«ابۋ دابي پلازا» وقيعاسى بۇزاقىلىق پا، ۇلتارالىق قاقتىعىس پا؟

كۇللى مۇسىلمان جۇرتىنا ورتاق قاسيەتتى قۇربان ايت مەرەكەسىنىڭ ەكىنشى كۇنىندە، استانانىڭ التىن بولىگى سانالاتىن سولتۇستىك جاعالاۋدا سالىنىپ جاتقان «ابۋ دابي پلازا» كوپ قاباتتى عيماراتىنىڭ اۋماعىندا جۇمىس ىستەيتىن ۇندىستەر مەن قازاقتار اراسىندا توبەلەس بولعانى بەلگىلى. ءبىز بۇگىن قىركۇيەكتىڭ 2-ءسى كۇنى استانا حالقىن دۇرلىكتىرگەن وقيعاعا جانە وسىعان دەيىن ەلىمىزدە قازاق پەن وزگە ۇلت وكىلدەرى اراسىندا بولعان جاي عانا «بۇزاقىلىقتارعا» قىسقاشا توقتالامىز.

رەسمي اقپاراتتارعا سۇيەنسەك استانانىڭ ەڭ بيىك عيماراتى «ابۋ دابي پلازا» اۋماعىندا بولعان توبەلەسكە ەكى جاقتان 30-عا جۋىق ادام قاتىسقان جانە بۇل ەشقانداي ۇلتارالىق قاقتىعىس ەمەس جاي عانا «بۇزاقىلىق». بۇنى ەندى ۇلتارالىق قاقتىعىس دەپ ايتۋعا مۇلدە كەلمەيتىن دۇنيە ەكەنى بەلگىلى. ويتكەنى تىنىشتىعى مىزعىماس تولەرانتتى ەلدىڭ استاناسىندا ۇلتارلىق قاقتىعىستىڭ بولۋى مۇمكىن ەمەس. بىراق الماتى، وڭتۇستىك قازاقستان نەمەسە تاراز كوشەلەرىندە قازاق پەن شەشەن، قازاق پەن ۇيعىر، قازاق پەن تاجىك اراسىندا بولعان قاتارداعى بۇزاقىلىققا اتالعان قالالاردىڭ اكىمدەرى مەن مينيسترلەر بارمايدى دا. ال باس قالاداعى «ابۋ دابي پلازا» وقيعاسىنا قالا اكىمى اسەت يسەكەشوۆتەن باستاپ، اقپارات جانە كوممۋنيكاتسيا ءمينيسترى داۋرەن اباەۆقا دەيىن بىلەك سىبانا ارالاسادى. وزدەرى ايتقانداي، ءىشىپ العان ءۇندىس پەن كۇزەتشى اراسىندا بولعان بولماشى توبەلەسكە وسىنشاما دۇرلىگۋدىڭ نە قاجەتى بار؟ جاي عانا «بۇزاقىلىققا» بولا قاپتاعان پوليتسيا مەن ارنايى جاساق قىزمەتكەرلەرىن الىپ كەلىپ قۇرىلىس اۋماعىن قورشاپ تاستايتىنداي نە كورىندى؟ الدە استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى وسى ۋاقىتقا دەيىن ءىشىپ العان ءۇندىس كورمەگەن بە؟ ءجا قويشى، مۇمكىن يسەكەشوۆ مىرزا EXPO قوناقتارىنا كوپ ۇلتتى قازاقستاننىڭ وتباسىلىق جانجالىن كورسەتكىسى كەلمەگەن بولار. قانشا دەگەنمەن قازاقتىڭ قارا شاڭىراعى استانا قالاسىنىڭ اكىمى عوي. ونىڭ ۇستىنە اقورداعا دا جاقىن وتىر.

جالپى استانادا 30 ادام قاتىسىپ، 40 ادام ۇستالاتىن «بۇزاقىلىق» وقيعالارى وسى ۋاقىتقا دەيىن بولدى ما، بولمادى ما ول جاعى بىزگە بەلگىسىز. ءبىر بەلگىلىسى قالا اكىمى يسەكەشوۆ پەن اقپارات جانە كوممۋنيكاتسيا ءمينيسترى اباەۆ تۇسىنىكتەمە بەرگەن بۇل جولعى «بۇزاقىلىق»، بۇرىنعى «بۇزاقىلىقتاردان» وزگەرەك بولدى. سەبەبى بار قازاقتىڭ قارجىسى سالىنعان «EXPO-2017» حالىقارالىق كورمەسىنىڭ اياقتالۋىنا 7 كۇن قالعاندا ءىشىپ العان ءبىر ءۇندىس ەل ءيميدجىن تاس-تالقان ەتتى. شەتەلدەردەن استاناعا EXPO-نى كورۋگە اعىلىپ كەلىپ جاتقان تۋريستەر نە ويلايدى6 ونى ءبىر قۇداي بىلەدى.

