Saud Arabiyasınıñ taq mwrageri vahabizm turalı şındıqtıñ betin aştı

Ötken aptada Saud Arabiyasınıñ hanzadası Mwhammed bin Salman AQŞ-tıñ tanımal basılımdarınıñ birine swhbat berip, Tramptıñ küyeu balası, Aq üydiñ keñesşisi Jared Kuşnermen qwpiya baylanısınıñ bar ekeni turalı mälimetti teriske şığardı. Uaşingtondağı (Vaşington) 4 kündik saparınıñ soñğı küninde The Washington Post basılımınıñ swhbatın qabıldap, Yemendegi soğıs mäselesinen tartıp, Tayau Şığıstağı beybitşilik procesi, Iran jäne ondağı reformalar, adam qwqıqtarı men Saud Arabiyasınıñ yadrolıq josparları qatarlı taqırıptarda pikir bölisken.

«Mwnday qarım-qatınastıñ biz üşin eşqanday paydası joq jäne bolğan emes», – dep mälimdedi ol «Uaşington Post» (The Washington Post) basılımınıñ redaktorları jäne jurnalisterimen kezdesude. Ol osı arqılı AQŞ-tıñ aqparat keñistigine tarap ketken «Kuşner Saud Arabiya hanzadasınıñ qaltasında» degen aqparattı joqqa şığardı. Äri, Kuşnerdi Saud Arabiyasınıñ  müddesine paydalanadı degen sözderdi aqılğa sıymaytın närse dep bağaladı. Ol jäne Saud Arabiyasındağı sıbaylas jemqorlıqqa qarsı küreste Kuşnerdiñ kömegine süyengenin de jasırmağan. Tek, bwl Saud Arabiyasınıñ işki mäselesi ekenin eskertken.

Hanzada Mwhammed Kuşnermen dos jäne seriktes retinde jwmıs istep kelgenin, tek ol ğana emes AQŞ vice-prezidenti Mayk Pens jäne Aq üydiñ birqatar lauazımdı twlğalarımen de jaqsı qarım-qatınas ornatqanın aytqan. 32 jastağı Mwhammed bin Salman Saud patşalığınıñ taq mwrageri äri eldiñ Qorğanıs ministri. Ol Qwrama Ştattağı saparında prezident Tramppen, birqatar kongresmendermen jäne Pentagon basşısı Jemis Mettispen kezdesude bolğan.

Degenmen, onıñ AQŞ-tağı saparınıñ bastı bağıtı – Boston, N'yu-York, Sietl, Silikon alqabı, Los-Andjeles jäne H'yuston qalaları bolmaq. Ol osı saparı arqılı AQŞ-tıñ öz eline degen senimin arttırıp, AQŞ ğılım-tehnikasınıñ kömegine süyene otırıp, ul'tra-konservativti Saud patşalığına reforma jasau. Prezident Tramp Saud Arabiyası hanzadasımen kezdesu kezinde, Saud Arabiyasına äskeri tehnikalar men basqa da önimderdi satıp beru jäne investiciya kölemin wlğaytudı közdeytinin bildirdi.

Saud Arabiyasında jaña atom elektr stansalarınıñ komponentterin twrğızu isinde AQŞ-tıñ bastı bäsekelesi retinde Qıtay men Reseydiñ bar ekeni anıq. Arab hanzadası CBS arnasına bergen swhbatında, bwl taqırıp turalı ayta kelip, eger Iran yadrolıq qaru jasap şığarsa, Saud Arabiyası da  yadrolıq qarudı öndiretinin atap ötken.  Al, «Uaşington post» basılımındağı swhbatında, Saud Arabiyası öz uranın bayıtıp, paydalanuğa qabletti bola twra özge elderden satıp alıp otıruı orınsız degen oyın jetkizgen. Ol sözinde: «Saud Arabiyası älemdegi uran qorınıñ 5 payızınan astamına ie. Onı özimiz paydalana almaytın bolsaq, demek bwl bizge mwnaydı da paydalanba degenmen birdey», – degen.

Mwhammed Tayau Şığıstağı ekonomikalıq ösu perspektivaları turalı da pikir bölisken. Onıñ aytuınşa, eger qazir älemde şeşuge tiisti bir mäsele bar desek, ol – Europa mäselesi. Bwl qatarlı mäseleniñ biri Izrail'-Palestina tartıs. Tramp öziniñ küyeu balasına osı mäseleni şeşudiñ beybitşilik josparın dayındauğa tapsırma bergen. Mwhammed pen Kuşner arasındağı kezdesude de bwl taqırıp söz bolğan. Arab hanzadasınıñ aytuınşa, Aq üydiñ josparı dayın bolğannan keyin, Kuşner Saud Arabiyası bastağan jetekşi arab elderinen kömegine jüginedi. YAğni, AQŞ-tıñ beybitşilik josparına Palestinanı köndiruge şaqırmaq. Tramptıñ Ierusalimdi Izrail' astanası dep moyındauı Arab elderi jetekşilerine birqatar qiındıqtar tuğızğanı şın.

Arab hanzadası Yemendegi soğıs turalı toqtalıp, ondağı jağdaydı retke salu üşin barlıq mümkindikti paydalanıp jatqanın jetkizgen. Alayda, Adam qwqıqtarın qorğau wyımdarınıñ mälimdeuinşe Saud Arabiyası küşteriniñ bombalauınan 5000 mınan astam adam qaza bolğan.

Mwhammed bin Salman öziniñ eldegi reformaları turalı da toqtalğan. Ol eldegi äyelderdiñ kölik aydau jäne äleumettik orındarğa baru qwqığı jönindegi mäseleni köterip, konservativtik dini lauazımdılarğa mwnday şekteulerdiñ Islam dininde joq ekenin tüsindirgenin aytıp ötken.  «Meniñ oyımşa, Islam parasattı jäne qarapayım din. Sol sebepti adamdar onı basıp aluğa tırısadı», – deydi ol. Onıñ aytuınşa, dini qızmetkerlermen bolğan wzaq pikirtalastar oñ äserin berude eken.

Saud hanzadası «Saud patşalığı üstemdikke ie qattı senim vahabizmniñ taraluına äser etip, onı qarjılandırıp otır jäne Saud Arabiya jahandıq terrorizmniñ közine aynalğan» degen pikirge qatıstı oyın aytqanda: «Şet memleketterdegi medrese men meşitterge qwyılğan qarjı soğıspen baylanıstı. Bwl Keñes odağınıñ Mwsılman elderine basıp kiruiniñ aldın alu üşin odaqtastarımızben kelisim jasasqan kezdegi jağday. Saud Arabiyasınıñ odaqtastarı onıñ resurstarın paydalanudı swrağan kezde jasalğan kelisim», – dep tüsindirgen. Ol jäne Saud Arabiyası qazir bwl istegi baqılauın joğaltıp alğan. «Biz bärin qayta qarastırıp, bärin keri qaytaruımız kerek. Qazir qarjı ükimetten köri Saud Arabiyası atında qwrılğan qorlardan tarap otır», – dep aşıq aytqan.

“The Qazaq Times”