"شيكىلىگى كوپ ءىس". تارازداعى سوت. "جۋرناليستەر كەلگەنى ءۇشىن كەيىنگە قالتىلدى"

تارازدا قاندى قاڭتار وقيعاسى بويىنشا ايىپتالعان 9 ادامنىڭ سوتى جالعاسۋدا (كۇدىكتىلەردىڭ بەسەۋى وققا ۇشىپ، قازا تاپقاندار). 18 قاڭتاردا ءوتۋى ءتيىس سوت وتىرىسىن سۋديا باعدات تورەبەكۇلى كەيىنگە قالدىردى. ول پروتسەستىڭ كەيىنگە قالۋىن تەرگەۋ يزولياتورىندا وتىرعان وزگە ءۇش كۇدىكتىنى الىپ كەلەتىن كونۆويدىڭ قىرعىزستانعا ءىس-ساپارمەن كەتۋىمەن ءتۇسىندىردى. سوتتالۋشىلاردىڭ تۋىستارى بۇنى سوتقا جۋرناليستەردىڭ كەلۋىمەن بايلانىستىردى. ولار تارازدا ءبىر عانا كونۆوي جەتكىلىكسىز دەگەنگە سەنبەيدى. 

قاڭتاردا وققا ۇشىپ، قازا تاۋىپ، كەيىننەن ۇستىنەن قر قك 272 بابىنىڭ 2 تارماعى بويىنشا ءىس قوزعالعان نۇرسۇلتان قۋاتباەۆتىڭ اكەسى باقىتجان شىڭعىسبەكوۆ سۋديانىڭ سوتتى كەيىنگە قالدىرۋىن بىلاي دەپ تۇسىندىرەدى:

 – سوت «ءبىزدىڭ كونۆويلار قىرعىزستانعا ەتاپپەن ادامداردى الىپ كەتتى. سول سەبەپتى ءبىزدىڭ بالالارمەن بىرگە سوتتالىپ جاتقان ءۇش ادامدى الىپ كەلە المايدى» دەپ، ءىستى كەيىنگە قالدىردى. مەيلى، ون كونۆوي كەتسىن. بىراق، تارازدا 10-اق كونۆوي ەمەس شىعار. كونۆويلار كوپ. مەن ويلايمىن، بۇلار جۋرناليستەردىڭ كەلە جاتقانىن ءبىلدى. قازىر ءىستى زەردەلەۋ ءجۇرىپ جاتىر. ونى ءبىز اشىق تالقىلاپ جاتىرمىز. سونى بۇلار جۋرناليستەر، حالىق بىلمەسىن دەپ كەيىنگە قالدىرىپ قويدى – دەدى شىڭعىسبەكوۆ.

ونىڭ سوزىنشە، ىستە شيكىلىكتەر وتە كوپ. كۋا بولىپ كەلىپ جاتقان ادامدار سوت زالىندا كۋالىك بەرۋ كەزىندە ازاپتالعانىن اشىق ايتقان. بىراق سۋديا ولاردىڭ مالىمدەمەسى مەن ءوتىنىش-ارىزىنا نازار اۋدارماعان.

– كۋاگەر بولىپ كەلىپ جاتقان بالالاردىڭ بارلىعى قاڭتاردا الاڭدا ماشينانىڭ ۇستىنە شىعىپ، تۋ ۇستاپ جۇرگەندەر. ولاردى ءبىز ۆيدەودان كوردىك. الىبەك جاندوس دەگەن كۋاگەر سوتقا ارىز جازىپ الىپ كەلىپ، «سۋديا مىرزا، مەنى قاڭتار كەزىندە ازاپتادى، وسىدان كەيىن مەن امال جوق ايتتىم. مەنى ادۆوكاتىمنىڭ كوزىنشە تەرگەۋشىلەر تەپكىلەپ جاتقاندا ول ەشنارسە ىستەگەن جوق» دەدى. تۇرىسبەك دەگەن كۋاگەر مەنىڭ بالامدى كورمەگەنىن ايتتى. ول دا قۇجاتتارعا قولدى ازاپتاۋ كەزىندە قويعانىن مالىمدەدى. ءۇشىنشى كۋا بولىپ مىرزاليەۆ دەگەن بالا كەلدى. ول اياعىندا ءالى كۇنگە دەيىن وق بارىن، ازاپتاعان سوڭ ەرىكسىز كۋا بولعانىن اشىق ايتتى. سۋديا ۇندەگەن جوق. سۇراق تا قويمادى. باسىن يزەپ وتىردى، – دەدى ول.

باقىتجان شىڭعىسبەكوۆ كاۋەتوۆ ەسىمدى كۋانىڭ سوتتان شىققان سوڭ كەڭەس ەرنياز دەگەن تەرگەۋشىنىڭ ماشيناسىنا ءمىنىپ كەتكەنىن كورگەن. ول كەيبىر كۋاگەرلەردى تەرگەۋشىلەر ارنايى دايىنداعان دەپ كۇدىكتەنەدى.

– كاۋەتوۆ دەگەن كۋاگەر بار. ءبىز ول سوتتان شىعىپ، جولدىڭ ارعى جاعىنا ءوتىپ، قاڭتار وقيعاسى بويىنشا تارازعا شۋ قالاسىنان ارنايى كەلگەن كەڭەس ەرنياز دەگەن تەرگەۋشىنىڭ ماشيناسىنا مىنگەنىن كوردىك. ەكەۋى بىرگە كەتتى. ءبىز ولاردى سۋرەتكە دە ءتۇسىرىپ الدىق. ياعني، ول كەڭەس ەرنيازدىڭ ارنايى دايىنداعان كۋاسى دەپ ناقتى ايتا الامىز. وعان كوزىمىز جەتتى، – دەدى شىڭعىسبەكوۆ.

رەسمي دەرەك بويىنشا، قاندى قاڭتار وقيعاسى كەزىندە تارازدا 15 ادام قازا تاپقان. ونىڭ ىشىندە رايس رىسبەكوۆ، ەرجان بايجانوۆ، نۇرسۇلتان قۋاتباەۆ، توقتار وشاقباي جانە يساتاي دونباەۆتىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالعان. ولاردىڭ تۋىستارى تاعىلعان ايىپپەن كەلىسپەيدى. جاقىندارىن جازىقسىز اتىپ ءولتىرىپ، الاڭعا جاقىن جەرگە اكەلىپ تاستاعان دەپ ەسەپتەيدى.

قاندى قاڭتار كەزىندە قازاقستان بويىنشا 238 ادام قازا تاپقان. 10 مىڭنان استام ادام ۇستالىپ، ونىڭ 70 پايىزى ازاپتالعان. قازىر «ادام ءولىمى» جانە «ازاپتاۋ» بويىنشا ىستەردىڭ باسىم كوپشىلىگى توقتاتىلعان.