№843 saylau uçaskesi. 25 şilde 2021 jıl. Almatı oblısı, Talğar audanı, Alatau okrugi. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Almatı oblısı Talğar audanınıñ Policiya basqarması QT redakciyasınıñ tilşisi tüsirgen fal'sifikaciya jäne jurnalistik käsibi qızmetine jasalğan qısım jönindegi şağımdı qaraudan bas tartqan. 

25 şilde redakciya qızmetkerleri Talğar audanı Alatau auıldıq okrugine qarastı Qızıl-qayrat eldi mekenindegi saylau uçaskelerine barğan, 19 orta mekteptiñ ğimaratında ornalasqan 844-saylau uçaskesinde komissiya törayımı jurnalistiñ käsibi qızmetine kedergi jasauğa tırısqan. Sağat 19.11-de tilşi qızmettik kuäligin körsetip, redakciyadan berilgen jurnalistik tapsırmanıñ tüpnwsqasın tirkeuge komissiya müşelerine wsındı. Saylau uçaskesinde wyımdastıruşılardan özge saylauşılardıñ qatarı sirek. Byulleten' saluğa arnalğan jäşik şirek mölşeri de tolmağan. Osı mezette Facebook jelisindegi paraqşada tikeley efir jürgizip jürgen tilşi şaqırtu hatımen kelgen Aygül Idırıs Omarqızı esimdi saylauşınıñ öz atı-jöni twsına özge adamnıñ qolı qoylığanına kuä boldı. Saylauşı bwğan şamdanıp, renişin bildirdi de şaqırtu biletin tastap ketip qalğan.

«Anda otırğan qızdıñ özi şaqırtu äkep berip edi «keliñiz» dep. Endi kelsem, mınaday jağday. Meniñ ornıma qol qoyıp tastağan. Bwlay isteuge bola ma? Policeyge ayttım», – degen keyuana ökpelep, bir jağı kameradan tartınğan küyde uçaskeden şığıp ketti.

Däl osı siyaqtı jağdayğa redakciya qızmetkeri Qoyşıbek Mübarak ta kuä boldı. Byulletenin alar kezde saylauğa qatıspağan joldası Nwrbätima Baytwrsınqızınıñ  atı-jöni körsetilgen grafağa basqa bireudiñ qol qoyğanın añğarğan.

BAQ ökilderiniñ közinşe eki azamattıñ ornına byulleten'ge qol qoyılıp qoyğanı jönindegi jağdayğa policiya da, saylau komissiyası da eşqanday şara qoldanbadı. Zañbwzuşılıqtı qwjat jüzinde tirkeudiñ ornına saylau uçaskesiniñ törayımı Aygerim Esenova Bahıtqızı ğimarattıñ sırtında twrğan jurnaliske şüyligip, PTR testiniñ teris qorıtındısın talap etti.

Alatau auıldıq okrugi äkimi kandidatın wsınğan 6 ümitker:

    • Qasımov Qayrat Sağındıqwlı (44 jasta) – «Nur Otan» sayasi partiyasınan (uaqıtşa jwmıssız);
    • Smağwlov Mwkametali Darkenbaywlı (40 jasta) – «ADAL» sayasi partiyasınan («Bal-ANA 2017» JŞS-niñ şaruaşılıq meñgeruşisi);
    • Jündibaev Töleujan Düysentaywlı (53 jasta) – «Qazaqstan halıq partiyası» QB (zeynetker);
    • Mwhametqaliev Madiyar Mwhametqaliwlı (44 jasta) – Özin-özi wsınğan («Talgarirrigaciya» MKK direktorı);
    • Sağımbekwlı Abzalbek (48 jasta) – «Aq Jol» sayasi partiyasınan («Gauhar Tas» JŞS direktorı);
    • Seytov Azamat Serikwlı (46 jasta) – Özin-özi wsınğan («Birlik» ÖK direktordıñ orınbasarı).

Ol audandıq SK törağası Mwhit Düysebaevpen aulada twrğan tilşini telefon arqılı sırtqı dausın qosıp tildestirdi. Talğar audandıq saylau komissiyasınıñ törağası da jağday boyınşa tüsinikteme berip, dereu şara qoldanudan göri uçaskeden tıs jürgen tilşiniñ äreketin «zañızdıq» dep atap, uçaskege attatpauğa tırıstı. Törayım PTR testiniñ teris qorıtındısı joq tilşini ASK törağası kirgizbey jöninde bwyrıq bergenin jetkizdi.

