Beyjiñdegi kezdesu. Foto; VOA.

AQŞ pen Qıtay qarım-qatınası şielenisip twrğan twsta, AQŞ memlekettik hatşısı Pompeo Şığıs Soltüstik Aziyadağı tört elge resmi saparmen bardı. Sapardıñ soñğı beketi bolğan Beyjiñdegi kezdesulerge älem aqparat qwraldarı basa nazar audardı. Sebebi, Pompeo Beyjiñ saparında AQŞ-Qıtay arasındağı şielenisti jeñildetu joldarın izdeydi dep kütilgen. Jwrt kütkendey bwl eki el arasındağı eñ bir pikirtalas pen kereğarlıqqa tolı kelissöz boldı. 

Alayda, Beyjiñge barğan Pompeonıñ aldınan Qıtay basşısı Şi Jinpiñ qarsı ala şıqpadı. Tek, Qıtay SİM basşısı Uañ Iy arasında kelissöz ötti. Bwl kelissöz de AQŞ pen Qıtay arasındağı eñ bir qayşılıqqa tolı, qarsı pikirler, bir-birin aşıq ayıptaular qarşa borağan kezdesu boldı.

Pompeo kezdesu kezinde Qıtay sırtqı ister ministri Uañ Iyge AQŞ-tıñ Qıtaydağı adam qwqıqtarınıñ taptaluına jäne Oñtüstik Qıtay teñizindegi äskeri qadamdarına eleuli alañdauşılıq bildiretinin jetkizdi. Ol Uañ Iy mırzağa: «Bwl jöninde bizde eleuli pikir ayırmaşılığı bar», – dedi.

Köptegen eldegi ıqpaldı aqparat qwraldarı Uañ Iy men Pompeonıñ kezdesu kezinde qalıptı diplomatiya tilimen emes,  qarapayım sözderdi köbirek qoldanğanına nazar audardı.

Uañ Iy AQŞ tarabın Qıtaymen sauda qaqtığısın şielenistire tüsuge tırıstı dep jazğırdı. Sonımen qatar, Qıtay-AQŞ arasındağı eñ näzik taqırıp sanalatın Tayuan (Tayvan') mäselesin de ortağa salıp, Uaşingtonnıñ Tayuanmen ara qatınası Qıtaydıñ negizgi müddelerine ziyan keltirdi degen pikirin bildirgen. Beyjiñ tarabı Tayuandı öz provinciyası retinde tanidı. Degenmen, Tayuannıñ derbestikke degen wmtılısı toqtausız jalğasıp keledi. Eger, Qıtay tarabı Tayuandı küşpen özine qaratuğa tırısatın bolsa, Qwrama Ştattıñ Tayuanğa bolısatını belgili.

Esteriñizde bolsa, Pompeonıñ Beyjiñ saparınan bwrın AQŞ vice-prezidenti Qıtaydıñ Oñtüstik Qıtay teñizindegi äskeri qadamdarı, eldegi azamattardıñ qwqığınıñ taptaluı, Tayuanğa qısım körsetu jäne AQŞ-tağı saylau nätijesine aralasuın  ayıptağan bolatın. Bwl Tramp taqqa şığannan bergi AQŞ-tıñ Beyjiñge bağıttağan eñ qatañ ayıptauı bolatın.  Pompeomen bolğan kelissözge jäne onı qarsı aluğa Mayk Penstiñ Qıtay turalı pikirleri ülken äser etkeni anıq.

Pompeonıñ Beyjiñde düysenbi küni ötken kezdesuinen keyin, AQŞ ükimeti jariya etken bir qwjatta: «Pompeo Beyjiñde Oñtüstik Qıtay teñizi mäselesi jäne Qıtaydağı adam qwqığı mäselesin aşıq talqığa saldı jäne Tayuan bwğazınıñ eki jağalauınıñ beybitşiligi asa mañızdı ekenin ayttı», – dep jazğan.

Taraptar arasındağı eñ näzik taqırıptardağı kezektesken ayıptaularğa qaramastan, Pompeo men Uañ Iy eki eldiñ ıntımaqtastığın tereñdetu turalı da keñesken. Qıtay SİM basşısı sözinde: «Qıtay men AQŞ üşin äli de ıntımaqtasu jolın tañdap, qaqtığıstı boldırmauğa tırısu kerek», – degen.  Uañ Iydiñ kezdesudegi bwl sözderine taldau jasağan sarapşılar, Qıtaydıñ eñ bastı alañdaytın mäselesi AQŞ-pen bolğan sauda qaqtığısı dep körsetedi. Äri olar AQŞ-tıñ qaqtığıstı toqtatu şeşimine tübi bir keledi dep senip otır dep qaraydı.

Degenmen, Pompeo men Uañ Iy arasındağı kelissözden keyin Soltüstik Koreyanıñ yadrolıq qarusızdanuı mäselesinde taraptar ortaq pikirge kele aldı. Qıtay biligi Korey tübegin yadrolıq qarudan arıltuğa qoldau körsetetinin añğarttı. AQŞ Memlekettik departamenti bwl turalı mälimdemesinde: «Qıtay Qwrama Ştattardıñ Soltüstik Koreyağa qısım tüsire otırıp, onıñ yadrolıq qarudan bas tartuın jedeldetuine kömektesetin bolsa, onda Soltüstik Koreyanı jarqın bolaşaq kütip twrğanına uäde etemiz», – degen.

Ärine, qayşılıqtardıñ üsti-üstine qabınday beruin eki ükimettiñ de qalamaytını anıq. Bwl arada Beyjiñ men Uaşington kimniñ aldımen «keşirim swrauına» köbirek män beretin sekildi. Bwl qayşılıqtar tez arada şeşile qalmaytını da anıq. AQŞ-tağı saylau ötkenge deyin, tipti odan arıda jalğasın taba berui mümkin. Üytetini, qazirgi eki el arasındağı qayşılıq taraptardıñ tübirli müddesine, wstanımdarına, damu bağıttarına sayatın mäseleler.

“The Qazaq Times”