اقش يادرولىق قۋاتىن جاپپاي دامىتۋدى قولعا الىپ وتىر

اقش-تىڭ يادرولىق ارسەنالىن تولىقتاي جاڭارتۋ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرعانىنا 5 جىل بولدى. سونداي-اق، يادرولىق قارۋدى جەتكىزۋشى ۇشاق، سۋاستى كەمەسى، زىمىرانداردا باعدارلاما ىشىندە قامتىلعان. قۇراما شتات پەن سولتۇستىك كورەيا اراسىنداعى شيەلەنىس كۇشەيگەن تۇستا، اقش پرەزيدەنتى ترامپ يادرولىق قۋاتتى جاڭارتۋ جاڭا بايانداماسىنان كەيىن، باعدارلامانى 30 جىلعا دەيىن جالعاستىرۋدى جولعا قويدى. جوسپاردى ورىنداۋ قۇنىن باستاپقى ەسەپ بويىنشا 1 ترلن اقش دوللارىن ءبولۋدى ۇيعاردى. بۇل تۋرالى «The Wall Street Journal» باسىلىمىنىڭ ونلاين قىزمەتى ەگجەي-تەگجەيلى جازدى.

ترامپ ءوزىنىڭ Twitter پاراقشاسىندا، ءوزىنىڭ پرەزيدەنت رەتىندە العاشقى بەرگەن پارمەنىنىڭ ءبىرى يادرولىق ارسەنالدى دامىتۋ ەكەنىن ايتقان بولاتىن. قازىر اقش يادرولىق ارسەنالىن وتكەن كەز-كەلگەن ۋاقىتتا دا قۋاتتى ەتۋگە قۇلشىنۋدا.

اقش يادرولىق ارسەنالىن جاڭارتۋ باعدارلاماسى پرەزيدەنت وباما تۇسىندا باستاپ قولعا الىندى. 2010 جىلى وباما ۇكىمەتى رەسەي مەن اقش اراسىنداعى «جاڭا ستراتەگيالىق شابۋىل قارۋلارىن قىسقارتۋ تۋرالى شارت» كەلىسىمەن قول قويدى. بۇل كەيىن رەسپۋبليكاشىلداردىڭ قولداۋىنا الماستى.

ال، اقش-تىڭ يادرولىق ارسەنالدى دامىتۋ باعدارلاماسى استە يادرولىق وق تۇمسىقتاردىڭ سانىن كوبەيتۋ ەمەس ەدى. سولاي بولا تۇرسا دا اقش يادرولىق وق تۇمسىقتارىنىڭ سانى سولتۇستىك كورەيادان الدە قايدا كوپ ەكەنى انىق. ناۋرىز كەزىندە ۋشىققان اقش-سولتۇستىك كورەيا ماسەلەسى كەزىندەگى، اقش قورعانىس تاراۋلارى جاساعان مالىمدەمەدە سۋاستى قايىقتارى مەن شابۋىلشى ۇشاقتارىنا تيەلگەن 1400-دەن استام يادرولىق وقتۇمسىقتارىنىڭ بار ەكەنى ايتىلعان.

ۋاشينگتونداعى پارتيادان تىس زەرتتەۋ ۇيىمى «قارۋ-جاراققا باقىلاۋ قاۋىمداستىعى» كورسەتكەن دەرەكتەرگە نازار اۋدارعاندا، سولتۇستىك كورەيادا شامامەن 10 يادرولىق وقتۇمسىق بار.

قاڭتار ايى كەزىندە، ترامپ ءوزىنىڭ پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىلىگىن تاپسىرىپ الۋدان بۇرىن، اقش-تىڭ يادرولىق قۋاتىن ارتتىرۋعا باستاماشىلىق جۇمىستارىن قولعا العان. بۇل ۇكىمەتتىڭ اقش-تا قابىلدانعان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ساياساتىنداعى يادرولىق قارۋدىڭ ءرولىن قايتا قاراۋعا جانە جاڭارتۋعا ارنالعان قالىپتى ءىس-قيمىل بولىپ تابىلعان. سونىمەن بىرگە، يننوۆاتسيالىق يادرولىق ارسەنالداردى كونگرەسكە زاڭنامالىق بەكىتۋىن تالاپ ەتكەن.

ستراتەگيالىق جانە حالىقارالىق زەرتتەۋلەر ورتالىعىنىڭ (Center for Strategic and International Studies) قورعانىس بيۋدجەتىن تالداۋ ءبولىمىنىڭ ديرەكتورى تودد حارريسوننىڭ (Todd Harrison) ايتۋىنشا، وسى ۋاقىتقا دەيىن، بۇرىنعى ۇكىمەتتەر يادرولىق قارۋ جاڭعىرتۋ باعدارلاماسىندا كەز-كەلگەن ءىرى وزگەرىستەردى قولعا العان ەمەس. شىن مانىسىندە، بۇل باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ، ترامپ ايتقانداي، 6 نەمەسە 7 ايدا جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىن ەمەس ەكەن.

وباما ۇكىمەتى مەن رەسپۋبليكاشىلدار پارتياسىنىڭ باستاماسىمەن كونگرەسس باستاپقى جوبا جوسپارىن 2031 جىلعا دەيىن دەپ بەكىتتى. بۇل ءۇش نەگىزگى باعىتقا بولىنگەن. ياعني، اۋەدە بومبىلاۋ، سۋ استىنان اتىلاتىن جانە جەر استىنان اتىلاتىن بالليستيكالىق زىمىراندارعا قوندىرىلعان يادرولىق قارۋلاردى دامىتۋ. بۇدان تىس سۋ جانە قۇرلىقتا بىردەي اتىلاتىن قاناتتى زىمىرانداردى دامىتۋ باعدارلاماسى دا مۇنىڭ ىشىنە كىرەدى.

“The Qazaq Times”