىن جوققا شىعارادى جانە پاتريوتيزم دوكتريناسىنا سەنەدى. سوندىقتان دا حالىقارالىق قىلمىستىق سوتتى مويىنداۋدان جانە قولداۋدان تۇبەگەيلى باس تارتادى.
• قۇراما شتاتتارى ناقتى رەفورمالار جۇرگىزىلمەيىنشە ادام قۇقىقتارى جونىندەگى بۇۇ كەڭەسىنە قايتىپ ورالمايدى!

P.S: امەريكا كوشباسشىسى ترامپ سونداي-اق كەدەيشىلىكتە ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان ميلليونداعان حالىقتى «ورتا تاپ» دەڭگەيىنە جەتكىزگەن ۇندىستانعا جوعارى باعا بەردى. ساۋد ارابياسىنداعى باتىل رەفورمالاردى قۇپتاپ، ءيزرايلدى گۇلدەنگەن دەموكراتيالىق مەملەكەت رەتىندە سيپاتتادى جانە «پولشا – ءوز ەگەمەندىگىن قورعاي الاتىن باتىل ەل» دەپ جوعارى باعا بەردى.

كەز كەلگەن ساياسي جاعدايدا ەكىجاقتى كوزقاراس ۇستانۋعا بەيىم دونالد ترامپ كەزەكتى سەسسيادا دا باستى ميسسياسىن ايقىن كورسەتتى. الەمگە ءوز  ساياساتىن جۇرگىزۋگە مۇددەلى الپاۋىت امەريكا بىتىمگەرلىك باعىتتى ۇستانۋدى ءجون سانايدى. باسقا مەملەكەتتەرگە دە «ترامپ سالعان سارا جولمەن» ءجۇرۋدى ۇسىنادى. الايدا، وزگە ەل باسشىلارىنىڭ استىرتىن ارەكەتتەرى انىقتالسا، دونالد ترامپ مىندەتتى تۇردە كەرى سوققى جاساۋعا دايىن ەكەندىگىن ەسكەرتتى. سول سەبەپتى جاھاندىق دەڭگەيدەگى دەرجاۆالار مەن باسقا دا مەملەكەتتەر ساياسي «ءتارتىپ ساقتاپ»، ادام قۇقىقتارىنا ءاتۇستى قاراماعانى ابزال. سۇراپىل سانكتسيالار مەن ىشتەي قۇلدىراۋدان قۇتىلۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى – وسى...

"The Qazaq Times"