قاسيەت ساقيوللا: قازاق انيماتسياسىنا جاڭالىق اكەلسەك دەيمىز

قاسيەت ساقيوللا. رەجيسسەر-انيماتور، «QAZART media» انيماتسيا ستۋدياسىنىڭ ديرەكتورى. الماتى. 03.03.2017. فوتو: «The Qazaq Times»

الدىمەن جاس انيماتور-رەجيسسەر تۋرالى تانىستىرا كەتەيىك. قاسيەت ساقيوللا قحر شىڭجاڭدا تۋىپ-وسكەن. مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ ءۇرىمجى قالاسىندا انيماتسيا كۋرستارىنان ءوتىپ، كومپيۋتەرلىك گرافيكا تاعى باسقا شەبەرلىكتەردەن ءبىر جىلداي ساباق الىپ، ءبىلىم تولىقتاعان. قازاقستانعا 2012 جىلى كەلىپ، «قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ» «انيماتسيا رەجيسسەرى» ماماندىعىنا وقۋعا تۇسەدى. قازىر سول وقۋ ورنىنىڭ بەسىنشى كۋرس ستۋدەنتى. ءوزى جەتەكشىلىك ەتىپ قۇرعان «QAZART media» انيماتسيا ستۋدياسىنىڭ ديرەكتورى.

– انيماتسيا سالاسىنداعى العاشقى جۇمىسىڭىز قاشان باستالدى؟

– ەكىنشى كۋرستان-اق وندىرىستىك جۇمىستار باستالىپ كەتتى. سول جىلى «قازاقفيلم» كينوستۋدياسى تاپسىرىس بەرگەن «جەرۇيىق» اتتى قىسقا مەتراجدى انيماتسيالىق فيلم جوباسىنا شاقىردى. جوبا جەتەكشىسى، رەجيسسەر-انيماتور اداي ابىلدينوۆپەن بىرگە «استانا جاستارى» ستۋدياسىندا جۇمىس اتقاردىم. فيلم 2D فورماتىندا جاسالدى. مەن سول جوبادا سۋرەتشى-قويۋشى بولىپ العاش رەت ءوز انيماتسيا تۋىندىسىنا قاتىستىم. كەيىن «شاكەن جۇلدىزدارى» فەستيۆالىنە ارناپ، «وت پەن سۋ» اتتى اۆتورلىق جوبامدى دايىنداعان ەدىم. الايدا، ساۋىرگە قاراي فەستيۆال بولماي قالدى. فيلم دە اياقتالمادى. سول كەزدە ۇرىمجىدەگى «اباي انيماتسيا اكادەمياسى» («اباي جولى» مادەنيەت تاراتۋ شەكتى سەرىكتىگى) جەتەكشىسى قۇسمان قاجىتايۇلى اعامىز ۇسىنىس جاسادى. سونىمەن، ۇرىمجىدە ابايدىڭ بالالىق شاعى تۋرالى انيماتسيالىق ءفيلمنىڭ ەكى سەرياسىن جاساۋعا اتسالىستىم. بۇل جوبادا مەن ستسەناري جازۋعا قاتىستىم ءارى ءفيلمنىڭ رەجيسسەرى جانە سۋرەتشى-قويۋشى بولدىم. ول جاقتا ەكى جىل جۇمىس ىستەگەننەن كەيىن استاناعا ورالدىم.

– استاناعا جاڭا يدەيامەن كەلگەن سەكىلدىسىز...

– ءيا، كەلگەن سوڭ انيماتسيامەن اينالىساتىن جاڭا ستۋديا قۇرۋدى قولعا الدىق.

