رەسەي مەن بەلارۋستىڭ بىرلەسكەن اسكەري جاتتىعۋى قورعانىس پا، قورقىتۋ ما؟

سوڭعى كۇندەرى رەسەي مەن باتىس ەلدەرىنىڭ باسەكەلەسۋى قارۋ-جاراقپەن جاۋاپتاسۋدىڭ مۇمكىندىگىن جاقىنداتقانداي بولدى. 14-20 قىركۇيەك ارالىعىندا، رەسەي مەن بەلارۋس «باتىس ءوڭىر-2017» بىرلەسكەن اسكەري جاتتىعۋلارىن وتكىزەدى. اسكەري وقۋ-جاتتىعۋ ء(اوج) بولاتىن اۋماقتىڭ كەڭدىگى سونشا، سولتۇستىك باتىستاعى كولا تۇبەگىنەن تارتىپ بەلارۋس جەرىنە دەيىن جالعاسادى. بۇل رەسەيدىڭ ەۋروپا ەلدەرىمەن شەكارالاس بارلىق ايماعىن قامتيدى.

بۇل وقۋ-جاتتىعۋ كوپتەن بەرى اقش پەن ناتو-عا مۇشە وزگە ەلدەردىڭ كۇمانىن تۋعىزىپ كەلەدى. اسىرەسە، ۋكراينا مەن ناتو-عا مۇشە شىعىس ەۋروپا ەلدەرى بۇل اسكەري ارەكەتتەرگە الاڭداۋشىلىعىن جاسىرا الماي وتىر.

«باتىس ءوڭىر-2017» وقۋ-جاتتىعۋى قورعانىس پا، الدە قورقىتۋ ما؟

رەسەي سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى وسىدان بۇرىن جاريالاعان حابارىندا «رەسەي مەن بەلارۋس اراسىنداعى اتالعان اسكەري جاتتىعۋعا 12 مىڭ 700 اسكەر قاتىساتىنىن، بۇدان سىرت، اسكەري-اۋە كۇشتەرى (ااك) 70-گە جۋىق ۇشاقتار مەن تىكۇشاقتاردى پايدالانۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن» ايتقان. شامامەن 680 اسكەري تەحنيكا جۇمىلدىرىلاتىن بولعان. بۇل ساندىق مالىمەتتەردەن كەيىن رەسەيگە شەكارالاس ناتو مۇشەلەرى الاڭداماي تۇرا المايدى.

وسى جاڭالىقتار جاريالانا سالىپ، ناتو-عا مۇشە ەلدەر جانە ۋكراينامەن جاڭا شيەلەنىسكە ۇيىتقى بولدى دەۋگە بولادى. سوعان بايلانىستى، جاقىندا وتكەن العاشقى ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا، بەلارۋستىڭ قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى جانە قارۋلى كۇشتەر شتابىنىڭ باستىعى بەللو كورنەۆ «ەكى ەل اراسىنداعى ءاوج قورعانىس سيپاتىندا ەكەنىن، ەشبىر ەۋروپا نەمەسە كورشىلەس ەلدەردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر توندىرمەيتىنىن» اتاپ وتكەن بولاتىن. ءارى، بەلارۋس تارابى «باتىس ءوڭىر-2017» اسكەري قيمىلىنىڭ بەيبىت وتەتىنىنە كەپىلدىك بەرۋگە دايىن ەكەنىن دە اڭعارتتى. ول ءۇشىن بەلارۋس جاعىنان جاتتىعۋعا قاتىساتىن جاۋىنگەرلەردىڭ ءبارى دە تەرروريزمگە قارسى كۇرەس كۇشتەرىنەن ىرىكتەلىپ الىنعانىن العا تارتتى.

سونداي-اق، رەسەي قورعانىس ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى، گەنەرال-لەيتەنانت الەكساندر فومين مالىمەتىندە، بۇل جاتتىعۋدىڭ كەيبىر ەلدەردىڭ ايتىپ وتىرعانىنداي اگرەسسيا ارەكەتى ەمەس ەكەنىن، ەكى ەلدىڭ ءداستۇرلى تۇردە وتەتىن اسكەري جاتتىعۋى سانالاتىنىن، ءارى وزگەلەرگە تولىقتاي جاريا تۇردە وتەتىنىن  ايتقان بولاتىن.

