وزبەكستان بەلسەندىلەرى كارىموۆا قارجىسىن ەلگە قايتارۋ ءۇشىن «قازاقگەيت» تاجىريبەسىن پايدالانباق

سوڭعى ايلاردا وزبەكستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى يسلام كارىموۆتىڭ قىزى گۇلنارا كارىموۆانىڭ ميللياردتاعان دوللارلارى ماڭىنداعى شۋ باسىلار ەمەس. وزبەكستان ەكس-حانشايىمىنىڭ الەمنىڭ 12 ەلىندەگى قارجىسىنا كىمدەر تالاسىپ ءجۇر؟ كارىموۆانىڭ قارجى قورجىنىنا اقش-تىڭ قانداي قاتىسى بار؟ بۇگىن ءبىز وسى جانە وزگەدە سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ كورۋگە تىرسىتىق.

گۇلانارا كارىموۆانىڭ باسىنان باعى تايىپ، اكەسى يسلام كارىموۆ دۇنيەدەن وزعالى ونىڭ باتىس ەلدەرىندەگى بانك شوتتارىنداعى بۇعاتتالعان ميلليارد دوللارىنا تالاس ءجۇرىپ جاتقانى بەلگىلى. باستاپقىدا بۇل تالاس رەسمي تاشكەنت پەن اقش بيلىگى اراسىندا جۇرگەن بولسا، ەندى وعان ءوز كەزىندە كارىموۆتەن قىسىم كورگەن شەتەلدەردە قاشىپ جۇرگەن ءبىر توپ ساياساتكەرلەر مەن قۇقىق قورعاۋشىلاردا ارالاسا باستادى. ولار يسلام كارىموۆ پەن گۇلنارادان كورگەن جابىرلەرىنىڭ ەسەبى رەتىندە وزبەكستاننىڭ ەكس-حانشايىمىنىڭ قارجىسىنا ورتاقتاسقىسى كەلەتىندەرىن اۋىق-اۋىق ايتىپ، حالىقارالىق ۇيىمدارعا حات جولداۋ ارقىلى ءبىلدىرىپ ءجۇر.

وزبەكستاندىق ساياساتكەرلەر مەن قۇقىق قورعاۋشىلار گۋگۋشانىڭ ميللاردىن 2003 جىلى «قازاقگەيت» داۋىندا اقش، قازاقستان بيلىگى جانە ازاماتتىق بەلسەندىلەر كەلىسىپ قۇرعان «بوتا قورى» سىندى قور قۇرۋ ارقىلى قايتارىپ العىسى كەلەدى. ول كەزدە قازاق بەلسەندىلەرى «قازاقگەيت» داۋىمەن اقش بانكتەرىندە بۇعاتتالىپ قالعان 78 ملن دوللاردى «بوتا قورى» ارقىلى اقش-تىڭ قاداعالاۋىمەن قازاقستان حالقىنىڭ يگىلىگىنە پايدالانۋ ءۇشىن ەلگە قايتارىپ العان بولاتىن. بىراق وزبەكستان بەلسەندىلەرىنىڭ جاساپ جاتقان بۇل قادامدارىنان ءدال سونداي ناتيجە شىعادى دەپ ايتۋ وتە قيىن. سەبەبى وزبەك بەلسەندىلەرى بۇل باستامالارىن قازاقستانداعىداي جۇرتشىلىق تالقىسىنا سالىپ، ەلدىڭ زيالى قاۋىمى مەن ازاماتتىق بەلسەندىلەرىنىڭ اۋىزىمەن سويلەتكەن جوق. ونىڭ ۇستىنە اقش بۇل قارجىنى وزبەكستانعا قايتارۋ ءۇشىن رەسمي تاشكەنتكە ءوزىنىڭ تالاپتارىن قويۋى مۇمكىن. ول تالاپ اقش-تىڭ ورتالىق ازياداعى گەوساياسي مۇددەلەرىنە بايلانىستى دەگەن دە اقپارات بار. اقش-تىڭ قىرعىزستانداعى ماناس اسكەري بازاسىن بىشكەككە قايتارىپ بەرگەننەن كەيىن، اۋعانستانعا اسكەر مەن قارۋ-جاراق تاسمالداۋى قيىنداعانى بەلگىلى. سول سەبەپتى اقۇي تاشكەنتكە گۇلنارانىڭ ميللياردىن قايتارۋ ءۇشىن وزبەكستان اۋماعىنان اۋەجاي نەمەسە اسكەري بازا سۇراۋى مۇمكىن.

ال اقش-تىڭ بۇل تالابىنا شاۆكات ميرزيەەۆتىڭ كەلىسۋى ەكىتالاي. ويتكەنى ول بيلىك باسىنا كەلە سالىسىمەن ماسكەۋگە بارىپ، ۆلاديمير پۋتينمەن كەزدەسىپ، ءوزىنىڭ يسلام كارىموۆتەي جابىق ەسىك ساياساتىن ۇستانبايتىنىن بايقاتقان. ەگەر گۇلنارا كارىموۆانىڭ ميللياردى ماڭىنداعى جاعداي وسىلاي قاراي ءوربيتىن بولسا، وندا ول قارجى وزبەكستان ەلىنە جاقىن ۋاقىتتا قايتپايدى دەگەن ءسوز.

“The Qazaq Times”