قىتاي باسشىسى مەن سولتۇستىك كورەيا باسشىسى بەيرەسمي كەزدەسۋ جاسادى. فوتو: شينحۋا.

قىتايدىڭ رەسمي اقپارات اگەنتتىگى سولتۇستىك كورەيانىڭ باسشىسى كيم جوڭ ۋن (Kim Jong Un/كيم چەن ىن) بەيجىڭگە قۇپيا ساپارمەن بارعانىن حابارلاعان ەدى. «شينحۋا» اگەنتتىگى تاراتقان حاباردا، كيم جوڭ ۋن مەن ونىڭ جۇبايى ري سول جۋ (Ri Sol-ju/لي سول-چجۋ) بەيجىڭدە جەكسەنبىدەن سارسەنبىگە دەيىن بەيرەسمي ساپاردا بولاتىنى ايتىلعان. سونداي-اق، ولاردىڭ قحر باسشىسى شي جينپيڭ (Xi Jinping/سي تسزينپين) جانە ونىڭ جۇبايى پىڭ ليۋانمەن تۇسكەن سۋرەتىن جاريالادى.

قىتاي ۇكىمەتى جاساعان مالىمدەمدە، كيم جوڭ ۋن كورەي تۇبەگىنىڭ يادرولىق قارۋسىزدانۋىنا كۇشىن سالاتىنىن ايتقان. الداعى ۋاقىتتا وسى ماسەلە جونىندە وڭتۇستىك كورەيا مەن قۇراما شتات باسشىلارىمەن دە كەزدەسەتىنىن جەتكىزدى.

قىتاي مەن سولتۇستىك كورەيا باسشىلارى كەزدەسۋ كەزىندە ەكى ەل اراسىنداعى تىعىز ىنتىماقتاستىق قاتىناسىنىڭ ساقتالىپ قالۋىن كوبىرەك تىلگە تيەك ەتكەن. سولتۇستىك كورەيا بۇۇ شەشىمىن ەلەمەستەن، بالليستيكالىق زىمىران سىناقتارى مەن يادرولىق سىناقتاردى جۇرگىزۋى بەيجىڭ مەن پيوڭياڭ (پحەنيان) اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى سالقىنداتا تۇسكەن بولاتىن. سولتۇستىك كورەيانى سانكتسيا قىسىمدارى ارقىلى كەلىسسوز ۇستەلىنە شاقىرۋ ىسىندە بەيجىڭ تارابى اقش پەن ونىڭ وداقتاس ەلدەرىنە قولداۋ كورسەتتى. بۇل قىتاي مەن كحدر اراسىنداعى تاريحي تىعىز ىنتىماقتاستىق قاتىناسىنىڭ ەڭ تومەنگى كورسەتكىشكە جەتكەن تۇسى بولدى.

دەگەنمەن سوڭى بىرنەشە ايدا كيم جوڭ ۋن ءوزىنىڭ پوزيتسياسىن جۇمسارتىپ، سولتۇستىك كورەيانى يادرولىق دەرجاۆا رەتىندە قارايتىن ۇستانىمىن وزگەرتتى. قالىپتاسقان قايشىلىقتى جاعدايدى وزگەرتۋ ءۇشىن جاڭا قادامدار جاساي باستادى. يادرولىق جانە زىمىران سىناقتارىن توقتاتىپ، كەلىسسوزگە كەلەتىن سىڭاي تانىتتى. ءساۋىر ايىندا وڭتۇستىك كورەيا پرەزيدەنتىمەن يادرولىق ماسەلەلەر توڭىرەگىندە كەزدەسۋ وتكىزەدى. ال، مامىردا اقش پرەزيدەنتىمەن اتالعان تاقىرىپتاعى تاريحي كەزدەسۋىن جاساماق.

«شينحۋانىڭ» حابارىنا قاراعاندا، كيم جوڭ ۋن شي جينپيڭمەن كەزدەسۋ كەزىندە: «تەك اقش پەن وڭتۇستىك كورەيا ءبىزدىڭ بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتى قۇرۋداي ىزگى نيەتىمىزگە دۇرىس جاۋاپ بەرىپ، بەيبىتشىلىككە قول جەتكىزۋ ءۇشىن بەلسەندى كۇش-جىگەرىن كورسەتۋىن ءۇمىت ەتەمىن»، – دەگەن. ول جانە يادرولىق قارۋسىزدانۋ ماسەلەسىن شەشۋگە دايىن ەكەنىن دە بىلدىرگەن.

الايدا، كحدر-نىڭ رەسمي اقپارات اگەنتتىگى تاراتقان حاباردا، كيم جوڭ ۋننىڭ قىتايعا بەيرەسمي ساپاردا بولعانى عانا ايتىلعان. ال، يادرولىق قارۋسىزدانۋ جانە اقش پەن وڭتۇستىك كورەيا باسشىلارىمەن كەزدەسۋ تۋرالى مالىمەت بەرمەگەن.

قىتاي باسشسى سەيسەنبى كۇنى اقش پرەزيدەنتىنە قوڭىراۋ شالىپ، ءوزىنىڭ كيم جوڭ ۋنمەن كەزدەسۋ وتىرىسى تۋرالى ايتىپ بەرگەن. اق ءۇيدىڭ بۇل تۋرالى مالىمەتىندە: «ءبىز بۇنى زور ىلگەرلەۋشىلىك دەپ باعالايمىز. اقش-تىڭ سانكتسيالىق قىسىمى ءوز ناتيجەسىن كورسەتكەنىن بىلدىرەدى»، – دەلىنگەن.

وسىمەن ءبىر ۋاقىتتا سەۋل بيلىگى دە مالىمدەمە جاساپ، كيم جوڭ ۋننىڭ قىتايعا ساپارلاي بارىپ، ديپلوماتيالىق قاتىناستار مەن يادرولىق قارۋسىزدانۋ ءىسىن العا ىلگەرلەتكەنىنە وڭ باعاسىن بەردى.

جاپونيا ۇكىمەتىنىڭ مالىمەتىندە: «توكيو تارابى سولتۇستىك كورەيا مەن قىتاي اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ جاقسارعانىنا كوڭىل بولەدى. دەگەنمەن، يادرولىق قارۋسىزدانۋ تۋرالى ۋادەلەر وسىعان دەيىن دە بەرىلگەنىن ەسكەرۋ كەرەك. ناتيجەگە جەتكەنشە سانكتسيا قىسىمدارى بوسامايدى»، – دەدى.

“The Qazaq Times”