– ستۋديانىڭ اتى قانداي؟

– «QAZART media» دەپ اتالادى. وسى ستۋديانىڭ اياسىندا انيماتسيا بويىنشا وقىعان بىرنەشە جاس مامانمەن جۇمىس باستادىق. كوماندانى ەكىگە بولدىك. ءبىر جاعى ءتۇسىرۋ جۇمىستارىنا باعىتتالعان. ەكىنشىسى، گرافيكالىق باعىتتا، ياعني انيماتسيا سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىندەر. العاشىندا بەس اداممەن باستاعان ەدىك، قازىر ۇجىمىمىز جيىرما ادامعا جەتتى. العاشقى جۇمىستارىمىزدى جارنامالىق روليكتەر، كينو ەففەكتىلەر جاساۋدان باستادىق. جاڭا قۇرىلىپ جاتقان ۇجىم بولعان سوڭ، باستابىندا قاۋىرت شارۋا بولعان جوق. الايدا، جاقىندا عانا رەجيسسەر-انيماتور اداي ءابىلدينوۆ ءبىزدى جاڭا جوباعا قاتىسۋعا الماتىعا شاقىردى.

«QAZART media»-نىڭ جاس ماماندارى.

– ول قانداي جوبا، الماتىعا ءبىرجولا كوشىپ كەلدىڭىزدەر مە؟

– «كۇلتەگىن» اتتى جوبا. تولىق مەتراجدى انيماتسيالىق فيلم. وسى جوبانىڭ ءبىراز جۇمىستارى بىزگە بەرىلدى. قازىرشە، نەگىزگى شاڭىراعىمىز استانادا. الماتىعا جوباعا بايلانىستى ۋاقىتشا كەلدىك.

– قازاقستان انيماتسياسىندا 3D تەحنولوگياسى قانشالىقتى دامىعان؟

– ەلىمىزدە وسى كۇنگە دەيىن التى تولىق مەتراجدى انيماتسيالىق فيلم جاسالسا، سونىڭ بىرەۋى – ەرتوستىك ءفيلمى 3D تەحنولوگياسىمەن جاسالعان. تۇڭعىش رەتكى فيلم بولعان سوڭ، ازداعان كەمشىن تۇستارى بار. بىراق، العاشقى 3D فيلم رەتىندە ءوز باعاسىنا لايىق. قازقاستاندا ساۋساقپەن سانارلىقتاي عانا انيماتسيادىق ستۋديالار بار. سونىڭ ۇشەۋى 3D تاسىلىمەن جۇمىس ىستەيدى. مامان تاپشى بولعاندىقتان، ستۋديالارىمىز ءالى دە شەتەلدىك ارىپتەستەرىمەن باسەكەگە تۇسەتىندەي ەڭبەكتەر جاساي الىپ جاتقان جوق.

– انيماتسيا سالاسىنا مەملەكەتتىك قولداۋ قالاي؟

– بيىل قولداۋ جاقسى. تاۋەلسىزدىك جىلدارىنان بەرى التى تولىق مەتراجدى فيلم تۇسىرىلسە، بيىلعى جىلدارى بىردەن ەكى تولىق مەتراجدى فيلمگە تاپسىرىس كەلىپ ءتۇستى. بۇل – قۋانارلىق جاعداي.

– الەمدەگى انيماتسيا كوشىن قاي ەلدەر باستاپ تۇر. ولاردىڭ باعىتى، دامۋى قانداي؟

– انيماتسيانىڭ كورەرمەندەرگە ارنالعان كاسسالىق ءتۇرى بولادى. ولار ونىمدەرىنە تاۋار رەتىندە قارايدى. بۇل تۇرعىدا جاپونيا الدا كەلە جاتىر. ولاردىڭ ونىمدەرى نەگىزىنەن مانگا ستيلىندە. مانگانىڭ شىعىنى تومەن، تابىسى جوعارى بولادى.