دەگەنمەن، بۇل سوزدەرگە بولا اقش پەن ناتو وداقتاستارىنىڭ سەزىمتال جۇيكەلەرى بوساڭسىعان جوق. ناتو باس حاتشىسى ستولتەنبەرگ وسىدان بۇرىنعى مالىمەتىندە "بۇل جاتتىعۋدىڭ ناتو قاۋىپسىزدىگىنە  قاتەر توندىرمەيتىنىن" راستادى. اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى شىلدە ايىندا بۇل «تۇراقتى اسكەري جاتتىعۋ» دەپ باعالادى. بىراق، اسكەري جاتتىعۋدىڭ ۋاقىتى جاقىنداي تۇسكەن كەزدە جانە رەسەيلىك اسكەري جاتتىعۋلاردىڭ شىنايى ولشەمى جاريا ەتىلگەننەن كەيىن، باتىستىق قوعامدىق پىكىردە كۇدىكتەر كوبەيە ءتۇستى.

AFP-تىڭ (فرانتسيا اقپارات اگەنتتىگى) 7 قىركۇيەكتەگى حابارىنا قاراعاندا، ليتۆا جانە ەستونيا تاراپتارى «بۇل رەتكى رەسەي-بەلارۋس بىرلەسكەن ءاوج-عا 100 مىڭنان استام ادام قاتىسادى» دەپ مالىمدەگەن. بۇل دەرەكتەردى گەرمانيانىڭ قورعانىس مينيسترلىگى دە راستاعان. گەرمانيا مەن فرانتسيانىڭ قورعانىس مينيسترلەرى «رەسەي مەن بەلارۋس بىرلەسكەن ءاوج-ى قورعانۋ ماقساتىندا ەمەس، اسكەري كۇشتەرىن ايگىلەپ قورقىتۋ ماقساتىندا وتكىزىلىپ وتىر» دەپ قارايدى.

قۇراما شتاتتار دا بۇل اسكەري جاتتىعۋعا ءسال قاراپ وتىرعان جوق. «ۋاشينگتون پوست» اقش-تىڭ قورعانىس ۆەدومستۆوسىنا سىلتەمە جاساي وتىرىپ،  بەلورۋس پەن رەسەيدەگى بىرلەسكەن اسكەري جاتتىعۋىن باقىلاۋ ءۇشىن، اقش-تىڭ اسكەري-تەڭىز كۇشتەرى تامىز-قىركۇيەك ايلارىندا بالتىق تەڭىزىنە اسكەري كەمەلەر جىبەرگەنىن حابارلادى. سونداي-اق، بالتىق تەڭىزى اۋە كەڭىستىگىن شارلاۋ ارەكەتتەرىن جۇرگىزدى. وسىلايشا ەكى ەلدىڭ بىرلەسكەن اسكەري جاتتىعۋىنىڭ ىقپال كولەمى مۇحيتتىڭ ارعى بەتىنە دەيىن ءوتتى.

بۇل دابىراعا بايلانىستى جاقىندا رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى الەكسەي ميسكوۆ ارناۋلى مالىمدەمە جاساپ، رەسەي جاقتىڭ جاتتىعۋ بارىسىن بارىنشا جاريا ۇستايتىنى تۋرالى ناتو مۇشەلەرىنە الدىن الا ەسكەرتكەنىن العا تارتتى. ءداستۇرلى تۇردەگى اسكەري جاتتىعۋ بولسىن، الدە ناتو-نىڭ اسكەري ارەكەتتەرىنە بەرگەن جاۋابى بولسىن، اعايىندى ەكى ەلدىڭ بۇل اسكەري قادامدارى ۋكراينا مەن بىرگە ناتو مۇشەلەرىنە الاڭداۋشىلىق تۋعىزىپ وتىرعانى انىق. سوڭعى جىلدارى، ناتو مەن رەسەي اراسى اسكەري ارەكەتتەرمەن عانا جاۋاپتاسىپ قالدى. بۇنىڭ ءتۇبى رەسەي ءۇشىن دە ناتو ءۇشىن دە جاقسىلىق دەي المايمىز. الەمنىڭ تىنىشتىعى جان-جاقتان ۇركىتۋگە ۇشىراعان تۇستا، سۋىق قارۋىن سۋماڭداتا بەرەتىن قاي-قايسى ەل دە بەيبىتشىلىك جاۋى سانالادى.

“The Qazaq Times”