حالىقارالىق ەنەرگيا اگەنتتىگى (International Energy Agency/ IEA نەمەسە حەا) جۇما كۇنى جاساعان مالىمدەمەسىنە قاراعاندا، بيىل اقش-تا شيكى مۇناي ءوندىرۋ كۇرت ارتىپ، ساۋد ارابياسىنان اسىپ ءتۇسىپ، رەسەيدىڭ شيكى مۇناي ءوندىرۋ دەڭگەيىنە جەتكەن. رەسەي مەن ساۋدا ارابياسى بولسا الەمدەگى مۇناي ءوندىرۋشى ءىرى ەلدەر سانالادى. بۇل تۋرالى «WJS» باسىلىمى حابارلادى.
حەا جاريالاعان ءبىر ايلىق مۇناي نارىعىنىڭ ەسەبىندە ايتىلعانداي، سلانەتس مۇناي ونەركاسىبىن قالپىنا كەلتىرۋى ناتيجەسىندە اقش 2018 جىلى شيكى مۇناي ءوندىرۋدى كۇنىنە 10 ميلليون باررەلدەن اسىرادى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل 1970 جىلدان بەرگى ەڭ جوعارعى كورسەتكىش. حەا-نىڭ ەسەبى بويىنشا، كۇنىنە 260 مىڭ باررەل وندىرەتىن اقش، بيىل بۇل كورسەتكىشتى كۇنىنە 10,4 ملن باررەلگە دەيىن جەتكىزبەك. ونىڭ باستى سەبەبى جاقىندا مۇناي باعاسىنىڭ جوعارىلاۋى دەپ كورسەتكەن.
بۇدان سىرت اتالعان اگەنتتىكتىڭ ايتۋىنشا، وتكەن جىلى مۇناي ەكسپورتتاۋشى ەلدەر ۇيىمىنا مۇشە 14 ەلىنىڭ ءوندىرىس كولەمىن تومەندەتۋ كوەففيتسيەنتى ورتاشا العاندا 95 پايىزدى قۇراعان. دەگەنمەن، اقش تەك 60 پايىز مولشەرىن قىسقارتقان.
IEA مالىمەتىندە، وتكەن جىلى 600 مىڭ باررەلگە ۇلعايعان قۇراما شتاتتارداعى تاقتاتاس مۇناي ونەركاسىبى بارلىق كورسەتكىشتەن اسىپ ءتۇستى، بۇل نەگىزىنەن مۇناي باعاسىنىڭ جوعارىلاۋى، شىعىنداردى قىسقارتۋ، گەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىستارىنىڭ جانە قۇلدىراۋ مەن سينەرگيانىڭ ارتۋىمەن بايلانىستى دەلىنگەن. اگەنتتىك مۇناي نارىعىنىڭ ايتارلىقتاي قىسقارعانىن، الەمدىك مۇناي قورلارىنىڭ تومەندەۋى جالعاسىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.