كەشەگى ياعني 28 اقپانداعى اق ۇيدەگى ءساتسىز كەزدەسۋدەن سوڭ QT رەداكتسياسى 2022 جىلدىڭ 15 قاراشاسىندا ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي G20 سامميتىندە "بەيبىتشىلىك فورمۋلاسى" دەپ اتالاتىن باستاماسىن وقىرمان قاۋىمعا قايتالاپ ۇسىنۋدى ءجون كوردى. زەلەنسكيدىڭ بۇل جوسپار رەسەيدىڭ ۋكرايناعا قارسى باسقىنشىلىعىن توقتاتۋ جانە جاھاندىق تۇراقتىلىقتى قالپىنا كەلتىرۋدى كوزدەيدى.

بۇل ماقالادا زەلەنسكيدىڭ "بەيبىتشىلىك فورمۋلاسىن" تالداپ، ونىڭ ماقساتى، ماڭىزى جانە بولاشاعى تۋرالى ساراپتامالىق پىكىرلەر قاراستىرىلادى.

"بەيبىتشىلىك فورمۋلاسىنىڭ" 10 نەگىزگى تارماعى

زەلەنسكيدىڭ بەيبىتشىلىك فورمۋلاسى ون نەگىزگى تارماقتان تۇرادى:

  1. رادياتسيالىق جانە يادرولىق قاۋىپسىزدىك
    • رەسەي ارمياسىنىڭ ۋكرايناداعى زاپوروجە اتوم ەلەكتر ستانتسياسىنا (اەس) باقىلاۋ ورناتۋى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتا الاڭداۋشىلىق تۋعىزدى.
    • زەلەنسكي اەس-كە كەز كەلگەن شابۋىلدى توقتاتۋدى جانە قاۋىپسىزدىك شارالارىن كۇشەيتۋدى تالاپ ەتەدى.
  2. ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى
    • ۋكراينا الەمدەگى ءىرى استىق ەكسپورتتاۋشىلاردىڭ ءبىرى.
    • سوعىس كەزىندە استىق ەكسپورتىنا كەدەرگى كەلتىرىلدى، بۇل افريكا جانە ازيا ەلدەرىندە ازىق-تۇلىك داعدارىسىنا سەبەپ بولدى.
  3. ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىك
    • رەسەيدىڭ ۋكرايناداعى ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمعا شابۋىلى ەلدى قىس مەزگىلىندە ەلەكتر جارىعىنسىز قالدىردى.
    • زەلەنسكي ەنەرگيا ينفراقۇرىلىمىن قورعاۋ جانە حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ ەنەرگەتيكالىق داعدارىستارعا توتەپ بەرۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت دەپ مالىمدەدى.
  4. بارلىق تۇتقىندار مەن دەپورتاتسيالانعانداردى بوساتۋ
    • ۋكراينا مىڭداعان جاۋىنگەرلەرى مەن بەيبىت تۇرعىندارىنىڭ رەسەي تۇرمەلەرىندە نەمەسە ۋاقىتشا وككۋپاتسيالانعان ايماقتاردا تۇتقىندا وتىرعانىن ايتادى.
    • "بەيبىتشىلىك فورمۋلاسى" اسكەري تۇتقىنداردى جانە زاڭسىز دەپورتاتسيالانعان ۋكراينالىقتاردى ەلگە قايتارۋدى تالاپ ەتەدى.
  5. بۇۇ جارعىسىن ساقتاۋ جانە اۋماقتىق تۇتاستىقتى قالپىنا كەلتىرۋ
    • ۋكراينا ءوزىنىڭ 1991 جىلعى حالىقارالىق مويىندالعان شەكارالارىنا قايتارىلۋى ءتيىس، سونىڭ ىشىندە قىرىم مەن دونباسس.
  6. رەسەي اسكەرىن شىعارۋ جانە سوعىستى توقتاتۋ
    • ۋكراينا رەسەي اسكەرى تولىقتاي شىعارىلمايىنشا، ەشقانداي بەيبىت كەلىسسوز بولمايتىنىن مالىمدەدى.
  7. ادىلەتتىلىكتى قالپىنا كەلتىرۋ
    • رەسەيدىڭ اسكەري قىلمىستارى ءۇشىن حالىقارالىق سوت الدىندا جاۋاپ بەرۋى قاجەت.
  8. ەكولوگيالىق اپاتتاردىڭ الدىن الۋ
    • سوعىس ۋكراينا ەكولوگياسىنا ۇلكەن زيان كەلتىردى.
    • مىسالى، كاحوۆكا سۋ قويماسىنىڭ جارىلۋى ۇلكەن ەكولوگيالىق اپاتقا الىپ كەلدى.
  9. ەسكالاتسيانىڭ الدىن الۋ
    • ۋكراينا قاۋىپسىزدىك كەپىلدىكتەرىن الۋى ءتيىس، اسىرەسە باتىس ەلدەرىنەن.
  10. سوعىستىڭ اياقتالۋىن بەكىتۋ
  • رەسەيمەن سوعىس اياقتالعاننان كەيىن، تۇراقتى بەيبىتشىلىك كەپىلدەندىرىلۋى كەرەك.