Jurnaliske agressivti reakciya tanıtıp, käsibi qızmetine kedergi keltirgen jäne fal'sifikaciya faktisine köz jwma qarağan №844 saylau uçaskesiniñ komissiya törayımı Aygerim Esenova. 25 şilde 2021 jıl. Almatı oblısı, Talğar audanı, Besağaş auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Jurnaliske agressivti reakciya tanıtıp, käsibi qızmetine kedergi keltirgen jäne fal'sifikaciya faktisine köz jwma qarağan №844 saylau uçaskesiniñ komissiya törayımı Aygerim Esenova. 25 şilde 2021 jıl. Almatı oblısı, Talğar audanı, Besağaş auılı. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

– Bügin saylauğa qatısqan azamattardıñ sanın men nege sizge aytuım kerek? Tiisti organdarğa payız mölşerimen esebin ötkizip qoydım. ...Ne zañsızdıq... YAh'ya (öziniñ ornına qol qoyılğanına şağımdanğan azamattıñ biri – QT) ömir boyı konflikt izdep jürgen adam. Saylauda 12 jıl istep jürgen adam retinde aytayın. ...Endi qoya saladı ğoy. Jalğız sizde emes, saylau barısında şatasıp qoyıp ketken şığar. Är saylauda osınday eki-üş jağday bolıp twradı. Basqaşa qoyıp tastasa, onı sızıp tastamaydı ğoy. Kelgen adam qasına qoya saladı ğoy, – dedi uçaske törayımı Esenova.

Saylauğa qatıspağan jwbayınıñ ornına qol qoyıp tastağan degen Qoyşıbek Mübaraktiñ şağımın tıñdağan policiya eşqanday şara qoldanğan joq.

Saylau uçaskesinde birer sätke kirip, jağday jaylı tolımdı aqparat almaq bolğan, biraq äkimşilik kedergige wşırağan redakciya tilşisi audandıq jäne uçaskelik komissiya tarapınan şekteudiñ qwqıqtıq negizdemesi jetkilikti därejede tüsindirilmegendikten, audandıq policiya bölimi bastığınıñ mindetin atqaruşı S.Qwmabekovqa arız tüsirgen. Keşkisin sağat 20.35 şamasında policey Rinat Beksainov arızdı qabıldap aldı. Degenmen arada 24 sağat 6 minut ötkende, 26 şilde 20.41-de  redakciya tilşisine Elektrondı Ükimet portalınıñ operatorı 1414 nömirinen jauap keldi.

Onda «Ötinişiñiz boyınşa Talğar audanınıñ PB organda alğaşqı tekseru äreketterin jürgize otırıp, ötiniş tirkelip-qaraldı jäne şeşim qabıldandı: Qarausız qaldırılğan jäne nomenklaturalıq iste saqtaladı» delingen.

Saylau küni Qazaqstannıñ Halıq partiyasınıñ senimdi ökili äri bayqauşı Baqıt Jüsipov oqiğağa tolıqtay kuä bolğan. Onıñ esebinşe, 19.00-degi jağday boyınşa, saylaudıñ on ekinşi sağatında, şamamen 200 şaqtı saylauşı kelgen. Şu şıqqan 844-saylau uçaskesinde 2518 adam tirkelgen. Saylaudı baqılağan tağı bir senimdi ökil Qabibolla Seytekov «saylauşılardıñ qwqığı bwzılğanı jäne uçaskelik komissiyanıñ äreketsizdigin eleusiz» qaldırmaytının ayttı.

844-saylau uçaskesinde redakciya kuä bolğan jağdayda üş türli mäselege tap boldı. Olar:

