فوتو: inform.kz

بۇگىن قر پرەزيدەنتى قازاقستان حالقىنا ارنالعان ء"تورتىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيا جاعدايىنداعى دامۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرى" اتتى كەزەكتى جولداۋىن جاريالادى. جولداۋدا ادەتتەگىدەي قازاقستان ەكونوميكاسى، قارجى سەكتورىن "قايتا جاڭعىرتۋ", الەۋمەتتىك جاعدايدى رەتتەۋ، ءبىلىم، دەنساۋلىق سالاسى، جەمقورلىق ماسەلەلەرى تاعى ءبىر مارتە ايتىلىپ، جاۋاپتىلارعا تاپسىرمالار بەرىلدى. بيىلعى جولداۋدا ءبىزدىڭ كوزىمىزگە ەرەكشە تۇسكەنى پرەزيدەنتتىڭ جەمقورلىققا قاتىستى كەلتىرگەن ستاتيستيكاسى  بولدى. ياعني سوڭعى ءۇش جىل ىشىندە قازاقستاندا  جەمقورلىق ءۇشىن 2,5 مىڭنان استام ادام سوتتالعان ەكەن. ال بۇل از با، كوپ پە؟ پرەزيدەنتتىڭ 2011 جىلدان بەرگى جولداۋلارىندا ايتىلعان جەمقورلىققا قاتىستى  دەرەكتەرىنە شولۋ جاساپ كوردىك.

قر پرەزيدەنتىنىڭ 2011 جىلدىڭ 28 قاڭتارىنداعى "بولاشاقتىڭ ىرگەسىن بىرگە قالايمىز" اتتى جولداۋىندا "سىبايلاس جەمقورلىقپەن بىتىسپەس كۇرەس ءجۇرىپ جاتقانى" تۋرالى ايتىلدى.

"قازىرگى تاڭدا حالىقارالىق ساراپ­شى­لاردىڭ باعاسى بويىنشا قازاق­ستان­نىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى زاڭناماسى ەڭ تيىمدىلەردىڭ ءبىرى دەپ تانىلعان. تەك 2 جىلدىڭ ىشىندە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە 40-تان استام رەس­پۋب­ليكالىق دەڭگەيدەگى جەتەكشى، وبلىستىق جانە قالالىق اۋقىمداعى 250-دەن استام لاۋازىمدى تۇلعالار تارتىلدى، ولاردىڭ اراسىندا 39 اكىم مەن ولار­دىڭ ورىنباسارلارى بار", - دەگەن مالىمەت كەلتىرىلدى پرەزيدەنت جولداۋىندا.

مەملەكەت باسشىسى قورشاعان ورتانى قورعاۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلەرىنىڭ، ستاتيستيكا ءجو­نىندەگى اگەنتتىك ءتورايىمىنىڭ، ءتو­تەن­شە جاعدايلار جانە قورعانىس ۆيتسە-مي­نيستر­لەرىنىڭ، «قازاقستان تەمىر جولى» كومپا­نيا­سى باسقارما توراعاسىنىڭ، «قاز­مۇ­ناي­گاز»، «قازاتومپروم» كوم­پا­نيا­لارى پرەزيدەنتتەرىنىڭ ۇستىنەن قىل­مىس­تىق ءىس قوزعالىپ، جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعانىن مالىمدەدى.

ء"ۇش جىلدىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ەلىمىز الەم­دىك انتيكوررۋپتسيالىق رەيتينگتەگى كورسەتكىشىن بىردەن 45 ساتىعا جاق­سارت­تى. وسى يندەكس بويىنشا ءبىز بۇكىل تمد-دا ۇزدىك پوزيتسيادا تۇرمىز", - دەگەن پرەزيدەنت جولداۋىندا.

2012 جىلدىڭ 27 قاڭتارىنداعى "الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ - قازاقستان دامۋىنىڭ باستى باعىتى" جولداۋىندا پرەزيدەنت "جاڭعىرتۋدىڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى - سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى شەشۋشى كۇرەس" ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

سونداي-اق، جولداۋدا وسى باعىتتا جۇرگىزىلگەن ىس-ارەكەتتەردەن مەملەكەتتىك اپپاراتتا جەمقورلىق دەڭگەيى ەداۋىر قىسقارتىلعانى جانە  بۇل جونىندە حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ باعا بەرگەنى تۋرالى ايتىلدى.

وسىلايشا، جەمقورلىقپەن كۇرەسۋدىڭ جاڭا ستراتەگياسى ازىرلەنۋ كەرەكتىگى ايتىلىپ، ۇكىمەتكە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇردەلى باعدارلامانى ءۇش ايدىڭ ىشىندە دايىنداۋعا جانە ۇسىنۋعا تاپسىرما بەرىلدى.

الايدا تاپسىرما بەرىلىپ، جەمقورلىقپەن كۇرەس جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقانمەن، بۇل ماسەلە پرەزيدەنتتىڭ كەلەسى جولداۋىندا دا ايتىلماي قالعان جوق. 2012 جىلدىڭ 14 جەلتوقسانىنداعى "قازاقستان-2050" ستراتەگياسى - قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى" اتتى جولداۋىندا پرەزيدەنت "مەملەكەت پەن قوعام جەمقورلىققا قارسى كۇرەسەتىن ءبىر كۇش بولۋعا ءتيىس" ەكەنىن ەسكە سالدى.