– ونىڭ سەبەبى نەدە؟

– ويتكەنى، ونىڭ ءستيلى، جاسالۋ ءادىسى وڭايلاتىلعان. انيماتسيانىڭ ءتۇبىن قۋساڭىز، ءبىر سىزىقتى نە فيگۋرانى، الدەبىر زاتتى، جەردە جاتقان ماتانى قۇراستىرىپ، قوزعالتۋ ارقىلى انيماتسيا جاساۋعا بولادى. تۇرعان زاتتى قوزعالتۋ ارقىلى بەلگىلى ءبىر ريتمگە ءتۇسىرۋ انيماتسيا دەپ اتالادى. مانگا ءستيلى دەگەن سول سىزىقتىڭ ەڭ تومەنگى دارەجەدە قوزعالۋى. انيماتسيا جاساعاندا كوپ قيمىل بولادى. سوندا، ءبىر سەكۋندتا 24 كادر جاسالادى، ياعني سۋرەت سالىنادى. ال جاپوندار سەكۋندىنا التى كادر جاسايدى. دەمەك، ولاردىڭ ەڭبەك ونىمدىلىگى تەز بولادى. بىراق، ونىڭ قيمىل-قوزعالىستارىنداعى باياۋلىق بايقالىپ قالادى. الايدا، جاپوندار وسى مانگا ءستيلىن تاباندى قۋالاعاندىقتان، وزدەرىنە ءتان قولتاڭبا قالىپتاستىردى. كورەرمەننىڭ كوزىن ۇيرەتىپ العان. وسى ارقىلى ولار قىرۋار تابىس تاۋىپ وتىر.

سونىمەن قاتار، ولار ەل ىشىندە تاربيەلىك ماڭىزى بار فيلمدەر جاساسا، سىرتقا تاۋار رەتىندەگى كاسسا جينايتىن فيلمدەر شىعارادى. جاپونداردان كەيىن امەريكا تۇرادى. ولاردا ءجۇز جىلدىق تاريحى بار Walt Disney, DreamWorks سەكىلدى اتاقتى ستۋديالارى بار. ولاردىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى، انيماتسيانىڭ تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەرىن دە اقساتپايدى جانە اۋديتوريانىڭ اۋقىمىن دا ازايتپايدى. ولاردا ىلگەرلەۋ بار، ءبىر فيلمنەن كەلەسى ءفيلمنىڭ وزىپ وتىرۋىنا تەحنيكالىق مۇمكىندىك جاسايدى.

ال، انيماتسيانىڭ وتانى، بىردەن-ءبىر گۇلدەنىپ جاتقان ەلدى ايتۋ كەرەك بولسا، ول – فرانتسيا. ءفيلمنىڭ باستاۋ الۋى تۋرالى امەريكا مەن فرانتسيا اراسىندا كەلىسپەۋشىلىك بارى بەلگىلى. فرانتسيادا فيلم قالاي باستاۋ الدى، انيماتسيا دا سولاي بىرگە قانات قاققان. ول جاقتا نەگىزىنەن ارت-حاۋس تۇسىرىلەدى. ونىڭ اۋديتورياسى باسقالارعا قاراعاندا ءسال تارلاۋ. بىراق، ول جەردە تازا ونەرگە نەگىزدەلگەن، انيماتسيانى دامىتۋعا باعىتتالعان، انيماتسيانى زەرتتەۋگە ارنالعان فيلمدەر جاسالادى. ودان قالسا، كينو ەففەكتىلەرىمەن، انيماتسياسىنىڭ كوركەمدىگىمەن قىتاي دا جاقسى شىعىپ كەلەدى. ماسسالىق جۇمىستىڭ كوپتىگىمەن ءۇندىستان دا ەلەۋلى ورىندا. نەگىزىنەن، جوعارىداعى ءۇش مەملەكەت كوش باستاپ تۇر.

– انيماتسيا تاريحىنداعى قازاقستاننىڭ ورنى قانداي؟

– شىنىن ايتقاندا، تاريحتان باستايتىن بولساق، جاڭاعى مەملەكەتتەردىڭ سوڭعى قاتارىنا قازاقستاندى دا قوسىپ جىبەرۋگە بولاتىن ەدى. قازاق انيماتسياسىنىڭ اتاسى سانالاتىن امەن قايداروۆ «قارلىعاشتىڭ قاناتى نەگە ايىر» قاتارلى تاماشا تۋىندىلار جاساعان. ونىڭ ەڭبەگى وداق كولەمىندە جاقسى باعالانعان. كەيىن قازاق انيماتسياسى توقىرادى. بۇگىنگى كۇنى قايتا كۇش الىپ كەلە جاتىر.

