Soltüstik Koreya, yadrolıq sınaq. Foto: dailystar.co.uk.

AQŞ-tıñ qorğanıs ministri Jeyms Mattis (James Mattis)  ötken aptanıñ soñında Soltüstik Koreyağa aşıq äri qatañ eskertu jariyalağan bolatın. Ol sözinde:  «AQŞ-qa jäne AQŞ-pen odaqtas elderge qaratılğan ärqanday şabuıldarğa iri kölemde äskeri toytarıs beremiz. AQŞ Soltüstik Koreya sındı osı bir eldiñ külin kökke wşırudı qalamaydı. Degenmen de,  bizde mwnday soraqılıqtı tizgindeytin köptegen talğamdar bar», – dedi. Mwnday zildi bayandama jasaudıñ aldında ol AQŞ prezidenti Donal'd Tramp basqarğan memlekettik qauipsizdik isteriniñ şwğıl jinalısında bolğan. Bwl jinalıs Soltüstik Koreyanıñ altınşı ret jasağan kölemdi äri qauipti ballistikalıq zımırandar sınağına baylanıstı aşılğan. 

Mattis jasağan bayandamada,  odaqtas elder retinde Japoniyanıñ,  Oñtüstik Koreyanıñ qauipsizdigine selkeu tüsetin bolsa şara qoldanuğa äzir ekenin jetkizdi. Äri AQŞ bwl qadamğa barsa,  jay ğana söz emes,  asa qatañ türde äskeri äreket jasaytının qaday ayttı. Sonday-aq,  ol Soltüstik Koreyanıñ AQŞ jäne onımen odaqtas elderiniñ sözin tıñdauın,  BWW Qauipsizdik keñesiniñ şekteulerin qatañ orındauın ümit etti.

Osıdan bwrın prezident Tramp Soltüstik Koreyanı  «aqımaqtar eline»  balap,  Qıtay men Oñtüstik Koreyanı da osı bir aqılsız elge eşqanday sayasi şara qoldana almadı dep jazğırğan edi. KHDR-dağı yadrolıq qarudıñ mäselesi qayta üdegen twsta,  AQŞ ükimeti atalğan eldiñ ekonomika qaynarın üzip tastauğa qwlşınıs tanıtqan. Aq üy biligine kelgenine wzaq bola qoymağan Tramp jöninen alğanda,  tübektegi teketires halıqaralıq eñ özekti problemağa aynalğan bolatın.

AQŞ,  Wlıbritaniya,  Franciya,  Japoniya jäne Oñtüstik Koreya BWW Qauipsizdik keñesine ötiniş jazıp,  düysenbi küni Soltüstik Koreyanıñ yadro mäselesi jöninde aşıq şwğıl jinalıs aşudı talap etken. Jeksenbi küni Donal'd Tramp Twitter paraqşasında «Soltüstik Koreyanıñ ärbir äreketi asa qaterli» dep olardı adamzattıñ jauına balaytının jazğan. Qıtay men Oñtüstik Koreya eli osı qaterli äreketke barğan memleketti tizgindeu jolında bizben selbespey otır degen sının da emeksitedi, Aq üy basşısı. Osıdan keyin,  Soltüstik Koreyanıñ är elmen bolğan sauda qatınasınıñ jolın üzbekşi ekenin de paraqşağa jazdı.

AQŞ-tıñ Qazına departamenti (Steven Mnuchin)  de prezidenttiñ közqarasın qwptaytının,  sankciyanı tipti de küşeytu arqılı tebininen qaytpay kele jatqan tentek eldi tektep qoyu kerektigin köp ret tilge tiek etti. Ol bwl pikirin “Fox News” arnasında bildirgen edi.

Soltüstik Koreyanıñ sauda seriktesteri Qıtay,  Resey,  Ündistan qatarlı elder sanaladı.

Donal'd Tramp pen qorğanıs ministrı Jeyms Mattistiñ bastamasın AQŞ-tağı joğarı lauazımdı köptegen twlğalar da qoldap otır. Olardıñ qatañ pikiri tek el işinen emes,  Oñtüstik Koreyanıñ da mañızdı adamdarınan qoldau tabuda. Oñtüstik Koreyadan Çong Va Dey AQŞ-pen kelisim üstelinde otırıp,  Tübekti yadrosızdandıru soğısına dayındaluğa nietti ekenin jetkizgen.

Osı aydıñ soñına ala Birikken Wlttar Wyımı keleli keñes aşıp, onda älemniñ är elinen kelgen basşılar söz söyleydi dep kütilude. Jospar boyınşa 19 qırküyek Donal'd Tramp sol minberde tübek mäselesi jöninde bayandama jasaydı eken. Japoniya men Oñtüstik Koreya BWW-da aşılatın osı jinalıstı kütip otırmay-aq,  AQŞ pen birge türli deñgeydegi selbestikter jasauğa dayın ekenin bildirude. Qalay degenmen,  BWW minberine Kim Joñ Un-nıñ şığa qoyuı ekitalay.

Al,  Soltüstik Koreya aspan astın alañdatqan altınşı retki ballistikalıq zımırandar sınağın sätti ötkizgenin habarlap otır . Jer astındağı dümpui dünieniñ zäresin alğanın ülken jetistikke balaytının jazadı.

Oñtüstik Koreyanıñ memlekettik keñesiniñ Qauipsizdik ister törağası Kim YAñ Vudıñ (Kim Young-woo) mälimdeuinşe,  Soltüstik Koreya jasağan jarılıs sınağınıñ salmağı 100 mıñ tonnadan asadı,  ol atalğan eldiñ bwdan bwrınğı sınaqtarınıñ on esesinen de asıp tüsedi. Tipti,  1945 jılğı AQŞ -tıñ Japoniyada jarğan bombasınıñ bes esesine teñ keledi.

Älem halqın alañdatqan zımırandar sınağın altınşı ret asa iri kölemde jasağan Soltüstik Koreyanıñ aqılğa sıyımsız äreketine sayasi sarapşılar san türli boljamdar aytuda. Degenmen,  bastapqıda,  arğı-bergi qwrlıqtağı elderdiñ nazarına asa iline qoymağan edi. Onsızda qwlaq üyrengen atı şulı tübek mäselesi alğaşında körşilerden alıs memleketterdi qorqıta qoymağan. Alayda,  altınşı retki sınaq adamzat tarihında asa auır qaupimen qay eldi bolmasın qorqınış älemine jeteleude.

Ädilet Ahmetwlı

“The Qazaq Times”