  1. Saylau uçaskesi tizimindegi birneşe saylauşınıñ (Aygül Idırıs, Melikam YAh'ya, Nwrbätima Baytwrsın) ornına jalğan qol qoyılıp, byulleten'deri sırttay qoldanılğan. Redakciya kuä bolğan jağdayğa komissiya ne policiya tarapınan eşqanday äreket jasalmadı. Memlekettik qızmetkerler fal'sifikaciya faktisinen göri bar nazardı aulada jürgen jurnalistiñ PTR testi qorıtındısı nemese ekpe pasportı bolmauına audartuğa tırıstı. Komissiya törayımı tilşige dörekilik tanıtıp, «Basımdı qatırma!» degen pärmenmen uçaskege juıtpadı.
  2. Sağat 19.15-ke deyin jalpı tizimdegi 2518 saylauşınıñ şamamen 200-ge juığı qatısqan saylau uçaskesiniñ komissiyası qorıtındı hattamada 1964 adam kelgeni körsetilgen. 20.00-ge deyingi sırtqı esik auzında baqılap twrğan jurnalister 45 minutta 1,7 mıñnan asa adamnıñ nöpirlep kele qoymağanına senimdi.
  3. Saylau uçaskesi törayımı Aygerim Esenova BAQ ökiliniñ memlekettegi sayasi ömirdiñ eleuli oqiğasınan aqparat taratuına kedergi jasap, käsibi qızmetin şekteui jäne Talğar audandıq saylau komissiyasınıñ törağası Mwhit Düysebaev sındı basşılar zañda qılmıstıq jauapkerşilik közdelgen fal'sifikaciya faktisine beyjay qarap, bar nazardı «tilşimen küres spektakline» bağıttauı – köp kümändi oyğa jeteleydi. Jurnalistiñ tıyım turalı qwqıqtıq negizdemeni tanıstıru jönindegi swrauı da saylau uçaskesi komissiyası tarapınan jauapsız qaldı. Qızmettik-jeke kuäligi men redakciya tapsırmasın qatar wsınğan aqparat qwralınıñ ökiline jeti saylau uçaskesinde eş kedergisiz kirip-şığuına mümkindik berilip, zañbwzuşılıq boyauı bayqalğan uçaskede talap küşeye qoyğanı – zañ üstemdeginiñ alağwla, birizdi emes, köpstandarttı ekenin añğartadı.

Jartı sağatta 200 şaqtı byulletennen 2 mıñğa artqan №844 saylau uçaskesindegi «erekşe jäşik» jäne arızdı qabıldağanımen fal'sifikaciyağa şara qoldanbağan policey qızmetkeri. 25 şilde 2021 jıl. Almatı oblısı, Talğar audanı, Alatau okrugi. Foto: QT / Kültegin Aspanwlı

Redakciya habarlasqan Almatı oblısı äkimdiginiñ baspasöz qızmeti jäne oblıstıq saylau komissiyası törağası Timur Däuitov atalğan jağday boyınşa beyhabar ekenin, resmi swrau hat joldau qajettigin ayttı. OSK bwl jağday jöninde ünsiz. Qwzırlı organdardıñ eşbiri tüsinikteme bergen joq.

Redakciya tilşisi Almatı oblısında tap bolğan qısım Jambıl oblısı Şu audanında da qaytalandı. Öñirge issaparmen barğan QT jurnalisi Miyat Käşibaydı policey keşke qaray saylau komissiyasınıñ pärmenimen uçaskeden küştep quıp şıqqan.

25 şilde küni bıltır küzde Toqaev aytqan bastama negizinde respublikada audandıq mañızı bar qala, auıl, kent jäne auıl okrugteriniñ 730 äkimin saylau nauqanı ötti.  OSK mälimetinşe, 2 mıñnan asa kandidattıñ 1419-ı öz-özin wsınğandar, 878-i altı sayasi partiyanıñ atınan tüskender. Kandidattar işinde 1839 er, 458 äyel azamat bar. 730 eldi mekenniñ basşısın tañdau 1847 saylau uçaskesinde jüzege astı. Sonıñ birqatarı Almatı oblısınıñ Talğar audanı boyınşa äkim lauazımına saylau tört birdey auıldıq okrugtegi 23 saylau uçaskesinde ötti.

QT tilşisi aqparat taratqan 863-868 arasındağı altı saylau uçaskesindegi halıqtıñ qatısu belsendiligi 4,68%-dı körsetti. Al redakciya qızmetkerine kiruge tıyım salınğan ya käsibi qızmetine kedergi jasalğan jäne jete almağan uçaskelerde resmi hattamanıñ qorıtındısı «jwrttıñ  öte belsendi» bolğanına sendiruge tırısadı.

Resmi aqparatqa qarağanda, auıl halqınıñ saylauğa qatısu jağınan ŞQO 90,9% körsetkişpen alğa şıqsa, eñ tömengi orındı 66,5%-ben Almatı oblısı qanağat twttı. Täuelsiz sarapşılar men azamattıq bayqauşılardıñ pikirinşe, şınayı jağdayda esep bwl mölşerden birneşe ese kem bolğan.

Jergilikti saylau komissiyaları wsınğan derekter negizinde äzirlengen saylauşılar belsendiliginiñ payızdıq mölşeri. Foto: QazAqparat

Aqorda «sayasi modernizaciyanıñ jaña kezeñi» äri «demokratiyağa bastaytın ülken özgeris» dep atağan alğaşqı äkimderdi saylau körinisi ädettegidey jer-jerde fal'sifikaciya, tilşilerge kedergi jasau jağdayımen örnekteldi. Jeli qoldanuşıları bwl jolğı saylaudıñ öte bäseñ sipatta, aqparattandıru jağı kemşin bolğanın köp jazdı.

“The Qazaq Times”