شيندزو ابەنىڭ پەرل-حاربورعا بارۋى اقش-تان كەشىرىم سۇراۋ ەمەس

25 جەلتوقسان كۇنى «The New York Times» سايتىندا جاپوندىقتاردىڭ ۇستانىمى جاعدايعا قاراي وزگەرىپ وتىرادى نەمەسە پەرل-حاربور ماسەلەسى ەندى شەكتەلمەيدى دەگەن تاقىرىپتا ماقالا جاريالانعان بولاتىن.

بۇدان تۋرا بەس جىل بۇرىن جاپونيا باس ءۋازىرى گاۆاي ارالىندا وتكەن ساۋدا-ەكونوميكا سامميتىنە قاتىسقان. الايدا ول سوندا ايتىلعان پەرل-حاربور ماسەلەسىندە ادەيى سالقىنقاندىلىق تانىتقان بولاتىن.

وسىدان كەيىنگى اپتادا جاپون پرەمەر-ءمينيسترى شينزو ابە گاۆايعا اتتانىپ، جاپونيا 75 جىل بۇرىن اۋەدەن بومبالاعان اقش تەڭىز ارمياسىنىڭ بازاسىنا ساپارلاي باردى. ونداعى تاريحي ورىندى كوزدەن كەشىردى. 75 جىل بۇرىن بولعان بۇل وقيعادا اقش-تىڭ 2 مىڭ 400 ادامى قازا تاۋىپ، امەريكا قۇراما شتاتتارىن ەكىنشى دۇنيە سوعىسىنا ەرىكسىز كىرگىزگەن بولاتىن. باس ۋازىرلەرىنىڭ بۇل ساپارى جاپونيادا زور قوعامدىق پىكىر قوزعاعان. ءتىپتى، جاپونيا پرەمەر-ءمينيسترى سول كەزدەگى اقش پرەزيدەنتى باراك وبامامەن بىرگە، پەرل-حاربوردا قازا بولعان قۇرباندارعا تۇرعىزىلعان ەسكەرتكىشكە گۇل شوقتارىن قويىپ، زارداپ شەككەندەرگە كوڭىل ايتۋ ءسوزىن جازعان ەدى.

وباما مەن شيندزو پەرل-حاربور قۇرباندارىنا قۇرمەت بىلدىرۋدە. فوتو: yahoo.com

جاپونيا ەجەلدەن ەكىنشى دۇنيە سوعىسىنا ەكىۇاداي كوزقاراس ۇستانىپ كەلگەن. پەرل-حاربورعا شابۋىل ولار ءۇشىن ءبىر رەتكى تراگەديا رەتىندە سانالاتىن. الايدا، بۇل شىن مانىندە تۋىلماي قويمايتىن وقيعا ەدى. سول كەزدەگى امەريكانىڭ تىنق مۇحيتتاعى مۇنايلى الاپتارعا جاساعان ەمبارگوسى، جاپونيانىڭ يمپەريالىق ساياساتىنا تۇساۋ بولىپ كەلگەن ەدى.

ەجەلدەن جاپونيانىڭ ىشكى وپپوزيتسياسىنىڭ قارسىلىعى سەبەپتى، جاپون ليدەرىنىڭ پەرل-حاربورعا بارىپ، قۇرباندارعا ازا ءبىلدىرۋ مۇمكىن ەمەس بولىپ كەلگەن. 1994 جىلى جاپونيانىڭ پاتشا تاعىنداعى اكيحيتو قۇرباندارعا ازا بىلدىرۋگە قاتىساتىنىن بىلدىرگەندە، جاپون ۇلتشىلدارى مەن وڭشىل توپتارىنىڭ كۇشتى قارسىلىعىمەن شەشىمىن وزگەرتۋگە ءماجبۇر بولعان ەدى. ال، بەس جىل بۇرىن باس ءۋازىر شينزو ابە ءوزىنىڭ پەرل-حاربورعا باراتىنىن مالىمدەگەندە، جاپوندىقتاردان ەشقانداي قارسىلىق بولمادى، قوعامدىق پىكىرلەردە قولداۋعا يە بولدى. جاپون باس ءۋازىرى ابە ناعىز كونسەرۆاتيۆشىل جانە جاپون قوعامىنداعى ۇلتشىل توپتارمەن تەرەڭ بايلانىستاعى ادام.

«جاس ۇرپاقتىڭ پەرل-حاربور وقيعاسى دەگەندى ەستۋى بار، الايدا ولار ناقتى دەرەكتەردى بىلە بەرمەيدى. باسىم كوپ جاس بۋىننىڭ سوعىس تۋرالى حابارى وتە از» دەيدى توكيوداعى ورتا مەكتەپتىڭ تاريح وقىتۋشىسى كاتسۋتوشي چۋجو (Katsutoshi Chujo ). جاپون حالقى دا ءوز ەلىمەن اقش اراسىنداعى قاتىناستىڭ تىم «شىركىن-اي» ەمەس ەكەنىن جاقسى بىلەدى، بۇل دا بولسا پەرل-حاربورعا جاسالعان ساپاردىڭ تەرەڭ ءمانى دەۋگە بولادى.

ءاسىلى، جاپون پەرەمەرىنىڭ پەرل-حاربورعا كەزەكتى ساپارى اقش پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ قارساڭىنا جوسپارلانعان. الايدا، دونالد ترامپتىڭ جەڭىسى جاپون بيلىگىن الاڭداتقانداي. ويتكەنى، سايلاۋ قارساڭىندا ترامپ جاپونيانى قاتتى سىناپ-مىنەگەن، ءتىپتى، ءوزىنىڭ قورعانىسىنا جەتكىلىكتى قاراجاتى جوق دەگەندەي سوزدەر ايتقان بولاتىن، ال، اقش پەرزيدەنتى وباما مامىر ايىندا حيروسيما ارالىنا بارعاندا، ترامپ ءوزىنىڭ Twitter پاراقشاسىنا: «وباما تاقتا وتىرعان كەزىندە امەريكالىقتار مىڭداپ قۇربان بولعان پەرل-حاربور وقيعاسىن ءبىر رەت بولسا دا تالقىلادى ما؟» دەگەن سوزدەر جازدى.

جاپونيا باس ءۋازىرىنىڭ ويىندا تاريحتاعى جاپونيانىڭ شابۋىلى ءۇشىن كەشىرىم سۇراۋ نيەتى جوق. بۇل بەينە وبامانىڭ حيروسيماعا تاستالعان اتوم بومباسى ءۇشىن كەشىرىم سۇراماعانى سەكىلدى. قايشىلىق ارينە.

«The Qazaq Times»