– ادەتتەگى فيلم مەن انيماتسيالىق ءفيلمدى سالىستىرا قاراعاندا، قايسىسنىڭ شىعىنى كوپ؟

– انيماتسيانىكى كوپ بولادى. ويتكەنى، انيماتسيانىڭ شىعىنى بىزدە كادرمەن ەسەپتەلەدى. جوعارى دەڭگەيدەگى انيماتسيا جاساۋعا قاتىساتىن ماماننىڭ ەڭبەكاقاسى جوعارى بولادى. ۆيدەو ەففەكتىلەر، پەرسوناجدىڭ جاسالۋى، ونىڭ اۆتورلىق قۇقى، ديزاينەردىڭ ەڭبەگىنىڭ ءبارى كينوعا قاراعاندا قىمبات تۇرادى. ال، قازاقستان جونىنەن الىپ ايتقاندا، كوپ ايىرماشىلىق بولماۋى مۇمكىن. سەبەبى، ءبىزدىڭ انيماتسيامىزدىڭ دەڭگەيى ءالى تولىق ءپىسىپ-جەتىلە قويعان جوق.

"ورتەكە" مۋزىكالى انيماتسيالىق ءفيلمىنىڭ پەرسوناجدارى

– «QAZART media» ستۋدياسىنىڭ جۇمىستارى مەن جوسپارلارى تۋرالى ايتا كەتسەڭىز؟

– ءبىز قازىر انيماتسياعا كىرىسۋدىڭ العاشقى ساتىسىندامىز، دايىندىق ۇستىندەمىز. قىتايداعى ءتۇرلى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم العان جاس انيماتور ماماندارمەن بىرىگىپ، وسى ستۋديانى قۇردىق. بۇگىنگى كۇنى، قاتىسىپ جاتقان جۇمىستارىمىزدان تىس، ءوزىمىزدىڭ قولعا الىپ وتىرعان «ورتەكە» اتتى اۆتورلىق جوبامىز بار. ءوز قولتاڭبامىز بولىپ سانالادى. ول – مۋزىكالى انيماتسيالىق فيلم. «QAZART media» ستۋدياسىن قۇرعان سەبەبىمىز – قازاقستانداعى انيماتسيا سالاسىنا جاڭالىق اكەلۋ. بىزدە 3D گرافيكاسى ءسال ارتتا قالعان. قازىر قولدا بار تۋىندىلارىمىزبەن شەتەلدىك انيماتسيا الاڭىندا باسەكەلەسە المايمىز. بىزدە امەن قايداروۆ تۇسىرگەن «اقساق قۇلان» فيلمىنەن كەيىن مۋزىكالى انيماتسيالىق فيلم بولمادى. ەگەر، ورتەكەنى جاقسى دەڭگەيدە جاساپ شىقساق، ول – تاۋەلسىز قازاقستانداعى تۇڭعىش مۋزىكالى انيماتسيالىق فيلم بولادى. مۋزىكالى انيماتسيالىق ءفيلمنىڭ ءوز قيىندىعى بار. ادەتتە، فيلم جاسالىپ بولعان سوڭ، وعان مۋزىكا جازۋ كوپ ادامنىڭ قولىنان كەلەدى. انيماتسيانىڭ جۇيەلى تەحنيكاسىنا شەكتەلمەيدى. مۋزىكا دەگەن نارسەنىڭ ءوز ءريتىمى بار. ول ءبىزدىڭ انيماتسياعا باعىنبايدى، ال انيماتسيانى سوعان كەلتىرىپ ىستەۋ، ءار سەكۋند، مينۋتىنداعى مۋزىكانىڭ درامماتۋرگياسىنا سايكەس جاساپ شىعۋ ۇلكەن جۇمىس. ورتەكە ارقىلى ۇلتتىق مۋزىكا اسپاپتارىمىزدى كورسەتىپ، ارى قاراي قالاي دامىتۋعا بولادى دەگەن ويدى قوزعاماقپىز. ەگەر، فيلم وسى ءوزىمىز جاساپ جاتقان ساپا مەن دەڭگەيدە شىقسا، ۇيالمايتىنداي دۇنيە بولادى دەپ ويلايمىز. ال، باسقا جوسپارلار تۋرالى وسى جوبامىزدى اياقتاپ بولعان سوڭ ايتامىز.

– اڭگىمەڭە راحمەت. ىستەرىڭىزگە ساتتىلىك تىلەيمىز!