Кешегі яғни 28 ақпандағы Ақ үйдегі сәтсіз кездесуден соң QT редакциясы 2022 жылдың 15 қарашасында Украина президенті Владимир Зеленский G20 саммитінде "бейбітшілік формуласы" деп аталатын бастамасын оқырман қауымға қайталап ұсынуды жөн көрді. Зеленскийдің бұл жоспар Ресейдің Украинаға қарсы басқыншылығын тоқтату және жаһандық тұрақтылықты қалпына келтіруді көздейді.

Бұл мақалада Зеленскийдің "бейбітшілік формуласын" талдап, оның мақсаты, маңызы және болашағы туралы сараптамалық пікірлер қарастырылады.

"Бейбітшілік формуласының" 10 негізгі тармағы

Зеленскийдің бейбітшілік формуласы он негізгі тармақтан тұрады:

  1. Радиациялық және ядролық қауіпсіздік
    • Ресей армиясының Украинадағы Запорожье атом электр станциясына (АЭС) бақылау орнатуы халықаралық қауымдастықта алаңдаушылық туғызды.
    • Зеленский АЭС-ке кез келген шабуылды тоқтатуды және қауіпсіздік шараларын күшейтуді талап етеді.
  2. Азық-түлік қауіпсіздігі
    • Украина әлемдегі ірі астық экспорттаушылардың бірі.
    • Соғыс кезінде астық экспортына кедергі келтірілді, бұл Африка және Азия елдерінде азық-түлік дағдарысына себеп болды.
  3. Энергетикалық қауіпсіздік
    • Ресейдің Украинадағы энергетикалық инфрақұрылымға шабуылы елді қыс мезгілінде электр жарығынсыз қалдырды.
    • Зеленский энергия инфрақұрылымын қорғау және халықаралық қауымдастықтың энергетикалық дағдарыстарға төтеп беруін қамтамасыз ету қажет деп мәлімдеді.
  4. Барлық тұтқындар мен депортацияланғандарды босату
    • Украина мыңдаған жауынгерлері мен бейбіт тұрғындарының Ресей түрмелерінде немесе уақытша оккупацияланған аймақтарда тұтқында отырғанын айтады.
    • "Бейбітшілік формуласы" әскери тұтқындарды және заңсыз депортацияланған украиналықтарды елге қайтаруды талап етеді.
  5. БҰҰ Жарғысын сақтау және аумақтық тұтастықты қалпына келтіру
    • Украина өзінің 1991 жылғы халықаралық мойындалған шекараларына қайтарылуы тиіс, соның ішінде Қырым мен Донбасс.
  6. Ресей әскерін шығару және соғысты тоқтату
    • Украина Ресей әскері толықтай шығарылмайынша, ешқандай бейбіт келіссөз болмайтынын мәлімдеді.
  7. Әділеттілікті қалпына келтіру
    • Ресейдің әскери қылмыстары үшін халықаралық сот алдында жауап беруі қажет.
  8. Экологиялық апаттардың алдын алу
    • Соғыс Украина экологиясына үлкен зиян келтірді.
    • Мысалы, Каховка су қоймасының жарылуы үлкен экологиялық апатқа алып келді.
  9. Эскалацияның алдын алу
    • Украина қауіпсіздік кепілдіктерін алуы тиіс, әсіресе Батыс елдерінен.
  10. Соғыстың аяқталуын бекіту
  • Ресеймен соғыс аяқталғаннан кейін, тұрақты бейбітшілік кепілдендірілуі керек.

"Бейбітшілік формуласының" маңызы

  1. Украина ұстанымын халықаралық деңгейде нығайтады
    • Бұл бастама Украинаны соғысты ұзартқысы келетін тарап емес, керісінше, бейбіт шешімге ұмтылатын мемлекет ретінде көрсетеді.
  2. Халықаралық қолдау алу
    • АҚШ, Еуропалық Одақ, БҰҰ және НАТО бұл формуланы қолдады.
    • Ресей және оның одақтастары (Қытай, Иран) бұл ұсынысты қабылдамады.
  3. Ресейге қысымды күшейтеді
    • Бұл формула Ресейге бейбіт келіссөздерге келу үшін дипломатиялық қысым жасайды.

Трамппен сәтсіз кездесуден кейін "бейбітшілік формуласының" тағдыры қандай?

1. АҚШ-тың ұстанымы өзгеруі мүмкін

  • Егер Трамп өз ұстанымында қала берсе, ол Украинаға көрсетілетін көмекті шынымен азайтуы мүмкін.
  • Бұл "бейбітшілік формуласының" жүзеге асу мүмкіндігін әлсіретеді, себебі Украина дипломатиясы АҚШ-тың мықты қолдауына сүйеніп отыр.

2. Еуропаның рөлі артады

  • Зеленскийге еуропалық көшбасшылардың қолдауы Трамппен кездесуден кейінгі негізгі жетістік болды.
  • Франция, Германия, Польша, Испания және Балтық елдері Зеленскийдің ұстанымын қолдап, Украинаны жалғыз қалдырмайтынын айтты.

3. Ресейге мүмкіндік туады

  • Трамптың "Украина келісімге келуі керек" деген пікірі Мәскеудің мүддесіне сай келеді.
  • Егер Украина АҚШ-тың қолдауынан айырылса, Ресей өзінің шарттарын күштеп мойындатуға тырысады.

PS.

Владимир Зеленскийдің "бейбітшілік формуласы" – Украина мен әлемдік қауымдастықтың соғысты әділ аяқтауға деген ұмтылысының көрінісі.

  • Бұл бастама Украина тәуелсіздігін, аумақтық тұтастығын және халықаралық құқықтың үстемдігін сақтауды көздейді.
  • Алайда, Ресей мен Украина арасындағы әскери және дипломатиялық жағдай бұл ұсыныстың қаншалықты жүзеге асатынын анықтайды.
  • Егер Батыс елдері бұл формуланы белсенді түрде қолдаса, Украина дипломатиялық артықшылыққа ие болады.

Болашақта "бейбітшілік формуласы" соғыс тоқтатудың басты стратегиясы бола ала ма, оны уақыт көрсетеді.

The Qazaq Times