"بەيبىتشىلىك فورمۋلاسىنىڭ" ماڭىزى

  1. ۋكراينا ۇستانىمىن حالىقارالىق دەڭگەيدە نىعايتادى
    • بۇل باستاما ۋكراينانى سوعىستى ۇزارتقىسى كەلەتىن تاراپ ەمەس، كەرىسىنشە، بەيبىت شەشىمگە ۇمتىلاتىن مەملەكەت رەتىندە كورسەتەدى.
  2. حالىقارالىق قولداۋ الۋ
    • اقش، ەۋروپالىق وداق، بۇۇ جانە ناتو بۇل فورمۋلانى قولدادى.
    • رەسەي جانە ونىڭ وداقتاستارى (قىتاي، يران) بۇل ۇسىنىستى قابىلدامادى.
  3. رەسەيگە قىسىمدى كۇشەيتەدى
    • بۇل فورمۋلا رەسەيگە بەيبىت كەلىسسوزدەرگە كەلۋ ءۇشىن ديپلوماتيالىق قىسىم جاسايدى.

ترامپپەن ءساتسىز كەزدەسۋدەن كەيىن "بەيبىتشىلىك فورمۋلاسىنىڭ" تاعدىرى قانداي؟

1. اقش-تىڭ ۇستانىمى وزگەرۋى مۇمكىن

  • ەگەر ترامپ ءوز ۇستانىمىندا قالا بەرسە، ول ۋكرايناعا كورسەتىلەتىن كومەكتى شىنىمەن ازايتۋى مۇمكىن.
  • بۇل "بەيبىتشىلىك فورمۋلاسىنىڭ" جۇزەگە اسۋ مۇمكىندىگىن السىرەتەدى، سەبەبى ۋكراينا ديپلوماتياسى اقش-تىڭ مىقتى قولداۋىنا سۇيەنىپ وتىر.

2. ەۋروپانىڭ ءرولى ارتادى

  • زەلەنسكيگە ەۋروپالىق كوشباسشىلاردىڭ قولداۋى ترامپپەن كەزدەسۋدەن كەيىنگى نەگىزگى جەتىستىك بولدى.
  • فرانتسيا، گەرمانيا، پولشا، يسپانيا جانە بالتىق ەلدەرى زەلەنسكيدىڭ ۇستانىمىن قولداپ، ۋكراينانى جالعىز قالدىرمايتىنىن ايتتى.

3. رەسەيگە مۇمكىندىك تۋادى

  • ترامپتىڭ "ۋكراينا كەلىسىمگە كەلۋى كەرەك" دەگەن پىكىرى ماسكەۋدىڭ مۇددەسىنە ساي كەلەدى.
  • ەگەر ۋكراينا اقش-تىڭ قولداۋىنان ايىرىلسا، رەسەي ءوزىنىڭ شارتتارىن كۇشتەپ مويىنداتۋعا تىرىسادى.

PS.

ۆلاديمير زەلەنسكيدىڭ "بەيبىتشىلىك فورمۋلاسى" – ۋكراينا مەن الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ سوعىستى ءادىل اياقتاۋعا دەگەن ۇمتىلىسىنىڭ كورىنىسى.

  • بۇل باستاما ۋكراينا تاۋەلسىزدىگىن، اۋماقتىق تۇتاستىعىن جانە حالىقارالىق قۇقىقتىڭ ۇستەمدىگىن ساقتاۋدى كوزدەيدى.
  • الايدا، رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى اسكەري جانە ديپلوماتيالىق جاعداي بۇل ۇسىنىستىڭ قانشالىقتى جۇزەگە اساتىنىن انىقتايدى.
  • ەگەر باتىس ەلدەرى بۇل فورمۋلانى بەلسەندى تۇردە قولداسا، ۋكراينا ديپلوماتيالىق ارتىقشىلىققا يە بولادى.

بولاشاقتا "بەيبىتشىلىك فورمۋلاسى" سوعىس توقتاتۋدىڭ باستى ستراتەگياسى بولا الا ما، ونى ۋاقىت كورسەتەدى.

The Qazaq Times