As üyde şay işip, jurnal körip otır edim, kenet üy işinen qızımnıñ:

– Äke! – degen dauısı estildi. Men oğan:

– Ne boldı? – dep dauıstadım.

– Tez kel!

– Ne jwmıs?

– Jwmısım bar!

Jwmısı bolsa barayın dep, bölmege kirgenimde qızım eki jwdırığımen jağın tayanıp, jerde ekpetinen kitap körip jatır eken. Qarasam Kiplingtiñ balalar ertegileri jinağı bolıp şıqtı.

– Au, ne jwmıs?

– Äke, ölu degen ne ?

– O, bärekeldi. Mınanıñ sözin qara! Sen osını sözsiz bilgiñ kele me?

– Iä, kitapta bir jılan turalı aytıptı. Onıñ atı Klayt eken. Ol «ölim mına menmin, öludiñ mänisi ne» depti.

– Ölu degen adamnıñ nemese kez-kelgen hayuannıñ öluine qaratıladı.

– Onda ölu degen ne?

– Aytalıq, bir adam ömir sürkisi kelmese, iä auır nauqasqa kiriptar bolsa, qartaysa nemese basqa bireu wrıp öltirse.

Men osınday ayanıştı da, meyirimsiz tolıp jatqan sözderdi ayta kelip, şamamnıñ kelisinşe birtürli samarqau pişinmen:

– Qorıqpa qızım, qorqatın däneñe joq, biz bärimizde öletin bolamız, – dedim.

Büytpegende qayteyin? Mümkin eñ jaqsısı tötesinen qoyıp qalmay, äzil-qaljıñğa aynaldırıp jibergen jön bolar. Nemese, mısalı, seniñ bwnı oylauıña äli erte degen siyaqtı birer auız uağız aytıp qoysam qwtılar ma edim älde? Onda säbidiñ miına tüsiniksiz de üreydi bir äser qalıp qoymay ma? Men qayterimdi şınında, bilmey qaldım.

Qızımnıñ közi alaqanday bolıp, äñki-täñki tüsinbegen beynemen:

– Onda adam qayta tirlik ete almay ma? – dep swradı.

– Tirlik ete almaydı.

– Odan soñ şe?

– Odan soñ degeniñ qalay?

– Onda, adam keyin qaytıp ketedi?

– Eşteñe de bolmaydı, tek ülken adamğa aynaladı. Seniñ esiñde me? Daçadağı kezimizde bir jolı sen bir köbelek wstap aldıñ da onı qolıña salıp, qattı qısıp jiberdiñ. Söytip ol qaytıp wşa almaytın bolıp qaldı. Äsili ol tiri edi. Biraq, sen öltirip tastadıñ, ol öli köbelekke aynaldı.

Qızım eşteñe demey otıra ketti, kitabın jauıp qoyıp, oylı küyde terezege qaradı. Artınan ol baysaldı pişinmen, beyne meniñ qalay jauap beretinimdi aldın-ala bilip alğan kisişe:

– Adam da osılay bola ma? – dep swradı.

– Iä, solay boladı.

– Adam ölgennen keyin tağı qanday küyge tüsedi?

– Jwrt onı jerge kömedi, nemese arnaulı dayındalğan meşke salıp örtep jiberedi.

Ol tağı da ünsiz oylanıp otır.

– Barlıq adam öleme me? Adam mäñgi jasaydı, mäñgi ölmeydi deu mümkin emes qoy, solay ma?

– Solay, mümkin emes.

– Onda sen de ölesiñ be?

– Iä, men de ölemin.

– Şeşem de öle me?

– Öledi.

– Men de ölemin be?

– Ölesiñ, biraq sen öte wzaq jasaysıñ. Erjetesiñ, eseyesiñ, balalı-şağalı bolasıñ, käri äjeyge aynalasıñ, sonan keyin barıp ölesiñ. Biraq, bwğan wzaq uaqıt kerek. Sondıqtan, tap qazir mwnday närselerdi oylap äure bolma...

Osını ayttım da men as üyge şığıp kettim, şının aytsam qaşıp qwtıldım.

Men tamaq istey jürip, manağı aytqan sözderim qızımnıñ sanasına zalaldı ma, joq pa? Mükin tipti qaterli bolıp jürmesin dep oyladım. İstegenderim dwrıs pa, älde kerisinşe esuastıñ isi me? Bwl jağı özime de anıq bolmay qaldı.

Qızımdı tamaqqa şaqırdım. Ol jügirip kelip mağan jabısa ketti. Men onı qwşaqtay aldım. Ol kişkene qolımen moynıma asılıp twrıp, entige sıbırlap söylep ketti.

– Endi bildim. Meniñ eresek adam bolğım kelmeydi. Erjetkim kelmeydi. Mäñgi säbi bolamın. Sonda mäñgi ölmeydi ekenmin. Meniñ oyım dwrıs  pa, äke?!

Men onı süydim de oğan:

– Älbette dwrıs, seniñ oylağanıñ öte dwrıs! – dedim. Onan soñ betaldı köytip:

– Degenmen tamaqtı qalay da jeuimiz kerek qoy... – dey berippin.

Audarğan: Wşqın ŞAYSWLTAN

«The Qazaq Times»