"جەمقورلىق – جاي قۇقىق بۇزۋشىلىق ەمەس. ول مەملەكەتتىڭ تيىمدىلىگىنە دەگەن سەنىمدى سەتىنەتەدى جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە تونگەن  تىكەلەي قاتەر بولىپ سانالادى. ءبىز تۇپكى ماقساتىمىز – جەمقورلىقتى قۇبىلىس رەتىندە جويۋ ءۇشىن جەمقورلىققا قارسى زاڭنامالاردى جەتىلدىرۋ ارقىلى جەمقورلىقپەن كۇرەستى قاتتى كۇشەيتۋىمىز كەرەك", - دەگەن ەدى پرەزيدەنت كەزەكتى جولداۋىندا.

2014 جىلدىڭ 17 قاڭتارىنداعى "قازاقستان جولى – 2050: بىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق" اتتى جولداۋىندا پرەزيدەنت "اسا ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى  – سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى جاڭا ستراتەگيانى قالىپتاستىرۋ جانە ىسكە اسىرۋدى جالعاستىرۋ" ەكەنىن تاعى ءبىر مارتە اتاپ ءوتتى.

ال 2014 جىلعى 11 قاراشاشاداعى "نۇرلى جول – بولاشاققا باستار جول" جولداۋى مەن  2015 جىلدىڭ 30 قاراشاسىنداعى "قازاقستان جاڭا جاھاندىق ناقتى احۋالدا: ءوسىم، رەفورمالار، دامۋ" اتتى جولداۋدا جەمقورلىق ماسەلەسى ءسوز بولعان جوق. ەسەسىنە وسى ەكى جىلدا قازاقستاندا ەڭ شۋلى جەمقورلىق داۋلارى باستالدى. رەسپۋبليكا تاريحىندا ەكىنشى رەت پرەمەر-مينيستر "جەمقورلىققا قاتىسى بار" دەگەن ايىپپەن سوتقا تارتىلدى. بۇدان بولەك پاۆلودار وبلىسىنىڭ بۇرىنعى اكىمى مەن تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ ەكس-توراعاسى "جەمقورلىق داۋىنا" ءىلىندى.

پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ 2017 جىلعى 31 قاڭتارىنداعى "قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك" جولداۋىندا: ء"بىز ەلدەگى سىبايلاس جەمقورلىق دەڭگەيىن تومەندەتۋ باعىتىندا ەلەۋلى قادامدار جاسادىق. الايدا، باستى نازار كوبىنە سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ سالدارلارىمەن كۇرەسۋگە اۋدارىلىپ وتىر.

سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ سەبەپتەرى مەن العىشارتتارىن انىقتاپ، ولاردى جويۋ جۇمىسىن كۇشەيتۋ قاجەت", - دەپ مالىمدەدى.

ال وسى جىلعى جولداۋدا سوڭعى ءۇش جىلدا "جەمقورلىق داۋىمەن" سوتتالعاندار تۋرالى ناقتى مالىمەت كەلتىرىلدى.

"جەمقورلىقتىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان كۇرەس جالعاسا بەرەدى. كوپ جۇمىس ىستەلىپ جاتىر. سوڭعى 3 جىلدا عانا جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەر مەن مەملەكەتتىك كومپانيالاردىڭ باسشىلارىن قوسا العاندا، جەمقورلىق ءۇشىن 2,5 مىڭنان استام ادام سوتتالدى. وسى ۋاقىت ىشىندە ولاردىڭ 17 ميلليارد تەڭگە كولەمىندە كەلتىرگەن زالالى وتەلدى", - دەپ مالىمدەدى پرەزيدەنت ءوزىنىڭ جولداۋىندا.

مىنە، بۇل قازاقستاننىڭ 7 جىل ىشىندەگى "جەمقورلىق داۋىنىڭ" كورسەتكىشى. باسقا ستاتيستيكانى بىلاي قويىپ، پرەزيدەنت جولداۋىنداعى دەرەكتەردى ەسكەرسەك، 2009- 2011 جىل ارالىعىندا ەلىمىزدە 300-گە جۋىق ادام جەمقورلىق ىسىمەن سوتتالسا، 2014-2017 جىلدار ارالىعىندا سوتتالعاندار سانى 2,5 مىڭ ادامنان اسىپ وتىر. ارينە ەكى ۋاقىت اراسىندا ءبىر جىل ايىرماشىلىق بار. بىراق بايقاعانىمىزداي، 2011 جىلمەن سالىستىرعاندا 2017 جىلدى قوسا العاندا سوڭعى ءۇش جىلدا جەمقورلىق دەڭگەيى 6-7 ەسەگە وسكەنىن كورەمىز. ياعني جەمقورلىقپەن كۇرەس جۇمىستارى كۇشەيگەن سايىن وعان جول بەرەتىندەر سانى دا ارتىپ بارا جاتقانداي.

 “The Qazaq Times”