Tramptıñ TPP-dan bas tartuı Doug Mills fotosı, arnayı The New York Times üşin

Düysenbi – Donald Tramptıñ alğaşqı tolıq kündik jwmısınıñ resmi bastalğan küni. Aqüydegi şendilerdiñ aytısına qarağanda, sol küni Tramp öz qızmetin «Trans-Tınıq mwhit seriktestik kelisiminen» (TPP) bas tartudan bastağan. Bwl turalı “The New York Times” basılımında habarlanğan bolatın.

Esteriñizde bolsa, Tramp prezident saylauı qarsañında "TPP kelisimi amerikalıq jwmıskerler üşin öte tiimsiz" degen bolatın. Alayda, ol taqqa otıra salısımen birden mwnday şeşimge keletinin eşkim de oylamağan. AQŞ Kongresi bwl şeşimge äli kelisim bere qoyğan joq. Tramp ükimeti bir auızdan TPP-dan bas tartuğa şeşim qabıldaptı. Bwl qadamı onıñ uädesin orındauğa asa nietti ekenin anıq bildirip twr. Onıñ endi AQŞ bäsekelesterine agressivti minez tanıtatındığın anıq añğardıq.

Qarbalasqa tolı alğaşqı jwmıs künindegi Tramptıñ tağı bir mañızdı bwyrığı – federaldıq jaldamalı qızmetkerlerdi uaqıtşa toqtatu turalı jarlığı. Biraq, bwnda äskeri qızmetkerler qamtılmağan. Şeteldegi aktivterin jandandıru üşin, AQŞ-qa salıq töleuşi jeke twlğalardıñ qarjıların wstap qalıp, «äyelderdiñ tüsik tastauına» jwmsaytın Ükimettik Emes Wyımdarğa  jaña şekteme qoymaq.  Ädette, Amerikadağı eki partiyanıñ beybit bilik almasuınan keyin, mwnday şekteulerdi alu men jasau dästürge aynalğan. Aytalıq, Respublikaşıldar partiyası prezident tağayındauınan keyin, jaña şektemeler jasasa, Demokrattar onı alıp tastap jatadı.

Şındap kelgende, Tramptıñ TPP-tan bas tartuı – on şaqtı jıldan bergi AQŞ ekonomikasındağı ülken keri bwrılıs. Osı birneşe jılda, eki partiya basşıları sauda kedergilerin azaytu üşin, älemdegi keñeytilgen sauda odaqtarımen baylanıs ornattı. Prezidenttikke kandidat kezinde Obamanı qamtığan barlıq prezident mwnday sauda kelisimderin sınap-minep keldi. Biraq, Aqüydiñ işine kirgennen keyin onıñ bäri sauda kelisimin köbeytpese, azaytqan emes.

Al, Tramp TPP-tan bas tartu qwjatına qol qoyğan kezde: «Biz bwl turalı köp aqıldastıq» dep qana ayttı. Onıñ aytuınşa,  sauda kelisimderinen bas tartu – amerikalıq jwmısşılar üşin tiimdi.

Kömekşileriniñ aytısına qarağanda, Tramptıñ qazir tez arada «Soltüstik Amerika erkin sauda kelisim» şaraların qabıldauğa mümkindigi bar. Ol AQŞ-qa körşiles Kanada men Meksika basşılarımen kelisim jasaudı josparlap otır.  SAESK bolsa 20 jıldan beri qaray AQŞ saudasındağı eñ bastı tirek bolıp keledi. Alayda ol turalı adamdardıñ pikiri ekige jiktelip otır. Sarapşılardıñ qarauınşa, Soltüstik Amerika erkin sauda kelisimi jwmıssızdıq pen jalaqınıñ qısqaruına äkelip soğadı.

Ötken jwmada Donald Tramp prezident tağayındau saltanatında «Amerika birinşi» sayasatın tabandı jalğastıruğa uäde etken. Ol sözinde: « Biz öz elimizdiñ şekarasın qorğauımız, basqa elderdiñ bwzğınşılığınan saqtanuımız kerek. Bizdiñ zattarımızdı öndiretin elder kompaniyalarımızdı wrlap, jwmıs orındarımızğa nwqsan keltirude. Bwlardı qorğau – güldenuimizdiñ eñ bastı şartı», – dep körsetken bolatın.

Tramptıñ TPP-dan şığuğa şeşim jasauı, biz qwr ayğayğa sanap jürgen, onıñ köp uädeleriniñ iske asu mümkindigin joğarılattı. Endigi jerde,  Aziyağa mülde toñteris qarap jatıp almasa da, aziyalıq eldermen sauda-ekonomikalıq qatınastarın şekteytini bayqaldı. Bizdiñ oyımızşa, Tramp bwl tebinmen keminde 3-4 jıl tejeu şarasın jalğastıradı. Alayda, odan keyin AQŞ ekonomikasınıñ potencialı tıñ quat közin qajet etedi.

"The Qazaq Times"