شەتەلدىك قوناقتاردى، EXPO-نى، ەل ءيميدجىن بىلاي قويعاندا استانا قالاسىنا، جالپى قازاقستانعا سىرتتان جىلىنا نەمەسە ايىنا قانشا ەڭبەك كۇشى كەلەتىنىن ەسەپتەپ وتىرعان جان بار ما ەكەن جوعارى بيلىكتە. ءدال وسى «ابۋ دابي پلازا» عيماراتىن سالۋعا قانشا ءۇندىس كەلگەن، جۇمىس بەرۋشى تاراپ زاڭ شەڭبەرىندە قانشالىقتى جۇمىس جاساپ وتىر؟ ول جەردەگى جۇمىسشى قازاقتاردىڭ ۇلەس سالماعى قانداي؟ اسەت يسەكەشوۆ مىرزا ءىشىپ العان ۇندىستەر جايىندا ەمەس وسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرگەنى دۇرىس شىعار. ايتپەسە قازاقستاننىڭ قاق ورتاسىندا وتىرىپ ءبىر ۇندىسكە قاپتاعان قازاققا قارسى شىعاتىنداي نە كورىنىپتى؟ نەگىزىنەن قازاقستان ءيميدجىن جاتسا دا، تۇرسا دا ويلايتىن ەل بيلىگىنە وسىنداي جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بارلىعىن «تۇرمىستىق جاعدايداعى بۇزاقىلىققا» جابا بەرمەي، باردى بار، جوقتى جوق دەپ ايتىپ ۇيرەنگەن دۇرىس شىعار. ايتپەسە وسى ۋاقىتقا دەيىن الماتى وبلىسىنىڭ شەلەك، مولوۆودنوە، شەڭگەلدى اۋىلدارىندا، وڭتۇستىك قازاقستاننىڭ سارىاعاش اۋدانىندا، جامبىل وبلىسىنىڭ بۋرىلدى اۋىلىندا بولعان قازاق-ۇيعىر، قازاق-شەشەن، قازاق-تاجىك، قازاق-كۇرت اراسىنداعى جانجالدار دا قاتارداعى «بۇزاقىلىق» دەڭگەيىندە قارالدى.

دەگەنمەن، اتالعان وقيعالاردىڭ بارلىعىندا قازاق حالقىن وزگە ۇلت وكىلدەرى الدىنا جىعىپ بەرۋ فاكتىلەرى باسىم. سوڭعى ۋاقىتتا بولعان وسىعان ۇقساس كەز كەلگەن جاعدايدى الىپ قارايتىن بولساق قامالىپ، سوتتالىپ، ايىپپۇل تولەپ تەنتىرەپ جۇرگەن قازاقتار. وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ تەمىر توردىڭ ار جاعىنا كەتىپ جاتقانىن بايقامايسىز. بارلىعىنىڭ دا اعى اق، قىزىلى قىزىل. وسى جولعى «ابۋ دابي پلازادا» بولعان وقيعادان دا ۇندىستەر وڭاي قۇتىلاتىن ءتارىزدى. ويتكەنى 40-تان استام قازاقستان ازاماتى ۇستالعاندا قارسى تاراپتىڭ باسىنا كولەڭكە تۇسىرگەن جوق، استانالىق ءتارتىپ ساقشىلارى. ال قر باس پروكۋرورى جاقىپ اسانوۆ جۋرناليستەردىڭ «بۇزاقىلىق جاساعان ۇندىستەر ەلدەن دەپورتاتسيالانادى ما؟» دەگەن سۇراعىنا: «ونى سوت شەشەدى»، - دەپ قىسقا قايىردى.

قورىتا كەلگەندە "ابۋ دابي پلازادا" بولعان وقيعادان اقوردا ماڭىنداعى اتقا مىنەرلەر نە ءتۇيدى ول جاعى بەلگىسىز. بىراق بۇنداي جاعدايلاردىڭ بارلىعىن اسكەر كىرگىزۋ ارقىلى كۇشپەن باسا بەرۋ جاقسىلىققا اپارمايتىنى انىق. نە دە بولسا بۇرىن قازاقستاننىڭ استانادان شالعاي وڭىرلەرىندە بولاتىن مۇنداي وقيعالاردىڭ باس قالانىڭ قاق ورتاسىندا بولۋى ەل بيلىگىنە ساباق بولعان ءتارىزدى. اسەت يسەكەشوۆتىڭ وقيعا ورىنىنا بارىپ، ەلمەن تىلدەسۋى حالىقپەن بولعان ديالوگتىڭ تەك باسى عانا.

“The Qazaq Times”